Prawo osobowe, Prawo rzymskie cz. III prawo osobowe z czynno˜ciami prawnymi, PRAWO OSOBOWE Z CZYNNOŚCIAMI PRAWNYMI


PRAWO OSOBOWE Z CZYNNOŚCIAMI PRAWNYMI.

93.Zdolność prawna

Możliwość zajęcia w stosunkach prawnych stanowiska podmiotu prawa lub obowiązku nazywamy zdolnością prawną. Zdolności prawnej wymagała możliwość `'bycia' 'np. właścicielem lub wierzycielem (czynna zdolność majątkowa), ale też dłużnikiem (bierna zdolność majątkowa).

94.Nasciturus

Mianem tym określano płód w okresie ciąży matki. Osobowość człowieka rozpoczyna się z chwilą jego urodzenia, ale dla pełnej zdolności prawnej prawo rzymskie wymagało spełnienia trzech status. Jednakże pewne prawa - np. do spadku - dostrzegano już dla nasciturus . Przyjmowano w związku z tym fikcję, że dziecko poczęte przyszło już na świat.

95.Początek i koniec zdolności prawnej

Osobowość człowieka rozpoczyna się z chwilą jego urodzenia, a kończy się z chwilą śmierci.

Specyfika konstrukcji zdolności prawnej (status) zakładała zmiany w tej dziedzinie jeszcze za życia.

Utrata , bądź zmiana w obrębie któregoś ze status powodowała `'umniejszenie'' osobowości (deminutio caput )

Pewne prawa - np. do spadku - dostrzegano już dla nasciturus . Przyjmowano w związku z tym fikcję, że dziecko poczęte przyszło już na świat. Miało to duże znaczenie , zwłaszcza w prawie spadkowym.

96.Zdolność prawna - zdolność do czynności prawnych

Jakkolwiek pozornie podobne, nie miały oba terminy nic ze sobą wspólnego. Zdolność prawna to możliwość zajęcia w stosunkach prawnych stanowiska podmiotu prawa lub obowiązku, a zdolność do czynności prawnych, polega na możliwości składania i przyjmowania takich oświadczeń woli, które wywołują skutek prawny. Można było posiadać jeden przymiot , a drugiego nie i vice versa.

97.Zdolność prawna - status

Zdolność prawna to możliwość zajęcia w stosunkach prawnych stanowiska podmiotu prawa lub obowiązku. Jednak pełną zdolność warunkowały aż trzy czynniki - status . Wolność (status libertatis), obywatelstwo (status civitatis), stanowisko w rodzinie (status familiae) . Tylko ten był w pełni zdolny prawnie (miał caput) , kto był: wolny, miał obywatelstwo rzymskie, a w rodzinie nie podlegał niczyjej władzy.

98.Status osoby fizycznej

99.Status libertatis

100.Kategorie osób ze względu na status

a) Ze względu na status libertatis istniał podział na osoby wolne - liberi i niewolników - servi .

Ludzi wolnych dzielono jeszcze na wolne od urodzenia - ingenui i wyzwoleńców - liberti.

b) Ze względu na status civitatis występował podział na obywateli rzymskich -civis Romanus, zwanych też Kwirytami , Latynów - Latini , oraz cudzoziemców - peregrini.

c) Ze względu na status familiae (czyli stanowisko zajmowane w rodzinie), osoby dzielono na nie pdlegające niczyjej władzy - sui iuris oraz podlegające władzy męskiego zwierzchnika - alieni iuris.

101.Infamia i turpitudo

Infamia było to umniejszenie czci obywatelskiej, przewidywane albo z mocy ustawy, albo edyktu pretorskiego.

Infamią dotknięte były niektóre zawody ( aktor, gladiator), jak i zachowania ( wstąpienie w nowy związek małżeński bez oficjalnego starego). Mogła też być rezultatem wyroku sądowego (poddanie egzekucji osobistej łączyło się z infamią) Osoby dotknięte infamią nie mogły sprawować opieki, składać zeznań przed sądem, wnosić pewnych skarg i inne.

102.Capitis deminutio

Capitis deminutio - czyli ograniczenia zdolności prawnej. Istniały trzy takie deminutio caput :

103.Postliminium ; fictio legis Corneliae

W przypadku, kiedy obywatel rzymski tracił wolność na skutek niewoli w trakcie działań wojennych, powrót z niej przywracał mu , na zasadzie ius postliminii wszystkie, wcześniej posiadane prawa. Fictio legis Corneliae było zaś przyjmowaną fikcją , że zmarł w momencie dostania się do niewoli a więc jako osoba wolna. Było to niezbędne , aby np. zachować ważność jego testamentu.

