SPO£ECZEÑSTWO POLSKIE WOBEC ZA-

BORCÓW W II PO£OWIE XIX WIEKU

Pozytywizm - ruch spo³eczno-polityczny przeciwsta-

wiaj¹cy siê postawom idealistycznym i romantyzmowi.

Odrzuca³ mo¿liwoœæ odzyskania niepodleg³oœci Polski

drog¹ zbrojn¹, krytykowa³ powstania i tradycje szla-

checkie, opowiada³ siê za swobodnym rozwojem ka-

pitalistycznej gospodarki, k³ad³ nacisk na rozwój

oœwiaty i szerszy jej dostêp tak¿e do œrodowisk wiej-

skich tzw. praca u podstaw, dostrzega³ tak¿e

koniecznoœæ integracji spo³eczeñstwa (postulaty rów

nouprawnienia i asymilacji ¯ydów polskich, emancy

pacja kobiet);- g³ówny oœrodek pozytywizmu na ziemiach

polskich to Warszawa,- twórcy pozytywizmu

warszawskiego: Aleksander Œwiêtochowski, Boles³aw

Prus, tak¿e Eliza Orzeszkowa i in.

Polityka ugody z zaborcami:

- specjalny adres galicyjskiego Sejmu Krajowego do

cesarza Franciszka Józefa I - „przy tobie najjaœniejszy

Panie stoimy i staæ chcemy" 1866,

- og³oszenie programu ugody, sformu³owanego

w utworze „Teka Stañcyka" na ³amach krakowskiego

„Przegl¹du Polskiego". Autorzy: Walerian

Kalinka, Józef Szujski, Stanistaw Tarnowski i Sta-

nis³aw KoŸmian potêpili koncepcjê walki zbroj-

nej o niepodleg³oœæ i lansowali teoriê rozszerzenia

autonomii poprzez lojaln¹ wspó³pracê z zaborc¹

1869,

- trójlojatizm - postawa polityczna czêœci spo³eczeñ-

stwa polskiego po powstaniu styczniowym, oparta

na przekonaniu, ¿e tylko lojalnoœæ wobec zabor-

ców umo¿liwi Polakom przetrwanie. Trójlojalizm

popularny by³ zw³aszcza w Galicji ,czêœciowo w zaborze

rosyjskim (arystokracja i bur¿uazja); minimalny oddŸwiêk

w zaborze pruskim, gdzie trwa³a brutalna germanizacja.

Walka z germanizacj¹:- strajki polskiej m³odzie¿y

szkolnej (Wrzeœnia1901-1902),- polskie towarzystwa

gospodarcze, kredytowe chroni³y polska w³asnoœæ

ziemsk¹ przed zakusami Komisji Kolonizacyjnej

(a nawet wykupywa³y grunty z r¹k Niemców) - ksi¹dz

Piotr Wawrzyniak inicjatorem tego typu dzia³alnoœci,

- dzia³alnoœæ oœwiatowa, czêsto pod opiek¹ Koœcio³a

katolickiego - prasa polska („Górnoœl¹zak"wydawany przez

Wojciecha Korfantego),- dzia³alnoœæ naukowa (Wojciech

Kêtrzyñski za³o¿y³ Towarzystwu Mazurskiej Inteligencji

Ludnowej 1872),- dzia³alnoœæ literacka, indywidualne przyk³.

walki z antypolskim prawodawstwem (Micha³ Drzyma³a

nie uzyskawszy pozwolenia na budowê domu prowadzi³

gospodarstwo ¿yj¹c w wozie cyrkowym 1904),

- zajêcia sportowe w Towarzystwie Gimnastycznym

„Sokó³" 1866.

Walka z rusyfikacj¹:- walka o przetrwanie narodu g³ównie

przez pracê organiczn¹ (z inicjatywy polskiego kapita³u po-

wstaje Szko³a Handlowa i Szko³a Techniczna),

- rozwój tajnego nauczania w jêzyku polskim (odpo-

wiedŸ na rusyfikacjê szkó³),- oœwiata ludowa (m.in. szereg

elementarzy autorstwa Konrada Prószyñskiego).