Teologia nie jest wyłącznie intelektualną techniką, a teolog intelektualnym mechanikiem, zatem postępowanie teologa powinno być osadzone w wierze.
Teolog i teologia związane są doświadczeniem religijnym, ale wiara często wykracza poza doświadczenie religijne i przenoszona jest na życie codzienne. Nie wystarczy samo poznanie, aby uwierzyć. Teolog interpretuje doktrynę nie lekceważąc jednak orzeczeń Urzędu Nauczycielskiego Kościoła. Korzystając z Pisma Świętego, Tradycji, liturgii, sztuki, historii, odsłania tajemnicę Boga i Jego dialogu ze światem.
Powołaniem teologa jest żywe zainteresowanie objawieniem. Szanując, zatem kompetencje swoje teolog i Urząd Nauczycielski Kościoła winny wchodzić w pewien twórczy i harmonijny dialog.
W kościele pierwszego tysiąclecia biskupi i teologowie tworzyli Unię Personalną, czyli prawie wszyscy pierwsi teologowie byli biskupami. Wiek 12 i 13 zmienił panujące relacje, ponadto najważniejsi teologowie to profesorowie i zakonnicy. W tym okresie doszło do wykształcenia 2 magisteriów:
Magisterium doctorum - teologowie uniwersyteccy
Magisterium pontificium - biskupi z papieżem na czele
Głównym celem teologów i teologii jest przygotowanie, wyjaśnienie i uzasadnienie definicji dogmatycznych i wszystkich wypowiedzi Magisterium Kościoła. Urząd Nauczycielski czuwa nie tylko nad właściwym sposobem jej wyrażania. Aktualnie teolog racjonalizując prawdy wiary przyczynia się do przekazu objawienia w oparciu o nie.
Dogmat - doktryna zawarta w Objawieniu Bożym przekazana przez Nauczycielski Urząd Kościoła w powszechnym nauczaniu zwyczajnym lub uroczystym.
Pomimo stabilnej doktryny p przedstawionych dogmatach istnieje ich ewolucja. Rozwój dogmatu polega na uściślaniu, konkretyzowaniu i wyjaśnianiu w kontekście danej epoki objawionej rzeczywistości Bożej.
Teoria intelektualistyczna - angażuje intelekt do wyjaśniania prawd zdogmatyzowanych; teoria egzystencjalna - angażuje wolę i intuicję do przybliżania prawd objawionych; połączenie obu, czyli teoria eklektyczna angażuje wszystkie władze człowieka, całą osobę, a więc i kontekst życia codziennego do przybliżania zdogmatyzowanych prawd objawionych.
Przyczyny rozwoju dogmatu:
Personalistyczna koncepcja Ducha Świętego obecnego w Kościele zmusza do formułowania reinterpretacji istniejących dogmatów jak też formułowania nowych
Personalistyczna koncepcja osoby ludzkiej, która wykazuje rozum oświecony wiarą sugeruje ekspansję poznawczą nowych prawd objawionych
Personalistyczna koncepcja Kościoła, jako rzeczywistości communio osób, jest przyczyną stawiania nowych pytań, formułowania nowych problemów, na które Kościół musi odpowiedzieć
Błędy i herezje wymagają zgłębienia i nazwania po imieniu rzeczywistości niepoprawnie interpretowanej
Czynniki społeczne, ekonomiczne i polityczne wymagają czujności w interpretacji prawd objawionych.
Wstęp do teologii.
1