104.Powstanie niewoli

Głównymi zdarzeniami powodującymi powstanie niewoli były:

105.Senatus consultum Claudianum

106.Sytuacja prawna niewolników

Niewolnik(servus) w prawie rzymskim nie był traktowany jako podmiot , lecz jako przedmiot prawa. Nawet w przypadku śmierci właściciela nie odzyskiwał wolności. Był wówczas rzeczą niczyją - res nullus - i mógł być przedmiotem zawłaszczenia- occupatio . Właściciel miał nad niewolnikiem prawo życia i śmierci (ius vitae ac necis ) Nie mógł więc być niewolnik ani właścicielem, ani wierzycielem, nie mógł pozywać ani być pozwanym.

Pożycie niewolnika z niewolnicą, a nawet z osobą wolną nie było traktowane jako małżeństwo, lecz jako stan faktyczny,zwany contuberium. Dziecko z takiego związku (partus ancillae) też było niewolnikiem.

Właściciel , mógł przekazać swojemu niewolnikowi część swego majątku w zarząd tzw. peculium .

Wszystkie rzeczy nabyte przez niewolnika od osób trzecich należały do właściciela.

107.Peculium

Właściciel , mógł przekazać niewolnikowi część swego majątku w zarząd tzw. peculium . Była to sprytna forma zachęty do wydajnej pracy na rzecz pana. Często zawierana była umowa, że niewolnik odzyska wolność , jeśli pomnoży peculium do pewnej wysokości (od Marka Aureliusza była to umowa zaskarżalna ).

Peculium mogło być też przekazane przez ojca swojemu synowi (filius familias). Przedmiotem periculum mogły być pieniądze, przedsiębiorstwo handlowe, gospodarstwo rolne. Wyodrębnienie było tylko ekonomiczne, a nie prawne. Pater familias nadal był jego właścicielem.

108.Peculium castrense i quasi castrense

Za cesarza Augusta filius familias otrzymał czynną zdolność majątkową . Mógł on od tej chwili zatrzymać dla siebie wszystko to co otrzymał w związku ze służbą wojskową, w ramach peculium castrense. Syn mógł tym majątkiem dowolnie rozporządzać nie wyłączając z tego darowizn i rozporządzeń na wypadek śmierci. Jeśli jednak zmarł nie pozostawiwszy spadkobierców peculium , z racji iure peculii stawało się własnością ojca.

Peculium quasi castrense było tworem okresu poklasycznego. Stanowił go majątek zdobyty przez syna w okresie pełnienia służby cywilnej . Jego reżim prawny był taki sam jak peculium castrense. Nieco później filius familias mógł też zatrzymać majątek pozostawiony mu przez matkę jako bona adventicia.

109.Sposoby wyzwolenia niewolników

Wyzwolenie niewolnika to manumissio. Odbywać się mogło na różne sposoby. Głównymi, były:

Oprócz powyższych, opartych na ius civile , wyzwolenia odbywać się mogły na prawie pretorskim.

Wystarczało tu oświadczenie o wyzwoleniu w obecności świadków , bądź za pomocą listu.

110.Sytuacja prawna wyzwoleńców

Wyzwoleni na prawie cywilnym otrzymywali wolność i obywatelstwo rzymskie, ale jako wyzwoleńcy ( libertini) mieli węższe prawa publiczne niż wolno urodzeni (np. nie mieli dostępu do urzędów), a wyzwoleni na prawie pretorskim również i prawa prywatne.

111.Latini Iuniani

Kategoria ludzi zamieszkująca Imperium . Po nadaniu im obywatelstwa rzymskiego (lex Iulia et Plautia Papira z 89 r. ) latinias- lako obywatelskie pośrednie między rzymskim, a peregrinitas nada była jako przywilej (Latini Iuniani) w stosunku do peregrynów.

112.Ustawowe ograniczenia wyzwoleń niewolników

Pod koniec okresu republiki liczba wyzwoleń - manumissio - gwałtownie wzrosła, co zagrażało czystości etnicznej Rzymian. Skłoniło to cesarza Augusta do wydania ustaw ograniczających wyzwolenia.

