Wykład nr 3 Patologia 15.10.2007

Zapalenia

Zapalenie - zespól zmian wstecznych, zjawisk fizykochemicznych, zaburzeń i zmian rozrostowych pojawiających się w miejscu zadziałania czynnika szkodliwego.

Zjawisko miejscowe o konsekwencjach ogólnoustrojowych

Cechy stanu zapalnego:

• zaczerwienienie

• podwyższona temperatura

• zaczerwienienie

• ból

• upośledzenie czynności

Patofizjologia zapalenia

Teren reakcji zapalnej → pole bitwy → tkanka łączna

Obrońcy → komórki (neutrofile, eozynofile, komórki tuczne, limfocyty, monocyty)

Komórki obronne:

• Neutrofile - fagocytoza bakterii, kompleksów immunologicznych, wytworów rozpadu tkanek

• Eozynofile - fagocytoza kmpleksów immunologicznych, neutralizacja histaminy oraz SRS-A

• Komórki tuczne - wydzielają histaminę, heparynę, serotoninę, SRS-A

• Limfocyty - odpowiedź humoralna i komórkowa

• Monocyty - fagocytoza i trawienie wchłoniętych cząstek

Czynnik zapaleniotwórczy → uszkodzenie komórki → uwolnienie enzymów proteolitycznych → uwolnienie mediatorów procesu zapalnego

Mediatory procesu zapalnego:

• działanie miejscowe

• Histamina - wzrost przepuszczalności naczyń

• Bradykinina - przekrwienie zapalne, wzrost przepuszczalności naczyń

• Dopełniacz - wzrost aktywności granulocytów

• Prostoglandyny - pobudzenie granulocytów i limfocytów, wzrost przepuszczalności naczyń

• Leukotrieny - chemotaksja, wzrost przepuszczalności naczyń

• Interleukina - wzrost przepuszczalności naczyń, aktywacja limfocytów

• Interferon - aktywacja limfocytów

• Wolne rodniki - wzrost przepuszczalności naczyń

• działanie ogólne

• Prostaglandyny - gorączka

• Interleukina I

• Gorączka

• Synteza białek ostrej fazy

• Katabolizm białek mięśniowych

Zapalenie ostre

Czynnik zapalny → wazodylatacja (rozszerzenie) naczyń krwionośnych → przekrwienie → zmniejszenie szczelności ścian naczyń → ucieczka granulocytów, monocytów, makrofagów do miejsca zapalenia

Zapalenie ostre:

• zjawiska korzystne

• dostarczenie przeciwciał, komórek żernych

• rozcieńczenie czynnika szkodliwego

• ograniczenie rozprzestrzeniania czynnika szkodliwego

• rozpuszczanie tkanek martwiczych

• zjawiska niekorzystne

• obrzmienie zapalne błon śluzowych

• utrudnienie pracy narządów przez duży wysięk

• niszczenie narządów

• powstawanie owrzodzeń

• wybroczyny i uszkodzenia błon podstawnych naczyń włosowatych

• wysiew toksyn i ból

Zapaleniu ostremu towarzyszą odczyny ogólnoustrojowe

• Toksemia - wydostanie się toksyn do organizmu

• Bakteriemia - wydostanie się bakterii do krwioobiegu w warunkach sprawności układu immunologicznego

• Posocznica - rozchodzenie się bakterii i ich toksyn w krwioobiegu w warunkach niedostatecznej sprawności układu immunologicznego

Posocznica jest rozpoznaniem klinicznym

Zapalenie ostre - objawy:

• wysoka gorączka

• dwukrotne przyspieszenie przemiany materii

• nasilenie zużycia tlenu

• prostracja i osłabienie (nasilony katabolizm białek mięśniowych)

