GINEKOLOGIA ONKOLOGICZNA

1. Łagodne zmiany sromu:

• TORBIELE - okołocewkowe, zastoinowe gruczołów potowych, łojowych, błony dziewiczej, gruczołu Bartholina, pourazowe

• GUZY LITE - włókniaki, tłuszczaki, mięśniaki, naczyniaki, chłoniaki, guzy mieszane

• Zmiany przednowotworowe

• dystrofie sromu - hiperplastyczna, atroficzna i mieszana

• dysplazja sromu

• rak in situ (choroba Bowena i erytroplazja Queyrata)

• choroba Pageta

1) Objawy kliniczne:

• około 50% - bez dolegliwości

• świąd sromu

• pieczenia

• kłucia

• niejasne bóle

• dziwne odczuwanie w obrębie sromu

• różnorodne zmiany na skórze sromu

2. Zmiany złośliwe sromu:

• rak sromu

• mięsaki sromu

• czerniaki złośliwe

1) Rak sromu:

• występuje u kobiet starszych i starych - 50% chorych ma 70 i więcej lat

• tylko 10% chorych nie przekracza 50 lat

• stanowi 3 - 4% nowotworów złośliwych narządów płciowych

I. Postacie histologiczne raka:

- rak płaskonabłonkowy - 95%

- rak gruczołowy

- rak brodawczakowaty

- rak z komórek cylindrycznych

II. Postacie kliniczne raka:

- postać owrzodzeniowa (najczęstrza) - płaskie owrzodzenia o twardym brzegu

- postać guzkowa - pojedyńcze lub mnogie guzki, skóra na nich jest nieprzesuwalna,

szerzenie się raka sromu:

• przez ciągłość - przechodzi na pochwę, krocze, odbyt, cewkę moczową, możliwe tworzenie się przetok

• drogą limfatyczną - węzły ch. pachwinowe, udowe i biodrowe

• drogą krwionośną - wyjątkowo rzadko

Podział kliniczny.

Podział na stopnie wg FIGO (Federation Internotionale de Gynecologie et d'Obstetrique)

Podział TNM wg UICC.

(Union internationale contre le Cancer)

1) Podział na stopnie wg FIGO:

• stopień 0 - rak in situ, nie inwazyjna postać choroby Pageta

• stopień I - zmiana nie przekracza 2 cm, węzły pachwinowe niewyczuwalne lub ruchome i niepodejrzane klinicznie

• stopień II - zmiana na sromie przekracza 2cm, węzły chłonne niewyczuwalne lub ruchome i niepodejrzane klinicznie

• stopień III - zmiana dowolnej wielkości z zajęciem: cewki moczowej, pochwy, krocza odbytu lub z wyczuwalnymi, podejrzanymi klinicznie węzłami chłonnymi

• stopień IV - naciekanie pęcherza i/lub odbytnicy; naciek dochodzący do kości miednicy lub występowanie odległych przerzutów

2) Leczenie raka sromu:

• leczenie promieniami

• leczenie operacyjne

• leczenia łączone (najlepsze wyniki - ponad 60% 5-letnich przeżyć)

3. Łagodne zmiany pochwy:

• kłykciny kończyste

• torbiele zastoinowe

• mięśniaki

• włókniaki

• torbiele przewodów Gartnera

• gruczolistość

4. Nowotwory złośliwe pochwy:

• rak płaskonabłonkowy

• rak gruczołowy

• rak przerzutowy

• czerniak złośliwy

• mięsak

Stopnie zaawansowania raka:

• stopień 0 - rak przedinwazyjny (erytroplakia lub zmiana bielacza)

• stopień I - rak obejmuje tylko ścianę pochwy

• stopień II - rak obejmuje tkanki przypochwowe ale nie sięga ścian miednicy

• stopień III - zmiana dochodzi do ścian miednicy

• stopień IV - rak nacieka sąsiednie narządy lub przekracza granice miednicy (IVa) lub występują odległe przerzuty (IVb)

1) Leczenie raka pochwy:

• dojamowa brachyterapia (ładunki radu)

• jednorodna terapia megawoltowa (kobalt, cez)