Lex Fufia Caninia z 2r. p.n.e., Lex Aelia Sentia z 4r. p.n.e. i Lex Junia Norbana z 19r. p.n.e.

Dwie pierwsze odnosiły się do ograniczeń w nadawaniu wyzwoleń testamentowych, trzecia dotyczyła osób wyzwolonych w sposób nieformalny - na prawie pretorskim.

113.Lex Fufia Caninia - Lex Aelia Sentia - Lex Junia Norbana

Lex Fufia Caninia z 2r. p.n.e - zastrzegała wyzwalanie testamentowe tylko określonej liczby niewolników. Właściciel, w zależności od posiadanej liczby niewolników mógł ich wyzwalać w proporcjach:

2-10 - połowę; 10-30 - jedną trzecią; 30-100 - jedną czwartą; 100-500 - jedną piątą. Większej liczby niż stu niewolników nie wolno było wyzwolić.

Lex Aelia Sentia z 4r. p.n.e. - dotyczyła wszystkich wyzwoleń, określając , że wyzwalający musiał ukończyć 20 rok życia , a wyzwalany - 30 lat.

Lex Junia Norbana z 19r. p.n.e. regulowała sytuację prawną wyzwolonych nieformalnie. Ustawa ta dawała im wolność , ale nie nadawała obywatelstwa rzymskiego. Latyn juniański -latini Juniani - bo tak ich nazywano, był upośledzony pod względem majątkowym. Żył on jak wolny człowiek, ale w przypadku śmierci jego majątek, tak jak niewolnicze peculium wracał do dawnego właściciela.

114.Prawo patronatu

Dotyczyło wyzwoleńców w sferze prywatnoprawnej . Określało wzajemny stosunek między wyzwalającym, a wyzwalanym. Wyzwolony był zobowiązany do szacunku i posłuszeństwa, z tego też powodu nie mógł pozwać patrona przed sąd bez zgody pretora. W ogóle niedopuszczalne było wniesienie skargi infamującej jak i podnoszenie niektórych zarzutów(zarzutu podstępu). Patron mógł być zasądzony tylko do wysokości własnego majątku. Wg Ustawy XII Tablic patron dziedziczył majątek wyzwolonego w przypadku gdy nie pozostawił on testamentu lub najbliższych krewnych - heredes sui.

115.Osoby półwolne

Wszystkie te osoby, które z przyczyn innych niż wyzwoleńcy mieli ograniczony zakres wolności nazywane były osobami półwolnymi. Byli to: dłużnik , który uległ egzekucji osobistej i dostał się do prywatnego więzienia wierzyciela, osoba wykupiona z niewoli do czasu odpracowania sumy wykupu. Częściej występowały jednak dalsze kategorie osób półwolnych, a mianowicie : oddani w mancipium , oraz koloni (dziś uważani za poprzedników chłopów pańszczyźnianych).

116.Personae in mancipio

W mancipium mogło być oddane dziecko przez swego ojca. Było ono praktykowane w okresie republiki , stanowiło formę okresowego wynajmu usług syna czy córki obcej osobie celem np. przyuczenia do zawodu.

W okresie klasycznym zachowało się jako skutek wydania dziecka pokrzywdzonemu celem odpracowania szkody. Osoba pozostająca w mancipium pod względem majątkowym podobna była do niewolnika, zachowywała jednak swe prawa publiczne.

117.Koloni

Koloni byli to dzierżawcy gruntów rolnych, ludzie osobiście wolni. Wraz z postępującym kryzysem systemu niewolniczego byli oni coraz bardziej przywiązywani do ziemi. W IV wieku przybrało to charakter prawny , a koloni wytworzyli odrębną kategorię społeczną. Pozbawieni zostali prawa opuszczania gruntu pod groźbą utraty wolności i jakkolwiek wolni, zostali de facto przytwierdzeni do ziemi (servi terrae ipsius- niewolnicy samej

ziemi).

118.Status civitas

119.Nabycie obywatelstwa rzymskiego

Odbywało się na podstawie: wyzwolenia na prawie cywilnym, pod warunkiem ,że wyzwalający był obywatelem rzymskim; urodzenia się w legalnym związku, jeżeli ociec w chwili poczęcia był obywatelem rzymskim; aktu nadania obywatelstwa.

