• Termin lobbing etymologicznie wywodzi się od łacińskiego słowa lobbium, lobbia oznaczającego galerię, pasaż. Natomiast spopularyzowany został w ramach języka angielskiego, w którym lobby, oznacza poczekalnie, korytarze lub pomieszczenia przylegające do posiedzeń plenarnych parlamentu, w których nieformalnie spotykali się posłowie, politycy, przedstawiciele rządu.

• Kolebką współczesnego lobbingu są państwa anglosaskie. Jego powstanie związane jest z rozwojem parlamentaryzmu oraz relacjami pomiędzy przedstawicielami władz i środowiskami, pragnącymi uzyskać do nich dostęp.

Lobbing jest jednym z środków służących do wywierania wpływu na decyzje polityczne i na kształt ustaw lub rozporządzeń poprzez uczestnictwo w procesie tworzenia, modyfikacji lub uchylania poszczególnych aktów prawnych.

• Lobbing w Polsce reguluje Ustawa z 7 lipca 2005 roku (Dz.U. z 2005 r., Nr 169, poz. 1414) „o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa”. Ustawa weszła w życie 7 marca 2006 roku.

Jak podaje już artykuł 1: „Ustawa określa zasady jawności działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, zasady wykonywania zawodowej działalności lobbingowej, formy kontroli zawodowej działalności lobbingowej oraz zasady prowadzenia rejestru podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową”. Lobbingiem wedle słów, ustawy, jest każde działanie „prowadzone metodami prawnie dozwolonymi zmierzające do wywarcia wpływu na organy władzy publicznej w procesie stanowienia prawa”.

Rodzaje lobbingu:

• Stopień jawności działania

Lobbing oficjalny - polega na działaniu jawnym, grupy lobbujące oficjalnie zabiegają o poparcie dla swoich interesów.

Lobbing partyzancki (piracki”, „szeptany”) - odbywa się w sposób zakamuflowany, potajemny i wiąże się z tworzeniem protekcyjnych grup wpływu i wykorzystaniem niedozwolonych prawnie metod działania.

• Cele działania

Lobbing konstruktywny - zmierza on do wprowadzenia zmian w funkcjonowaniu mechanizmów życia gospodarczo-społecznego (np. ochrona interesów konsumenta, troska o środowisko naturalne, akcje edukacyjne).

Lobbing roszczeniowy - realizowany jest najczęściej przez związki zawodowe, branżowe związki nacisku, pracowników dużych zakładów przemysłowych czy producentów rolnych i dotyczy wprowadzenia różnego rodzaju przywilejów, ulg, podwyżek płac, zwolnień celnych.

Lobbing negatywny - jego celem jest niedopuszczenie do zmian poprawiających funkcjonowanie systemu prawnego czy administracyjnego.

• Sposób działania

Lobbing bezpośredni - działania o charakterze lobbingowym prowadzone są samodzielnie przez grupy interesu.

Lobbing pośredni - poszczególne grupy wpływu wykorzystują dla swoich celów inne grupy, instytucje, organizacje i opinię publiczną.

Zasadniczym celem loobingu jest osiągnięcie pożądanego wpływu na najważniejsze decyzje państwowe, zwłaszcza legislacyjne i administracje dotyczące funkcjonowania polityki i gospodarki. Takie cele wyznaczają odbiorców działań lobbystycznych. Są nimi zazwyczaj:

• przedstawiciele rządu i jego agend,

• politycy i parlamentarzyści,

• krajowe i zagraniczne mass media,

• opinia publiczna,

• wpływowe osobistości i moralne autorytety,

• każdy mający bezpośredni lub pośredni wpływ na charakter życia politycznego, gospodarczego i państwowego.

Przygotowanie kampanii lobbingowej

1. Dogłębna analiza problemu

• zrozumienie istoty problemu - analiza jego aspektów ekonomicznych, społecznych i politycznych

• poznanie celów i argumentów oponentów

• zidentyfikowanie decydentów i zbadanie ich nastawienia

2. Analiza możliwych scenariuszy zdarzeń

• próba przewidzenia scenariuszy zdarzeń

• sporządzenie listy alternatywnych celów i zadań do realizacji - ustalenie hierarchii ich ważności

3. Wybór ostatecznego celu do realizacji

4. Stworzenie planu kampanii lobbingowej

• dobranie najwłaściwszych metod realizacji celów

• ustalenie harmonogramu działań

• opracowanie budżetu

5. Realizacja kampanii

6. Zakończenie kampanii

• poinformowanie o wynikach

• podziękowanie za udział w kampanii

• przygotowanie sprawozdania z jej przebiegu oraz rejestru kontaktów

7. Ocena uzyskanego efektu

Przykładowe metody i środki wykorzystywane w lobbingu:

• spotkania bezpośredni (formalne i nieformalne)

• spotkanie jeden na jednego

• telefonowanie

• seminaria, sympozja, dyskusje

• ekspertyzy

• media relations

• organizacja protestów, strajków, przemarszy

• kampania pisania listów

• zbieranie podpisów pod petycjami

• budowanie koalicji

• pozyskiwanie charyzmatycznych osobowości

• nacisk oddolny, polegający na mobilizacji opinii publicznej

Kto może być lobbystą w Polsce

• Zgodnie z ustawą zawodowym lobbystą jest każdy podmiot (przedsiębiorca lub osoba fizyczna nie będąca przedsiębiorą) podejmujący zarobkową działalność na rzecz osób trzecich w celu uwzględnienia w procesie stanowienia prawa interesów tych osób.

• Działalność może być prowadzona na podstawie zwykłej umowy cywilnoprawnej. Aby jednak móc wykonywać zawód lobbysty trzeba uzyskać wpis do oficjalnego rejestru, tzw. rejestru podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową.

• Wpis dokonywany jest na podstawie zgłoszenia osoby zainteresowanej. Rejestr jest prowadzony przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej (obecnie MSWiA). Rejestr jest jawny.

Rzecznictwo interesów nie należy do łatwych. Wymaga dużego doświadczenia, wiedzy specjalistycznej oraz dokładnej znajomości procesów i procedur legislacyjnych. Lobbiści powinni posiadać szeroką sieć kontaktów, z łatwością poruszać się w świecie polityki, znać różne niuanse i niepisane zasady, jakie tam obowiązują. Potrzebny jest także takt, dyplomacja oraz umiejętność przekonywania. Lobbyści powinni być świadomi swej społecznej odpowiedzialności i przestrzegać określonych norm etycznych. Według Hamiltona i Hocha do najważniejszych z nich należą:

• Maksymalizuj dobro i minimalizuj szkodę (krzywdę) tych, których sprawa dotyczy

• Nie czyń wyjątków dla samego siebie

• Pozwól innym dokonywać własnych wyborów

• Korzystaj z testu publikacji

• Szanuj prawa człowieka

• Zapewniaj sprawiedliwy podział korzyści i obciążeń

• Szanuj umowę społeczną postępuj zgodnie ze swym charakterem i reputacją firmy

Kto w Polsce uprawia działalność lobbingową

• duże przedsiębiorstwa i instytucje

• polityce i grupy interesów powiązane z władzą polityczną

• branżowe grupy interesów ekonomicznych

• związki, organizacje i stowarzyszenia gospodarcze (Konfederacja Pracodawców Polskich, Krajowa Izba Gospodarcza, Business Center Club, Polska Rada Biznesu)

• związki zawodowe

• organizacje i stowarzyszenia społeczne

• lokalne władze samorządowe

1