Opracowanie religii ma obejmować jedynie wyszczególnienie: Doktryny i form kultu.

Doktryna religijna: całokształt dogmatów (coś co przyjmujemy bez dowodów.) a więc, wyobrażeń, poglądów i zasad postępowania, wyjaśniających kwestie związane z istnieniem Boga lub bóstw, człowieka, świata, problemów życia i śmierci. Istota doktryny zawarta jest w tzw. Wyznaniu wiary (kanonie) który obowiązuje wszystkich wyznawców danej religii.

• Jej twórcami są zwykle teologowie (kapłani)

• Składa się z teorii absolutu osobowego lub nieosobowego (teologia), teorii wszechświata (kosmologia) oraz teorii człowieka (antropologia religijna).

Kult religijny:

Zespół czynności mających swe źródło w pobudkach religijnych, których celem jest wyznanie czci wobec bóstwa, odtwarzanie mitów, bądź jednoczenie się absolutem.

• Do elementów kultu można zaliczyć różnego rodzaju ofiary, modlitwy, posty, śluby oczyszczenia, pielgrzymki, a czasami i wojny religijne.

Organizacja religijna:

• Ważną rolę w rozwoju religii odgrywa zwarta lub luźna jak choćby w przypadku hinduizmu, organizacja religijna.

• Przyczyn działalności różnych odłamów religijnych odwołujących się od jednego wyznania, można szukać zarówno w różnicach formuł doktrynalnych jak i doktrynach, jak i drobnych odstępstwach kulturowych.

Klasyfikacja wspólnot religijnych wg. Tadeusza Margula (6cio stopniowa)

1. Rodzina religijna

2. Religia sensu stricto (podstawa duchowa wielowiekowej dużej cywilizacji)

3. Odłam religii (wynik schizmy)

4. Wyznanie (odłam 2go stopnia)

5. Sekty, denominacje (w USA) - oderwane grupy wyznaniowe

6. Ruchy religijne (szkoły religijne i frakcje o drobnym odchyleniu)

Autor zaproponował genetyczną taksonomię. Być może trzeba byłoby dodać ostatni, najniższy poziom - nowe ruchy religijne.

Przykład1:

• Chrześcijaństwo: rodzina religij judaiskich (semickich)

• Podział na 3 wielkie odłamy: katolicki (powszechny), prawosławny (prawowierny), protestancki (zeświecczony) nazywany także ewengelickim - głoszącym dobrą nowinę.

• Dalsze podziały miały największy zasięg w odłamie protestanckim, który podzielił się na wyznanie luterańskie (augsbursko-ewangelickie), kalwińskie (ewangelicko-reformowane), anglikańskie, zwinglińskie.

• W ramach wyznania kalwińskiego wyodrębniły się denominacje drugiej reformacji np: metodyści, baptystów, kwakrzy, adwentyści, sataniści.

Przykład2:

• Buddyzm należy do kręgu religii indyjskich, podzielił się na 3 odłamy: therawade, mahajane, wadżràjane

• W ramach mahajany można mówić o wielu denominacjach (chińska, koreańska, japońska, czy wietnamska) które dzielą się na liczne sekty.

Związek wyznaniowy:

• Zrzeszenie obywateli, którzy wyznają jedną wiarę w ramach funkcjonującego prawa o stowarzyszeniach wyznaniowych oraz państwowego porządku prawnego.

• Zorganizowana wspólnota ludzka, oparta na sztywno określonych przekonaniach religijnych, stanowiących odrębny typ wyznaniowy, która mobilizuje członków w dążeniu do wspólnego celu religijnego, tymi samymi środkami.

• Specyficzny typ zorganizowanej społeczności ludzkiej, który posiada określony ustrój wewnętrzny, jest zdolny do wyłaniania organów władzy, które spełniają funkcję wewnętrzne i reprezentują związek na zewnątrz oraz są uprawnione do określania praw i obowiązków swoich członków.

• Wg. W. Wysocińskiego, pojęcie związku wyznaniowego odnosi się zarówno do kościołów jak i innych związków religijnych, niezależnie od nazwy i podstawy prawnej ich funkcjonowania.

• Część badaczy w miejsce pojęcia "związek wyznaniowy" stosuje pojęcie "organizacja religijna". Czynią tak choćby Rodney Stark i William S. Bainbridge, który definiuje organizację religijną jako rodzaj przedsięwzięcia społecznego zmierząjcego do tworzenia, podtrzymywania i wymiany kompensat o nadprzyrodzonej proweniencji(?) (odwoływanie się do sfery sacrum)

Kościół:

• Stanowi wielopokoleniową tradycję wyznaniową która opowiada się za ustalonym od wieków porządkiem społecznym i jest powiązana w różny sposób z uprzywilejowanymi klasami i grupami społecznymi, dążącymi do utrzymania istniejącego ładu społecznego.