120.Status familiae

121.Agnacja i kognacja

Różnica między tymi pokrewieństwami, polegała na tym, że krewnym agnacyjnym można się było stać bez pokrewieństwa naturalnego. Mogło ono powstać tylko ze strony ojca bo tylko mężczyzna mógł dzierżyć pater familias. Kognacja powstawała również ze strony matki.

122.Rodzina agnatyczna

Rodzina rzymska powiązana sztucznym tworem zwierzchnictwa familijnego- pater familias . Członkowie takiej rodziny to agnaci, a łącząca ich więź to agnacja albo po prostu pokrewieństwo agnacyjnene - agnatio. Krewnymi agnacyjnymi były więc osoby podległe tej samej władzy ojcowskiej, lub podlegałyby gdyby ów ojciec żył.

123.Kognacja

Naturalne więzy krwi tworzące tak zwane pokrewieństwo kognacyjne.

Kognacja w przeciwieństwie do agnacji powstawała również ze strony matki.

124.Quod generationes, tot gradus

Zasada według której rzymianie mierzyli stopnie pokrewieństwa.

Quod generationes, tot gradus znaczyło , że o bliskości pokrewieństwa decydowała liczba urodzeń potrzebnych do tego, aby dane pokrewieństwo powstało.

125.Powinowactwo

Powinowactwo (affinitas), jest wzajemnym stosunkiem powstałym w wyniku zawarcia małżeństwa łączącym jednego małżonka z krewnymi drugiego. Powinowatym był więc krewny małżonka lub małżonek krewnego.

126.Osoby sui i alieni iuris

Osoby sui iuris , to takie które nie podlegały w rodzinie niczyjej władzy, a alieni iuris podlegały męskiej zwierzchności (np. syn)

127.Sytuacja prawna osób alieni iuris

Sytuacja prawna osoby alieni iuris była w sferze stosunków majątkowych podobna do sytuacji niewolnika. Osoba podlegająca pater familiae pozbawiona była zdolności majątkowej, więc wszystkie jej nabytki stanowiły własność zwierzchnika. Zakres zdolności majątkowej w przypadku osoby alieni iuris poszerzał się z biegiem czasu, co do niewolnika nie było żadnego postępu.

128.Osoby prawne w prawie rzymskim

Osoby prawne w prawie rzymskim mogły być albo zespół osób (stowarzyszenia, korporacje), albo masa majątkowa (fundacje, zakłady ) którym prawo nadaje podmiotowość prawną. Szczególny charakter tego prawa objawia się w tym, że wierzytelności i prawa rzeczowe np. stowarzyszenia nie są prawami osób wchodzących w jej skład lecz osoby prawnej jako takiej. Tak samo zobowiązania , dotyczyły tylko majątku osoby prawnej , a nie majątku osób wchodzących w jej skład.

129.Korporacje i fundacje

Fundacje -piae causae - powstawały w V i VI wieku. Związane były z agendami Kościoła. Były to odrębne majątki pozostające pod nadzorem biskupów. Głównie były to szpitale, przytułki, a środki na utrzymania pochodziły z darowizn.

Korporacje znane były już od Ustawy XII Tablic , mając jednak początkowo charakter prywatny.

130.Ograniczenia zdolności do czynności prawnych

Zdolność do czynności prawnych, polega na możliwości składania i przyjmowania takich oświadczeń woli, które wywołują skutek prawny. Istniały w prawie rzymskim cztery czynniki ograniczające tę zdolność.

  1. wiek , występowały tu jeszcze cztery przedziały ( dzieci, niedojrzali, dojrzali, dojrzali powyżej 25 lat)

  2. płeć . Kobiety po wyjściu z okresu niedojrzałości ograniczone były w czynnościach prawnych czynności te mogły podejmować za zgodą opiekuna.

c) choroba umysłowa Chory umysłowo (furiosus) wyzbyty był całkowicie zdolności do czynności prawnych. Majątkiem chorego zawiadywał curator furiosi.

d) marnotrawstwo . Marnotrawca (prodigus), czyli uznany przez pretora za lekkomyślnie trwoniącego majątek miał ograniczone zdolności do czynności prawnych. W sprawach umniejszających jego stan majątkowy decydował specjalnie powoływany kurator.

131.Ograniczenia zdolności do czynności prawnych ze względu na wiek

Dzieci (infantes) - w czasach nadjawniejszych te które nie umiały mówić , a od Justyniana te , które nie ukończyły 7 roku życia nie posiadały zdolności do czynności prawnych w ogóle.

