SAMOBÓJSTWA W POLSCE I NA ŚWIECIE:

Sytuacja epidemiologiczna na podstawie danych literaturowych:

SAMOBÓJSTWO:

• (łac. suicidium) Akt celowego, świadomego odebrania sobie życia.

SKALA PROBLEMU:

• w ciągu roku samobójstwo popełni prawdopodobnie milion ludzi na całym świecie

• co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia samobójstwo

• co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie życie

• samobójstwo należy do 3 najczęstszych przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku 15-35 lat

• każde samobójstwo ma poważny wpływ na co najmniej 6 innych osób

• liczba prób samobójczych jest około 15 razy większa niż samobójstw dokonanych

• rozpowszechnienie samobójstw w poszczególnych krajach wykazuje duże różnice

• wskaźnik liczby samobójstw na 100 tysięcy ludności na świecie:

• najniższy (0,6-8,1) - Azerbejdżan, Albania, Armenia, Meksyk, Grecja, Kanada

• średni (10,2-18,5) - Holandia, Australia, USA, Norwegia, Polska, Niemcy

• najwyższy (21,3-45,8) - Litwa, rosja, Estonia, Łotwa, Węgry, Słowenia, Finlandia

CZYNNIKI SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNE:

• PŁEĆ:

• w większości krajów samobójstwo popełnia więcej mężczyzn niż kobiet

• Chiny są jedynym krajem, w którym w rejonach wiejskich liczba samobójstw popełnionych przez kobiety jest większa od liczby samobójstw popełnionych przez mężczyzn, natomiast w miastach częstość samobójstw kobiet i mężczyzn jest zbliżona

• samobójstwa dokonane:

• mężczyźni : kobiety = 5:1

• kobiety częściej popełniają próbę samobójstwa:

• mężczyźni : kobiety = 1:5

• mężczyźni posługują się bardziej gwałtownymi metodami

• owdowienie zwłaszcza mężczyzn zwiększa liczbę samobójstw

• WIEK:

• ryzyko samobójstwa jest większe w dwóch grupach wiekowych:

• osób starszych (powyżej 75 rok życia)

• osób młodych (15-30 rok życia)

• najnowsze dane wskazują na wzrost wskaźnika samobójstw w grupie mężczyzn w średnim wieku - w Polsce „typowy samobójca” to mężczyzna około 45 roku życia

• STAN CYWILNY:

• ryzyko samobójstwa jest większe wśród osób:

• rozwiedzionych

• w separacji małżeńskiej

• owdowiałych

• samotnych

• wydaje się, że małżeństwo jest czynnikiem chroniącym wśród mężczyzn, natomiast u kobiet wpływ tego czynnika nie jest istotny statystycznie

• BEZROBOCIE:

• silny związek pomiędzy wskaźnikami bezrobocia a wskaźnikami samobójstw

• na skutki bezrobocia mają prawdopodobnie wpływ takie czynniki pośredniczące jak:

• ubóstwo

• deprywacja społeczna

• trudności w domu

• poczucie beznadziejności

• MIEJSCE ZAMIESZKANIA:

• zróżnicowanie międzynarodowe - w niektórych krajach samobójstwa zdarzają się częściej w miastach, w innych częściej na wsiach

• w Polsce obecnie współczynnik samobójstw jest wyższy na wsiach

SAMOBÓJSTWA A ZABURZENIA PSYCHICZNE:

• u większości osób popełniających samobójstwa można rozpoznać różnego rodzaju zaburzenia psychiczne

• samobójstwa i zachowania samobójcze zdarzają się częściej wśród pacjentów psychiatrycznych

• ryzyko samobójstwa stwierdza się między innymi u pacjentów z następującymi rozpoznaniami:

• depresja

• zaburzenia osobowości

• alkoholizm / narkomania

• schizofrenia

• zaburzenia psychiczne o podłożu organicznym, np. u osób po przebytym udarze

SAMOBÓJSTWA A CHOROBY SOMATYCZNE:

• wzrost ryzyka popełnienia samobójstwa:

• zaburzenia neurologiczne (w tym padaczka, urazy kręgosłupa i głowy, udary)

• nowotwory

• HIV / AIDS

• choroby przewlekłe i związane z bólem

SAMOBÓJSTWA - CZYNNIKI ZWIĘKSZONEGO RYZYKA:

• pora roku: wiosna i lato

• dzień tygodnia: poniedziałek i wtorek

• pora dnia: godziny poranne (starsi) i wczesnopopołudniowe (młodzież)

SAMOBÓJSTWA W POLSCE W LICZBACH (dane z Komendy Głównej Policji):

• MIEJSCA ZAMACHÓW SAMOBÓJCZYCH (2007r.):

• mieszkania - 51%

• zabudowania gospodarcze - 22%

• piwnice i strychy - 16%

• park lub las - 11%
  

• SPOSÓB POPEŁNIENIA ZAMACHU SAMOBÓJCZEGO (2007r.): w nawiasie liczba mężczyzn!

