KATECHEZA ÓSMA
Dziecko i co dalej ?
Obyśmy nie zapomnieli o jednym z najistotniejszych elementów procesu wychowawczego - o przygotowaniu swego dziecka do przyszłego, samodzielnego, dojrzałego życia.
W planach Boga zbawienie jest kontynuacją dzieła stworzenia. Podobnie w rodzinie istnieje ścisły związek pomiędzy urodzeniem dziecka a jego wychowaniem. Wychowanie jest kontynuacją, konsekwencją urodzenia. Wychowanie - to jakby dalsze rodzenie, dawanie coraz bogatszego życia swemu dziecku.
W sakramencie małżeństwa Bóg powołuje małżonków do współudziału w jego akcie stwarzania człowieka. W możliwości dawania życia biologicznego zawarte jest zobowiązanie rodziców do szczególnej troski o rozwój tego nowego życia w pozostałych płaszczyznach.
Od chwili, kiedy przyszłe małżeństwo stanie się rodziną, kiedy przyjdzie na świat dziecko, zetkniecie się twarzą w twarz a problemem wychowania. Staniecie wobec pytania!
Jest dziecko i co dalej ?
1. Odpowiedzialność rodziców za wychowanie
Rodzina dzisiejsza nie posiada już monopolu wychowawczego. Dzieci i młodzież są w większym niż dawniej stopniu pod wpływem wychowawczyni szkoły i innych czynników. Bardzo silne jest w tym zakresie oddziaływanie radia, telewizji, filmu, teatru, prasy i książki. Mimo tych wszystkich uwarunkowań funkcja wychowawcza rodziców pozostaje szczególnie ważna, zwłaszcza gdy chodzi o wczesny okres rozwoju dziecka. Musimy uświadomi sobie fakt, że wpływ wychowawczy szkoły zaczyna ale dopiero po kilku latach życia, tymczasem proces jego wychowania ma swój początek już w chwili urodzenia a pośrednio nawet w chwili poczęcia. Rodzice dziecka z tej racji, że dali mu życie, są najbardziej odpowiedzialni za właściwy rozwój tego życia.
Jako rodzice, jako ojciec, matka będziecie w wychowaniu waszego dziecka niezastąpieni. Będziecie kształtować te cechy i dyspozycje, które decydować będą o jego przyszłym losie. Rodzice są przecież pierwszymi i głównymi wychowawcami swych dzieci. Waszych przyszłych zadań wychowawczych nie wypełnią, ani waszych błędów nie poprawią inne instytucje wychowawcze. Ani Kościół, ani szkoła, ani studia nie będą w stanie dać tego, co mogą dać rodzice. Będziecie dla swych dzieci pierwszymi nauczycielami; wasz dom rodzinny będzie pierwszą szkołą i pierwszym Kościołem dziecka.
Lekceważenie obowiązków wychowawczych, jakie spoczywają na rodzicach już od pierwszych miesięcy, powoduje później nieobliczalne skutki, nie dające na siebie długo czekać. Dramaty rodzinne rozpatrywane w sądach dla nieletnich są dowodami braku troski o właściwe wychowanie, braku właściwej opieki nad dzieckiem i błędów wychowawczych popełnianych przez rodziców już wobec małego dziecka. Nie w tym rzecz, by uformować idealnego człowieka, ale by dać mu szanse właściwego rozwoju.
Rodzice czasami nie zdają nawet sobie sprawy z tego jak bardzo dziecko ich potrzebuje. Dlatego nieświadomi "podrzucają" swe dziecko krewnym, babciom, dziadkom, sąsiadom. Przecież dziecko nie tylko wtedy potrzebuje kontaktu z matką i ojcem kiedy jest głodne - ale może jeszcze więcej - kiedy zaczyna spostrzegać, spotykać się z przyrodą, z ludźmi. Ile radości dostarczy wam możliwość odpowiadania na rozliczne dziecięce pytania.
Rodzice winni umożliwić swym dzieciom prawidłowy rozwój osobowości.
2. Przygotowanie do funkcji wychowawczej
Obdarzenie życiem nowej istoty a następnie umiejętne wychowanie jest sprawą tak dużej wagi i odpowiedzialności że przygotowanie do niego rozpocząć trzeba na długo przed przyjściem dziecka na świat. Przygotowania tego nie stanowi sama troska o przyszłe warunki bytowe dziecka.
Jak niemożliwe jest uruchomienie i prowadzenie pojazdu mechanicznego bez znajomości jego działania, tak niemożliwym będzie dla was podjęcie zadania kształtowania osobowości dziecka bez znajomości jego psychiki czy etapów jego rozwoju. Podejmowanie zaś zadań wychowawczych z wiadomościami i doświadczeniami własnego dzieciństwa można porównać do wysiłków człowieka, który w klimacie arktycznym chciałby uprawiać pomarańcze, tak bowiem zmieniły ale dzisiejsze warunki wychowawcze od wczorajszych, w jakich my byliśmy chowani. Dziedzina wychowania doczekała się w czasach obecnych wielu opracowań. W prasie znajduje się sporo artykułów dotyczących tematyki rodzinnej. Dobrze byłoby już od dziś zacząć je czytać pod kątem przyszłego zadania wychowania własnych dzieci. Poznanie głównych zasad wychowawczych nie może jednak prowadzić do rutyny, która jest wrogiem "numer jeden” w procesie wychowawczym. Dziecko jest dla dorosłych zawsze wielką zagadką wychowawczą
dającą się różnymi sposobami rozwiązać, ale nigdy w pełni nie rozwiązaną.