Niedojrzali (impuberes) - dziewczęta od 7 do 12 , a chłopcy od 7 do 14 roku życia mieli ograniczone zdolności do czynności prawnych. Dokonana przez niedojrzałego czynność prawna wywoływała skutek prawny tylko w odniesieniu do korzyści. W części zobowiązującej była to czynność kulejąca (negotius claudicans) - nie wywoływała skutku prawnego.

Dojrzali od 14 do 25 lat (puberes minores XXV annis) mieli pełną zdolność , ale ze względu na brak doświadczenia życiowego prawo chroniło ich przed wyzyskiem poprzez exeptio pretora w procesie, albo przywrócenie do stanu poprzedniego (restitutio in integrum)

Dojrzali powyżej 25 lat (puberes maiorec XXV annis) nie podlegali żadnym ograniczeniom , nabywali pełną zdolność do czynności prawnych.

132.Negotium claudicans

Dokonana przez niedojrzałego czynność prawna wywoływała skutek prawny tylko w odniesieniu do korzyści. W części zobowiązującej była to czynność kulejąca (negotius claudicans) - nie wywoływała skutku prawnego.

133.Furiosus i prodigus

Chory umysłowo (furiosus) wyzbyty był całkowicie zdolności do czynności prawnych. Majątkiem chorego zawiadywał curator furiosi.

Marnotrawca (prodigus), czyli uznany przez pretora za lekkomyślnie trwoniącego majątek miał ograniczone zdolności do czynności prawnych. W sprawach umniejszających jego stan majątkowy decydował specjalnie powoływany kurator.

134.Pojęcie i rodzaje czynności prawnych

Oświadczenia woli mające na celu powstanie, zmianę lub wygaśnięcie stosunku prawnego to czynności prawne.

Dzielić je można na:

a)jednostronne (jeśli do wywołania skutku wystarcza oświadczenie woli jednej osoby) i dwustronne (jeśli potrzebne są oświadczenia dwóch osób).

b)formalne(gdy ważność czynności zależna jest od zachowanej formy) i nieformalne (gdy prawo nie stawia pod tym względem wymogów)

c)między żyjącymi (inter vivos) - jeśli regulują stosunki za życia podmiotu i na wypadek śmierci (mortis causa) - jeśli skutek czynności ma nastąpić po jego śmierci.

d)zobowiązujące (powodujące jedynie powstanie zobowiązania) i rozporządzające(powodujące bezpośrednią zmianę stanu prawnego działającego.

e)obciążające (jeśli nakładają obowiązek na obie strony) i pod tytułem darmym (czynność rodzi obowiązek tylko po jednej stronie, druga odnosi same korzyści)

f)kausalne (przyczynowe) i abstrakcyjne

135.Czynności prawne mortis causa

Czynności prawne mortis causa miały miejsce , gdy skutek czynności prawnej miał nastąpić dopiero po śmierci osoby składającej oświadczenie . Typowy przykład to testament.

136.Czynności prawne rozporządzające i zobowiązujące

Czynności prawne rozporządzające powodowały bezpośrednia zmianę stanu prawnego podmiotu działającego (przeniesienie własności) , zobowiązujące zaś to takie które powodowały jedynie powstanie zobowiązania (kupno-sprzedaż).

137.Forma czynności prawnych

138.Czynności formalne prawa rzymskiego

Były nimi te czynności prawne , które wymagały zachowania odpowiedniej formy prawnej np. stypulacja wymagająca użycia odpowiednich słów.

139.Mancypacja i jej zastosowania

Mancypacja była formą nabycia własności, pierwotnie formalną umową kupna-sprzedaży dokonywanym w obecności 5 świadków. Z chwilą pojawienia się pieniądza bitego , wymiana towaru za pieniądz odbywała się poza aktem mancypacyjnym. Mancypacja w dawnym prawie rzymskim miała zastosowanie w celu osiągania różnych skutków prawnych (emancypacja, adopcja, testament) Wypierana przez inne czynności zniknęła w okresie justyniańskim.

140.In iure cessio

In iure cessio również była formą nabycia własności . Był to pozorny proces windykacyjny, w którym, zbywca występował w roli pozwanego, a nabywca - powoda. Powód przed pretorem w fazie in iure procesu dotykał laską przedmiotu zbycia, twierdząc, że stanowi jego własność. Pozwany milczał albo przyznawał rację powodowi , który zgodnie z confessio in iure wygrywał proces. Nabywał wówczas powód prawo własności do spornej rzeczy.