• powieszenie się 3.348 (2.890) - 72%

• rzucenie się z wysokości 343 (210) - 7%

• inny sposób 211 (128)

• zażycie środków nasennych 198 (82) - 4%

• inne samookaleczenie 155 (127)

• uszkodzenie układu krwionośnego 126 (96)

• utopienie się 104 (57)

• rzucenie się pod pojazd 83 (58) - 2%

• zastrzelenie się 38 (38) - 1%

• otrucie gazem 29 (25) - 1%

• zażycie trucizny 23 (19)
  

• USTALONE PRZYCZYNY ZAMACHÓW (2007 r.):

• choroba psychiczna 767 (518)

• nieporozumienia rodzinne 543 (425)

• zawody miłosne 320 (271)

• przewlekła choroba 281 (231)

• warunki ekonomiczne 202 (161)

• śmierć bliskiej osoby 80 (61)

• nagła utrata źródeł utrzymania 56 (48)

• problemy szkolne 48 (32)

• trwałe kalectwo 13 (11)

• niepożądana ciąża 5 (1)

• chory na AIDS 1 (0)
  

• STAN CYWILNY (2007r.):

• onaty, zamężna - 1,916 (1,534)

• kawaler, panna - 1,537 (1,314)

• rozwiedziony(a) - 295 (241)

• wdowiec, wdowa - 272 (155)

• konkubinat - 178 (135)

• separacja - 46 (42)

• pozostałe zamachy - 414 (309)
  

• WYKSZTAŁCENIE OSÓB PODEJMUJĄCYCH ZAMACHY SAMOBÓJCZE (2007r.):

• zasadnicze zawodowe - 726 (659)

• podstawowe - 708 (564)

• średnie - 336 (244)

• podstawowe niepełne - 90 (66)

• wyższe - 89 (60)

• brak informacji o wykształceniu - 2,709 (2,137)

• STAN ŚWIADOMOŚCI OSÓB POPEŁNIAJĄCYCH ZAMACHY SAMOBÓJCZE (2007r.) - jeden zamach może być uwzględniony w kilku pozycjach:

• pod wpływem alkoholu - 1,069 (941)

• trzeźwi - 644 (460)

• pod wpływem substancji psychotropowej - 41 (23)

• pod wpływem innych środków - 30 (15)

• nie ustalono - 2,987 (2,309)
  

• ŹRÓDŁO UTRZYMANIA OSÓB PODEJMUJĄCYCH ZAMACHY SAMOBÓJCZE (2007r.):

• praca - 1,102 (944)

• renta, emerytura, alimenty - 903 (679)

• na utrzymaniu innej osoby - 690 (48906)

• bez stałego źródła utrzymania - 515 (481)

• zasiłek dla bezrobotnych - 45 (38)

• brak danych - 1,403 (1,102)
  

• WIEK OSÓB PODEJMUJĄCYCH ZAMACHY SAMOBÓJCZE ZAKOŃCZONE ZGONEM (2007r.):

• 45-54 - 24%

• 55-64 - 16%

• 35-44 - 15%

• 65 i więcej - 15%

• 15-24 - 14%

• 25-34 - 14%

• do 15 - 1%

• brak danych - 1%

EFEKT WERTERA:

• Philips i współpracownicy są zdania, że stopień rozgłosu towarzyszącego opisowi samobójstwa jest bezpośrednio zkorelowany z liczbą późniejszych samobójstw. Szczególnie silny wpływ wywierają przypadki samobójstw, w których uczesticzą znane osobistości.

• Na zachowania samobójcze wpływa również telewizja. Philips podaje, że stwierdzono wzrost liczby samobójstw w okresie do 10 dni od pokazania samobójstwa w wiadomościach telewizyjnych. Wydaje się, że podobnie jak dzieje się z wiadomościami prasowymi, najsilniej oddziałuje przypadek samobójstwa, któremu nadaje się duży rozgłos w wielu programach telewizyjnych i na wielu kanałach. Wpływ ten jest większy, jeżeli w grę wchodzą znane osobistości.

1