Nazwa i symbol	Źródła	Funkcja	Objawy niedoboru		Normy
1) Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach:
Witamina A (Retinol = Akseroftol) + karotenoidy - prowitamina A	- marchew - papryka czerwona - pomidory	- udział w procesach widzenia - podział oraz różnicowanie się komórek we wszystkich okresach życia organizmu		Etapy niedoboru: I stadium - niedobór w tkankach bez zaburzeń funkcji narządów II stadium - upośledzenie funkcji narządów bez zmian morfologicznych III stadium - zmiany czynnościowe i morfologiczne Hipowitaminoza: - suchość i zgrubienie spojówek, zapalenie powiek i spojówek - suchość i łuszczenie się skóry („gęsia skorka”) - suchość i łamliwość włosów - upośledzenie widzenia o zmroku Awitaminoza: - rogowacenie i łuszczenie się naskórka - zahamowanie wzrostu i rozwoju - „kurza ślepota” - zanik widzenia o zmroku	900 μg (RDA)
Witamina D (związki cholekalcyferolu)	- ryby tłuste - tran - masło	- wpływ na gospodarkę Ca^2+		- u dzieci zagrożenie powstania krzywicy - u dorosłych osteoporoza	5 μg (AI)
Witamina E (Tokoferole)	- sałata - groszek zielony - nać pietruszki - kukurydza	- wewnątrzkomórkowy przeciwutleniacz (inaktywacja wolnych rodników) - chroni witaminę A, C, adrenalinę i WNKT przed utlenieniem - zapobiega uszkodzeniom naczyń krwionośnych, nadmiernej przepuszczalności naczyń włosowatych i nadmiernej agregacji płytek - zapewnia prawidłową czynność jąder - zapobiega resorpcji płodu - zapobiega degeneracji mięśni i martwicy wątroby		- bezpłodność samców - niezdolność do prawidłowego zachowania ciąży u samic - degenerację układu nerwowego - niezborność ruchów, kurcze kloniczne - degeneracja układu mięśniowego	10 mg (AI)
Witamina K (Filochinon)	- awokado - kapusta - wątróbka - ziemniaki	- regulują wytwarzanie protrombiny - zapewniają krzepliwość krwi i powodują zatrzymanie krwawienia - zmniejszają nadmierne krwawienia miesiączkowe - odgrywają rolę w gospodarce wapniowej i mineralizacji tkanek		b.d.	65 μg (AI)
2) Witaminy rozpuszczalne w wodzie:
Witamina B1 (Tiamina)	- nerki - wątroba - serca	- jest koenzymem dehydrogenaz i transketolaz w przemianach pośrednich węglowodanów		- od zmian czynnościowych do utraty otoczki mielinowej neuronów (choroba beri-beri) - gromadzenie się kwasu pirogronowego i mlekowego w tkankach - utrata łaknienia, zaburzenie trawienia, zmniejszenie masy ciała, zaburzenia czucia, popędu płciowego i miesiączkowania	1,3 mg (RDA)
Witamina B2 (Ryboflawina)	- jaja kurze - mleko - brokuły	- bierze udział w przemianach red-oks, w przemianach białek, tłuszczów i węglowodanów - bierze także udział w wytwarzaniu energii w łańcuchu oddechowym		Zaburzenia enzymatyczne i metaboliczne: - zmiany w glukoneogenezie - ↓ DNA i RNA w tkankach - ↓ przemian kwasów tłuszczowych, ↓ stężenia kwasów n-3 i n-6 w surowicy krwi i wątrobie - niedokrwistość normocytarna (↓ ilości Fe w krwinkach) - peroksydacja lipidów Jama ustna: pękanie, przekrwienia i łuszczenie warg, zmiany zapalne języka (język wołowy) Twarz: trądzik i łojotok w fałdach nosowo-policzkowych Skóra: Swędzenie i ogniska zapalne Oko: Pieczenie i „piasek” pod powiekami, łzawienie, światłowstręt Układ nerwowy: pieczenie w stopach, zawroty głowy, bezsenność Zaburzenie oddychania	1,3 mg (RDA)