141.Składniki treści czynności prawnych

Składniki treści czynności prawnych mogły być:

142.Essentialia, naturalia i accidentalia negotii

Essentialia negotii . Bez nich dany akt w ogóle nie może dojść do skutku. Np. w umowie kupna-sprzedaży były to a)porozumienie co do b) towaru i c) ceny.

Naturalia negotii to elementy których obecność jest wynikiem porozumienia stron. W umowie kupna-sprzedaży może to być postanowienie o odpowiedzialności sprzedawcy za wady towaru. Strony mogą tę odpowiedzialność rozszerzyć, zawęzić, albo uchylić.

Accidentalia negotii to dodatkowe elementy składowe takie jak: - warunek;

- termin

- polecenie

143.Warunek i termin

Warunek( conditio) to zastrzeżenie, w wyniku którego skutek jakiejś czynności uzależnia się od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Jeśli od zdarzenia takiego uzależnione jest rozpoczęcie skutku czynności - jest to warunek zawieszający, jeśli zaś ustanie skutku - warunek rozwiązujący.

Warunek może być ponadto :dodatni - zmieniający uprzednio istniejącą rzeczywistość, ujemny- utrzymujący poprzednią rzeczywistość, potestatywny- gdy następstwo zdarzenia przyszłego i niepewnego zależy od woli kontrahenta, kazualny- gdy zależy tylko od przypadku.

Termin (dies) to zastrzeżenie, w wyniku którego skutek jakiejś czynności uzależnia się od zdarzenia przyszłego i pewnego. Może być termin zawieszający (dies a quo) , jeśli z jego nadejściem ma nastąpić, lub rozwiązujący (dies ad quem) jeśli z jego nadejściem skutek czynności ma ustać.

144.Pojęcie i rodzaje warunku

Warunek( conditio) to zastrzeżenie, w wyniku którego skutek jakiejś czynności uzależnia się od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Jeśli od zdarzenia takiego uzależnione jest rozpoczęcie skutku czynności - jest to warunek zawieszający, jeśli zaś ustanie skutku - warunek rozwiązujący.

Warunek może być ponadto :dodatni - zmieniający uprzednio istniejącą rzeczywistość, ujemny- utrzymujący poprzednią rzeczywistość, potestatywny- gdy następstwo zdarzenia przyszłego i niepewnego zależy od woli kontrahenta, kazualny- gdy zależy tylko od przypadku.

145.Polecenie (modus)

Polecenie (modus) jest klauzulą dodatkową do czynności o charakterze darmowym (darowizna, wyzwolenie), nakazującą odnoszącemu korzyść, określone zachowanie się.

146.Causa Curiana

147.Wady oświadczenia woli

Są to wszystkie te wypadki, w których zachodzi niezgodność między aktem woli a jego przejawem - oświadczeniem woli. Rozbieżność ta może być spowodowana celowo , bądź niezamierzona.

Zamierzone niezgodności między aktem woli, a jego przejawem na zewnątrz:

Niezamierzone niezgodności , czyli błąd (error) , przez który rozumie się mylne wyobrażenie o okolicznościach zawieranej umowy:

Do wad oświadczenia woli zalicza się również i te wypadki w których zachodziła nieprawidłowość w powzięciu aktu woli , chociaż uzewnętrznionego zgodnie z zamiarem.

148.Symulacja czynności prawnej

Symulacja czynności prawnej ma miejsce wówczas, gdy strony umawiają się, że ich oświadczenia nie mają powodować żadnych skutków prawnych, albo że mają powodować inne, niż te , które powinny wynikać ze złożonych oświadczeń. Np. pod umową dzierżawy kryje się umowa kupna-sprzedaży.

149.Błąd w czynności prawnej

150.Dolus i metus

Przymus psychiczny (metus) miał miejsce wówczas gdy czynność została podjęta pod wpływem obawy, wywołanej groźbą. Wg prawa cywilnego czynność taka była ważna skoro towarzyszył jej akt woli i jego przejaw w oświadczeniu. W edykcie Hadriana została ona jednak uznana za wzruszalną , a więc strona otrzymywała środki prawne do uchylenia się od skutków takiego oświadczenia.

Podstęp (dolus) polegający na umyślnym wprowadzeniu w błąd celem osiągnięcia korzyści majątkowej z punktu widzenia prawa cywilnego uważało taką czynność za ważną, a uchylić się od niej można było dzięki prawu pretorskiemu.

