UKŁAD POKARMOWY CZ.2

JELITO CIENKIE

• Składa się z:

- dwunastnicy

- jelita czczego

- jelita krętego

• Jelito cienkie zamknięte jest na początku i na końcu zastawkami

• U góry zamknięte jest zastawką odźwiernika, która nie pozwala na cofanie się miazgi pokarmowej z żołądka. Odczyn kwaśny treści dwunastnicy powoduje zamknięcie odźwiernika, a zasadowy- otwarcie.

• U dołu zamknięte jest zastawką krętniczo- kątniczą (Valva ileocecalis), która nie przepuszcza treści z jelita grubego z powrotem do jelita cienkiego. Po podniesieniu ciśnienia w jelicie krętym w pobliżu zastawki krętniczo- kątniczej, zastawka otwiera się i treść jelitowa zaczyna przechodzić do jelita grubego.

DWUNASTNICA (DUODEUM)

• Początkowy odcinek jelita cienkiego, jej górny koniec łączy się z odźwiernikiem, a dolny z jelitem czczym

• Składa się z:

- części górnej- opuszki przylegającej do odźwiernika

- części zstępującej- znajduje się brodawka dwunastnicza większa na której uchodzą 2 ważne przewody:

* przewód żółciowy wspólny- prowadzi żółć z wątroby lub pęcherzyka żółciowego

* przewód trzustkowy- prowadzi sok trzustkowy

- części poziomej

- części zstępującej- kończy się zgięciem dwunastniczo- czczym

POŁOŻENIE DWUNASTNICY

• Leży na tylnej ścianie jamy brzusznej. Opuszka (Bulbus duodeni) znajduje się na wysokości I kręgu lędźwiowego po stronie prawej kręgosłupa. Część pozioma przechodzi na stronę lewą kręgosłupa na wysokości III kręgu lędźwiowego, zgięcie dwunastnicze na poziomie II kręgu lędźwiowego po stronie lewej.

• Po stronie prawej obejmuje głowę trzustki

• Leży zaotrzewnowo

• WYJĄTEK stanowi opuszka objęta więzadłem wątrobowo- dwunastniczym, która jest położona wewnątrzotrzewnowo

• W więzadle wątrobowo- dwunastniczym przebiega:

- żyła wrotna

- tętnica wątrobowa

- przewód żółciowy wspólny

JELITO CZCZE I KRĘTE

• Leży wewnątrzotrzewnowo, zawieszone na krezce, co zapewnia dużą ruchomość

• Jelito czcze (Jejunum) rozpoczyna się przy zgięciu dwunastniczo- czczym, następnie bez wyraźnej granicy przechodzi w jelito kręte (Ileum), które kończy się zastawką krętniczo- kątniczą w ujściu do jelita grubego (na granicy jelita ślepego ślepego okrężnicy wstępującej)

• Łączna długość jelita cienkiego wynosi ok. 5 m, 2/5 początkowo stanowi jelito czcze, a 3/5 dalsze jelito kręte

ŚCIANA JELITA CIENKIEGO

• Błona surowicza- otrzewna

• Błona mięśniowa- składa się z warstwy: podłużnej i okrężnej i od niej zależą ruchy perystaltyczne jelita przesuwające pokarm

• Błona śluzowa- posiada liczne fałdy okrężne i kosmki jelitowe

• w błonie śluzowej dwunastnicy występują gruczoły dwunastnicze wydzielające śluz zasadowy, który zabezpiecza przed działaniem silnie zakwaszonej treści jelitowej. W jelicie cienkim występują gruczoły jelitowe wytwarzające sok jelitowy zawierający enzymy trawienne

CZYNNOŚĆ JELITA CIENKIEGO

• przesuwanie treści pokarmowej w kierunku odbytu w wyniku perystaltyki, która powstaje w wyniku skurczów błony mięśniowej jelita cienkiego

• trawienie składników pokarmowych

• trawienie węglowodanów rozpoczyna się w jamie ustnej. Dalszy proces rozkładu przebiega w jelicie pod wpływem amylazy (enzymu wydzielanego przez trzustkę), gdzie rozkładane są do cukrów prostych wchłanianych do krwi

• w trawieniu białek biorą udział enzymy żołądka, trzustki i jelita. Pod wpływem pepsyny następuje częściowy rozpad białek w żołądku, następnie ulegają dalszemu rozkładowi w jelicie pod wpływem trypsyny (enzym trzustkowy) oraz innych enzymów na aminokwasy

• trawienie tłuszczów w niewielkim stopniu odbywa się w żołądku pod wpływem lipazy żołądkowej, natomiast główny proces ich trawienia odbywa się w jelicie pod wpływem lipazy trzustkowej- następuje ich rozpad na kwasy tłuszczowe i monoglicerydy

• wchłanianie produktów trawienia przez komórki nabłonkowe jelit, transportowanie do krwi lub chłonki.

