• Psychologiczne mechanizmy obronne - co to takiego?

wp.pl / 10.03.2006

Każdemu z nas przydarzają się trudne sytuacje. Nie omijają nas konflikty i stres. Nie potrafimy sobie z nimi dać rady, korzystamy z rad psychologów, zaufanych przyjaciół. Nie wszyscy jednak wiedzą, że istnieją nieświadome sposoby radzenia sobie ze stresem i unikania dyskomfortu psychicznego. Mają one wpływ na stan psychiczny człowieka, ale nie prowadzą do wyeliminowania rzeczywistych powodów stresu.

• Wyparcie
  Niedopuszczenie do świadomości przykrych, niepokojących myśli, wyobrażeń, nieakceptowanych potrzeb i emocji, czyli utrzymywanie ich w nieświadomości. To co zostało wyparte, ma wpływ na nasze procesy psychiczne i na zachowanie.

• Przemieszczenie
  Wyładowanie wypartych i tłumionych emocji i uczuć w sytuacjach mniej niebezpiecznych niż te, które początkowo wywołały te doznania i sytuacjach nie wywołujących dyskomfortu psychicznego. Przemieszczenie polega także na zaspakajaniu potrzeb na innych obiektach i w innych sytuacjach niż wynikałoby to z natury określonych potrzeb (np. ssanie palca).

• Racjonalizacja
  Uzasadnianie i usprawiedliwianie negatywnie ocenianych zachowań, aby można było uznać je za dobre i godne aprobaty. Jest to także nadawanie pozytywnego, a nawet szlachetnego znaczenia tym motywom działania, które są negatywnie oceniane, budzą wstręt, niepokój i dezaprobatę.

• Projekcja
  Nieświadome przypisywanie innym osobom własnych nieakceptowanych pragnień i cech. Projekcja polega także na obwinianiu innych za własne trudności. Przejawia się najczęściej w przesadnej krytyce i skłonności do negatywnego oceniania innych.

• Sublimacja
  Realizowanie popędów, instynktów, zaspakajanie uznanych za prymitywne potrzeb i rozładowywanie emocji w taki sposób, by można im było nadać wysoką wartość kulturową lub społeczną.

• Kompensacja
  Tendencja polegająca na wyrównywaniu (kompensowaniu) swych rzeczywistych lub urojonych braków i ułomności poprzez pozyskiwanie wartości i doskonalenie umiejętności. Chodzi o to, by cechy pozytywne zdominowały i przysłoniły cechy negatywne.

• Identyfikacja
  Upodabnianie się i utożsamianie z osobą lub instytucją podziwianą lub wybitną, aby w ten sposób partycypować w wartościach i zyskać na samoocenie.

• Regresja
  Powrót do tych procesów psychicznych, cech i sposobów zachowania, które były charakterystyczne dla wcześniejszych okresów rozwojowych. Zachowaniami regresyjnymi są często te zachowania, które były efektywne w dzieciństwie ( np. płacz). Jest to zatem cofnięcie się do wcześniejszego poziomu rozwoju, następuje ono najczęściej w sytuacjach trudnych, w których nie potrafimy sobie poradzić.

• Fantazjowanie
  Zaspakajanie w wyobraźni niespełnionych potrzeb i pragnień, np. "marzenia na jawie".

• Introjekcja
  Wchłonięcie i przyjęcie jako własne zewnętrznych wartości, norm i standardów, aby w ten sposób uniknąć niepokoju, konfliktów i zagrożenia.

• Izolacja
  Odcięcie, oddzielenie emocji, skojarzeń od sytuacji urazowych, dzięki czemu osoba wydaje się być odcięta od dramatycznych przeżyć i obojętna wobec nich. Polega także na unikaniu aktywności mogącej wywołać negatywne uczucia. Izolowane mogą być także niespójne bądź sprzeczne postawy tego samego człowieka, by nie doszło do konfliktu i napięcia wewnętrznego.

• Reakcja upozorowana
  Nieświadome ukrywanie i rozładowywanie nieakceptowanych lub uznanych za niebezpieczne tendencji (emocji, potrzeb, postaw), poprzez demonstrowanie zachowań przeciwnych, dokładnie odmiennych ( np. "czarny humor").