151.Nabycie prawa

Jeśli stajemy się podmiotem danego prawa ma miejsce nabycie prawa . Może ono być

152.Wymogi ważności czynności prawnej

Bezwzględna nieważność czynności prawnej (następująca z mocy samego prawa) miała miejsce gdy zabrakło nawet jednej z przesłanek ważności :

Względna nieważność czynności prawnej polega na tym , ze złożone oświadczenie woli wywołuje zamierzone skutki prawne, ale mogą być one zniesione przez działanie osoby zainteresowanej. Były to tzw. czynności wzruszalne. Podstawą unieważnienia była wada w oświadczeniu woli, a środkami procesowymi były:

153.Konwalidacja (konwalescencja) i konwersja czynności prawnych

Konwalidacja polegała na tym , że czynność prawna w której miało miejsce naruszenie którejś z przesłanek bezwzględnej nieważności czynności prawnej nie mogła stać się ważną.

Konwersja czynności prawnych zaś , polegała na tym , że gdyby osoba składająca oświadczenie woli wiedziała, że nie wywoła ono skutków prawnych , a z okoliczności wynikałoby , że gdyby o tym wiedziała , dokonała by innej czynności , przyjmuje się istnienie tej drugiej czynności.

154.Czynności prawne wzruszalne

Przymus psychiczny (metus) i podstęp (dolus) były wadami oświadczeń woli , ale czynności prawne zawarte z takimi błędami wywoływały skutek prawny. Mogły być one zniesione przez działanie osoby zainteresowanej. Były to tzw. czynności wzruszalne. Podstawą unieważnienia była wada w oświadczeniu woli, a środkami procesowymi były:

155.Zastępstwo w czynnościach prawnych

Czynność prawna dokonywana może być osobiście lub poprzez zastępcę. Zastępstwo może być bezpośrednie ( zastępca dokonuje czynności w imieniu drugiej osoby z bezpośrednim dla niej skutkiem np. zastępca nabywa jakiś przedmiot na rzecz osoby zastępowanej , to ona właśnie ma obowiązek zapłaty za tą rzecz), lub pośrednie , kiedy zastępca nabywa jakieś prawa i obowiązki dla siebie, a w wyniku dalszych czynności przenosi te prawa i obowiązki na zastępowanego.

156.Czynności prawne kazualne i abstrakcyjne

Czynności prawne kazualne to takie przy złożeniu których porządek prawny przewidywał dla nich ochronę prawną. Czynności abstrakcyjne skutek prawny oświadczenia woli, jako od causa oderwany wyrażał się w samym fakcie złożenia określonego oświadczenia woli.

157.Nemo plus iuris...

Nemo plus iuris in alium transferre potest, quam ipse habet . Nikt nie może przenosić na drugiego więcej prawa niż sam ma . Znaczy to, że suma uprawnień nabywcy nie może być większa niż suma uprawnień które przysługiwały zbywcy.

158.Sukcesja uniwersalna i sygnularna

Sukcesja to zajęcie przez jedną osobę pozycji prawa lub obowiązku, jaki zajmowała inna osoba w stosunku do tego samego prawa lub obowiązku.

Sukcesja sygnularna występuje np. przy przeniesieniu własności pojedyńczej rzeczy. Nabywca wstępuje tu tylko w wycinek praw podmiotowych zbywcy.

Sukcesja uniwersalna występuje w przypadku spadkobrania. Dziedzic, jednym aktem wstępuje w ogół praw majątkowych jakie przysługiwały spadkodawcy.

10


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prawo rzymskie cz III prawo osobowe z czynnościami prawnymi
Prawo rzymskie cz III prawo osobowe
Prawo rzymskie cz III prawo osobowe z czynnościami prawnymi
Prawo rzymskie cz II Proces cywilny
2010 SP Kat prawo cywilne cz III
Wiecza o panstwie i prawie - wyklad cz III, logistyka, szkoła, studia mat, prawo
Prawo Rzymskie-Opracowanie, Prawo rzymskie cz. V Prawo spadkowe, Prawo spadkowe
Prawo rzymskie cz II Proces cywilny
Prawo cywilne Wykład XII 11 12 2012 Delikty cz III
Prawo handlowe skryp cz III
Prawo handlowe cz III

więcej podobnych podstron