Witamina PP (B3) (Niacyna, kwas nikotynowy i jego amid)	- chude mięso drobiowe i wieprzowe - ziemniaki - nasiona roślin strączkowych	- rozszerzenie obwodowych i mózgowych naczyń krwionośnych - hamuje agregacje płytek krwi - działanie lipolityczne - obniżenie stężenia cholesterolu i trójglicerydów we krwi oraz hamowanie ich syntezy w wątrobie (działanie przeciw miażdżycowe) - duże dawki		- zaburzenie w procesie glikolizy i łańcuchu oddechowym - zaburzenia w układzie trawiennym, upośledzenie syntezy kwasów tłuszczowych (biegunki, spadek masy ciała, osłabienie) - zakłócenia w centralnym i obwodowym UN (bezsenność, zawroty głowy, zapalenie nerwów, zaburzenia pamięci) - Pelagra: dermatits (zapalenie skóry), diarrhoea (biegunka), depressio (przygnębienie) - 3xD	16 mg (RDA)
Witamina B5 (Kwas pantotenowy)	- podroby - orzechy ziemne - mięso wieprzowe	b.d.		- zaburzenie czucia rąk - zmęczenie bóle głowy, osłabienie refleksu - zmiany w tolerancji glukozy - zaburzenia snu - nudności, bóle brzucha - ↓ odporności - zmiany skórne i zaburzenie w pigmentacji włosów	5 mg (AI)
Witamina B6 (Pirydoksyna)	- jaja kurze - mleko - ryby (makrela, łosoś)	- koenzym wielu enzymów biorących udział m.in. w przemianach aminokwasów - jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego		- Stany zapalne skóry: dermatitis - zmiany podobne jak w przypadku ryboflawiny - zmiany w obwodowym UN: apatia, bezsenność, napady drgawek - Zwiększona podatność na infekcje - powstawanie kamieni nerkowych - niedokrwistość mikrocytarna	1,3 mg (RDA)
Witamina B12 (Kobalamina)	- jaja kurze - mleko - ryby	Witamina B12 jest bardzo ważnym koenzymem w reakcjach metylacji w organizmie: - metylacji homocysteiny do metioniny - konwersji metylomalonylo-CoA do bursztynylo-CoA		- mikrocytarna niedokrwistość megablastyczna - objawy neurologiczne z powodu demielinizacji neuronów mózgu i neuronów obwodowych	2,4 μg (RDA)
Witamina C (Kwas askorbinowy, kw. dehydroaskorbinowy)	- porzeczki, maliny, truskawki - owoce cytrusowe - pietruszka	- procesy red-oks (przeciwdziała peroksydacji lipidów, białek, węglowodanów i kwasów nukleinowych, hamuje powstawanie nitrozoamin w przewodzie pokarmowym) - synteza kolagenu oraz hormonów i transmiterów - zwiększa wchłanianie żelaza niehemowego		- osłabienie organizmu, łatwe męczeni się, zmniejszenie wydolności organizmu, bóle mięśniowe i stawowe - podatność na infekcje - utrata łaknienia - zaburzenie tolerancji na zmiany temperatury - krwawienie z dziąseł i szkorbut	90 mg (RDA)
Witamina H (Biotyna)	- wątroba kurza - żółtko jaja - orzechy	- wspomaga tarczycę - wpływa na właściwe funkcjonowanie skóry oraz włosów - uczestniczy z witaminą K w syntezie protrombiny - koenzym enzymów (karboksylaz)		b.d	30 μg (AI)
Kwas foliowy (Folacyna, foliany)	- szpinak - sałata - brokuły	- niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu krwiotwórczego i nerwowego orz do rozwoju wszystkich komórek organizmu		- ↑ stężenia homocysteiny w surowicy krwi - miażdżyca - niedokrwistość megaloblastyczna - zwiększona podatność na transformacje nowotworowe - uszkodzenie chromosomów - ↓ odpowiedzi komórkowej - Nadpobudliwość, trudność w zasypianiu - uszkodzenie cewy pierwotnej u płodu	400 μg (RDA)

---