• wyjątkowo operacyjnie w połączeniu z napromienianiem

• próby leczenia cytostatykami

5. Zmiany łagodne szyjki macicy:

• oolipy szyjki macicy

• mięśniaki szyjki macicy

1) Polipy szyjki macicy - objawy:

• nieprawidłowe krwawienia, krwawienia międzymiesiączkowe, kontaktowe

• upławy - głównie śluzowe lub krwisto podbarwione

6. Złośliwe guzy szyjki macicy:

• rak płaskonabłonkowy

• rak gruczołowy

• mięsak

7. Rak szyjki macicy:

• częstość występowania - 30/100 000

• dysplazje - 20 - 35 rok życia

• rak przedinwazyjny - 35 rok życia

• wczesna inwazja - około 40 roku życia

• I⁰ kliniczny - około 50 roku życia

• II⁰ kliniczny - około 55 roku życia

• III i IV⁰ - w wieku 60 lat i powyżej

1) Rak szyjki macicy częściej występuje u kobiet:

• wielokrotnie rodzących

• wcześnie rozpoczynających życie płciowe

• mających większą liczbę partnerów

• mających partnerów nie przestrzegających zasad higieny

• o niższym statusie społecznym

• zakażonych wirusem brodawczaka HPV-16 i HPV-18

2) Objawy:
(zależą od stopnia zaawansowania choroby)

- początek bezobjawowy

- krwiste upławy

- krwawienia kontaktowe

- nietypowe krwawienia

- bóle stopniowo nasilające się

- postępująca kacheksja

- pogrubiałą, rozdęta i palpacyjnie twarda szyjka

- guzowato-bulwiasty lub wyniosły, brodawkowaty przerost szyjki

- ubytek tkanki - owrzodzenie

- kalafiarowaty guz szyjki

- guz z martwiczym rozpadem

3) Postacie kliniczne raka:

• Endofityczna -tkanka nowotworowa rośnie w głąb szyjki macicy - wewnątrzkanałowa

• Egzofityczna - rak rośnie na zewnątrz do światła pochwy - postać kalafiorowata

4) Drogi szerzenia się raka:

- przez ciągłość - wzrost w głąb otaczających tkanek

- drogą chłonki - limfogenne

- drogą krwi - hematogenne

5) Podział raka szyjki wg FIGO:

• stopień 0 - Carcinoma in situ - rak powierzchowny, przedinwazuyjny

• stopień I - rak ograniczony jest tylko do szyjki macicy

• stopień II - rozszerza się poza szyjkę ale nie osiąga jeszcze ścian miednicy - może naciekać pochwę i przymacicza

• stopień III - naciek nowotworowy dochodzi do ścian miednicy

• stopień IV - proces nowotworowy przekracza granice miednicy, nacieka pęcherz moczowy, odbytnicę; daje odległe przerzuty

6) Diagnostyka:

• wczesne postacie raka są bezobjawowe klinicznie

• możliwość wykrycia jedynie w badaniach profilaktycznych - cytologia - potwierdzona badaniem biopsyjnym

• pierwsze objawy kliniczne - krwawienia - są wyrazem już zaawansowanej choroby

7) Rak gruczołowy szyjki macicy:

• 5-8% raków szyjki

• powstaje śródnabłonkowo, głównie w kanale szyjki

• trudniejszy do wykrycia

• wg stopnia dojżałości dzielimy go na: wysoko i średnio zróżnicowany oraz niezróżnicowany

8) Leczenie raka szyjki macicy:

- operacyjne

- pierwotne (wyłącznie) promieniami

- skojarzone

- paliatywne

8. Nowotwory łagodne trzonu macicy:

• polipy błony śluzowej jamy macicy

• adenomyosa

• mięśniaki macicy

9. Złośliwe zmiany trzonu macicy:

• rak trzonu macicy

• mięsaki trzonu macicy

1) Rak trzonu macicy - kliniczne stopnie zaawansowania:

• stopień 0 - histologicznie podejrzane zmiany bł. Śluzowej i rak in situ

• stopień I - ograniczony do trzonu macicy

• stopień II - rak przechodzi na szyjkę

• stopień III - rak szerzy się poza macicę (pozostaje jednak w obrębie miednicy mniejszej)

• stopień IV - rak wychodzi poza miednicę mniejszą, występują odległe przerzuty