• leukocytoza

• tachykardia

• porażenie naczyń obwodowych - upośledzony przepływ krwi

• DIC (zespół wykrzepienia wewnątrznaczyniowego) i ostre wrzody żołądka

• ARDS → ostra niewydolność oddechowa dorosłych

• Niewydolność wielonarzędowa

Zapalenie ostre

• Uszkadzające

• Wysiękowe

• Wytwórcze

Zapalenie uszkadzające - zapalenie o przewadze zmian wstecznych nad wysiękowymi

• Zmiany wodniczkowe

• Stłuszczenie

• Martwica

• Przyćmienie miąższowe

Np.:

• zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego

• błonicze zapalenie mięśnia sercowego

• wirusowe zapalenie wątroby

Zapalenie wysiękowe - przewaga zmian wysiękowych nad uszkodzeniami i rozplemem komórek

Podział:

• surowicze

• włóknikowe

• nieżytowe

• krwotoczne

• ropne

Surowicze - płyn zapalny bogatobiałkowy ze śladem włóknika oraz pojedynczymi neutrofilami

• może wycofać się bez śladu

• płyn zapalny gromadzi się w:

• jamach surowiczych

• pęcherzykach płucnych

• przestrzeni podpajęczynówkowej

Włóknikowe - znaczne uszkodzenie bariery naczyniowej umozliwia wydostanie się fibrygenu poza naczynia

• powierzchowne

• głębokie

• rzekomobłoniaste

• zestrupiające

Nieżytowe

• zapalenie surowicze błon śluzowych

• mieszanina wysięku i śluzu

• błona śluzowa ścieńczała lub pogrubiała

Krwiotoczne - przerwanie ciągłości drobnych naczyń krwionośnych - zwykle żył

• posocznica meningokowa

Ropne; Ropa - gęsta lepka ciecz o konsystencji śmietany, w której oprócz granulocytów znajdują się bakterie, ich toksyny, martwe komórki, enzymy prokolistyczne pochodzące z rozpadu tkanek

• wysięk zawiera liczne granulocyty objętochłonne

• wywołany zwykle gronkowcem i paciorkowcem

• w ropie nie ma błonnika

• powierzchowne

• toczy się na powierzchni błon śluzowych i jam surowiczych i innych zamkniętych przestrzeni anatomicznych

• Ropotok - ropne zapalenie błon śluzowych

• Ropniak - zbiorowisko ropy w jamie surowiczej

• głębokie

• rozległe - toczy się w luźnej tkance łącznej - Ropowica

• lokalizuje się głownie w skórze i tkance międzymięśniowej

• zastrzał

• zanokcica

• czyrak

• zbiorowisko ropy w jamie powstało z rozpadłych tkanek pod wpływem enzymów proteolitycznych - Ropień

• wytwórcze

• odczyn zapalny w którym rozplem dominuje nad uszkodzeniem i wysiękiem

• ostre lub przewlekłe

• zapalenie ostre kończy się:

• wyzdrowieniem zupełnym/niezupełnym

• powstanie śladów w postaci blizn

• przejściem w stan przewlekły

• śmiercią

Zapalenie wytwórcze ostre:

• ostre kłębuszkowe zapalenie nerek

• ostre odczynowe zapalenie węzłów chłonnych

Zapalenie wytwórcze przewlekłe

• rozplem tkanki łącznej zrębu narządów

• rozrost w charakterze tworów uszypułowatych (polipów)

• tworzenie ziarniny

• tworzenie ziarniaków

• rozplem tkanki nabłonkowej

• kłykciny kończyste

• polipowate zapalenie śluzówki żołądka

• rozplem tkanki łącznej śródmiąższowej

• marskość wątroby

Przyczyny zapaleń

• Czynniki fizyczne

• Wysoka lub niska temperatura

• Promieniowanie jonizujące

• Powtarzający się uraz mechaniczny

• Nierozpuszczalne ciało obce

• Czynniki chemiczne

• Egzogenne

• Terpentyna

• Alkohol

• Leki

• Endogenne

• Azot niebiałkowy w mocznicy

• Żółć

• Czynniki biologiczne

• Tkanka martwicza - zwał

• Bakterie

• Wirusy

• Pasożyty

• Grzyby

• Antygeny pochodzenia zewnętrznego

• Antygeny pochodzenia wewnętrznego