• Najwięcej składników pokarmowych wchłania się w jelicie czczym

• Wchłanianie odbywa się do naczyń znajdujących się wewnątrz kosmyków jelitowych

• Do naczyń krwionośnych włosowatych żylnych (do układu żyły wrotnej) wchłaniają się cukry proste i aminokwasy

• Tłuszcze wchłaniają się do naczyń chłonnych kosmyków, następnie przez naczelne naczynie limfatyczne kosmka dostają się do naczyń limfatycznych jelit i przewodu piersiowego

JELITO GRUBE

• Jest końcową częścią przewodu pokarmowego, rozpoczyna się od ujścia krętniczo- kątniczego, a kończy się odbytem

• Dzieli się na:

- jelito ślepe- wyrostek robaczkowy

- okrężnica

- odbytnica

• Okrężnica dzieli się na:

- wstępujacą (Colon ascendens)

- poprzeczną (Colon transversum)

- zstępującą (Colon descendent)

- esowatą (Colon sigmoideum)

- odbyt (Rectum)

JELITO ŚLEPE (CECUM)

• Jest początkowym odcinkiem jelita grubego, położonym poniżej ujścia jelita cienkiego cienkiego prawym dole biodrowym

• Leży wewnątrzotrzewnowo i nie posiada krezki

• Od podstawy jelita ślepego odchodzi wyrostek robaczkowy (Appendix vermiformis)

• Wyrostek leży wewnątrzotrzewnowo i posiada krezkę

OKRĘŻNICA

• Wstępująca- położona zaotrzewnowo w przedłużeniu jelita ślepego, dochodzi do okolicy podżebrowej prawej, gdzie zgięciem prawym przechodzi w okrężnicę poprzeczną

• Poprzeczna- biegnie od oklicy podżebrowej prawej do okolicy podżebrowej lewej, gdzie zgięciem lewym przechodzi w okrężnicę zstępującą

• Zstępująca-zaczyna się od zgięcia lewego lewego kończy się na wysokości grzebienia biodrowego

• Esowata- leży w lewym dole biodrowym i kończy się między II,a III kręgiem krzyżowym

ODBYTNICA (RECTUM)

• Rozpoczyna się między II,a III kręgiem krzyżowym, stanowi przedłużenie okrężnicy esowatej i w okolicy kroczowej kończy się odbytem (Anus)

• Wyróżniamy części:

- miedniczą- położona w miednicy mniejszej, do przodu od kości krzyżowej i guzicznej

- odbytową- zwana kanałem odbytu, kończy się odbytem

• Granicę obu części stanowi przepona miednicza, która zamyka dno miednicy mniejszej. Czynnością jej jest utrzymywanie kału- mięśień zwieracz zewnętrzny i wewnętrzny odbytu

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE JELITA GRUBEGO

• Taśmy- są utworzone przez warstwę podłużną błony mięśniowej ściany jelita

• Uwypuklenia i fałdy półksiężycowate- są wynikiem pogrubiałej odcinkowo warstwy okrężnej błony mięśniowej i napięciem taśm.

• Przyczepki sieciowe- utworzone przez wypustki błony surowiczej pokrywającej okrężnicę, wypełnione tkanką tłuszczową

CZYNNOŚĆ JELITA GRUBEGO

• Pod wpływem bakterii odbywają się procesy gnicia i fermentacji nie wchłoniętych składników pokarmowych, z których formowany jest kał

• Wydzielanie śluzu przez gruczoły jelitowe

• Zwrotne wchłanianie wody

• Wchłanianie elektrolitów, witamin i aminokwasów

• Bakterie występujące w jelicie grubym wytwarzają witaminy z grupy B, wit. K oraz hamują rozwój przedostajacych się do jelita bakterii chorobotwórczych

UNACZYNIENIE JELIT

• Unaczynienie tętnicze:

- jelito cienkie- tętnica krezkowa górna

- jelito grube- tętnica krezkowa górna i dolna

- tętnica biodrowa wewnętrzna

• Unaczynienie żylne:

- jelito cienkie- krew odpływa do żyły krezkowej gornej

- jelito grube- krew odpływa do żyły krezkowej górnej i dolnej i do żyły biodrowej wew.

OTRZEWNA (PERITONEUM)

• To błona surowicza, która wyściela ściany jamy brzusznej i miednicy małej- otrzewna śienna, oraz pokrywa narządy i nosi nazwę- otrzewna trzewna

• Przestrzeń między otrzewna ścienną, a otrzewną trzewną nosi nazwę jamy otrzewnej (Cavitas peritonealis), w której znajduje się płyn surowiczy powstający z osocza krwi, który zmniejsza tarcie między narządami jamy brzusznej

• Przejście otrzewnej ściennej w otrzewną trzewną nazywamy krezką, która łączy narząd ze ścianą brzucha i utworzona jest z 2 blaszek między którymi leży tkanka łączna zawierająca naczynia i nerwy

• Narządy które są całkowicie pokryte otrzewną noszą nazwę wewnątrzotrzewnowych, natomiast narządy pokryte otrzewną z 1 strony- zaotrzewnowych

NARZĄDY WEWNĄTRZOTRZEWNOWE

• Żołądek

• Wątroba

• Śledziona

• Opuszka dwunastnicy

• Jelito czcze i kręte

• Jelito ślepe

• Wyrostek robaczkowy

• Okrężnica poprzeczna

• Okrężnica esowata

• Jajnik

• Jajowód

• Macica

• Jądra

NARZĄDY WEWNĄTRZOTRZEWNOWE

• Nerki

• Moczowód

• Pęcherz moczowy

• Gruczoły nadnerczowe

• Dwunastnica (bez opuszki)

• Okrężnica wstępująca

• Okrężnica zstępująca

• Odbytnica

NARZĄDY ZAOTRZEWNOWE

• Gruczoł krokowy

• Pochwa

KREZKĘ POSIADAJĄ:

• Jelito czcze i kręte

• Wyrostek robaczkowy

• Okrężnica poprzeczna

• Okrężnica esowata

• Jajnik

• Jajowód

• Macica

• jądro

4