3. Elementy kształtowania osobowości dziecka
Potrzeby dziecka
Na pewnej wystawie pedagogicznej znajdowały się między innymi dwa kolorowe plakaty. Jeden przedstawiał piękną, wypielęgnowaną roślinkę oraz napis; "Dziecko wymaga nie mniej starannej pielęgnacji". Drugi plakat obrazował wątłą, nadłamaną sadzonkę i pytanie: "Czy można bez bólu patrzeć na tak sponiewierany kwiat ? Cóż dopiero na krzywdzone dziecko.
Wychowanie dziecka polega na ciągłym poznawaniu, rozumieniu. W trosce o rozwój jego osobowości należy realizować jego różnorodne potrzeby, nie tylko materialne, ale w większym stopniu psychiczne, duchowe - a więc troska o serdeczną ciepłą atmosfera rodzinną, o kontakt, o rozwój aktywności, samodzielności. Bardzo ważną rzeczą jest kształtowanie jego zmysłu religijnego, stopniowe zarysowanie celu i sensu życia. Ważnym zadaniem będzie przygotować dziecko do życia społecznego przez budzenie jego do ocen moralnych, aby mogło w przyszłości spośród różnych wartości wybierać najwłaściwsze . Stopniowe przekazywanie dziecku właściwej hierarchii wartości to jeden z zasadniczych celów wychowania. Dużo jest potrzeb, na które trzeba w wychowaniu zwrócić uwagę, gdyż zmierza ono do ukształtowania nowej osoby. Wasze wysiłki wychowawcze mają być pomocą w rozwoju uczuć, umysłu, sumienia, w kształtowaniu pełnego człowieczeństwa.
Sprzyjająca atmosfera rodzinna
Pierwszym zadaniem wychowawczym Jest przygotować dla dziecka ciepłą atmosferę rodzinną. Pierwszym zaś warunkiem jej zapewnienia, to możliwie jak najczęstsza obecność rodziców, szczególnie matki przy dziecku i to nie tylko przy niemowlęciu, ale przynajmniej do 6 roku życia. Oddawanie dziecka do żłóbka i przedszkola należy rozważać tylko jako ewentualność twardej konieczności, a nie jako idealne rozwiązanie. To samo dotyczy zastępowania matki przez inną osobę, lub nawet babcie. Bezpośredniego wpływu matki nie zastąpi nikt i nic.
Światowej sławy psycholog Stefan Szuman mówi, ze dzieciom potrzeba ciepła uczuciowego tak, jak roślinom potrzebne jest słońce. Wiemy, ze tego ciepła najwięcej może dać kochająca się rodzina.
Wychowawcami waszego dziecka będziecie zawsze i wszędzie , w każdej chwili. Wasz przykład będzie oddziaływać zawsze, dlatego starajcie się świecić zawsze przykładem
Posłuszeństwo i aktywność
Jak pogodzić aktywność dziecka z jego posłuszeństwem wobec rodziców ? z góry należy odrzucić idee absolutnego posłuszeństwa. Nie da się całego życia dziecka uregulować nakazami, poleceniami. Należy oczywiście zacząć od szczegółowych poleceń, ale stopniowo dziecku trzeba dać więcej wolnego, kierując coraz bardziej ogólne polecenia typu „ zachowuj się jak człowiek”
Wychowanie seksualne
Dość frapujące staje się opowiadanie dziecku szczegółów dotyczących życia płciowego człowieka np. „skąd się wziął braciszek” ? to wtedy rozpoczyna się proces wychowania seksualnego dziecka. Trzeba postępować w sposób jak najbardziej prosty i zrozumiały dla dziecka. Trzeba tu przyjąć następujące zasady:
prawdomówność (bez bocianów i kapusty)
okazyjność ( nie robić specjalnych seansów uświadamiania, ale przy okazji ciąży)
stopniowanie ( najpierw dziecku wystarczy ogólnikowa odpowiedź )
wychowanie religijno - moralne
Rodzice mają obowiązek pomagania dziecku w rozwoju jego religijności. Są oni pierwszymi nauczycielami i zwiastunami wiary, przygotowującymi dziecko do życia w przyjaźni z Bogiem. Nie Kościół decyduje o życiu religijnym dziecka a potem człowieka, ale właśnie rodzice. Nie wystarczy więc dziecka posyłać na lekcje religii czy do kościoła - trzeba dać przykład