• system danych opisujący gospodarkę poprzez obserwację przedsiębiorstw

• dotyczy jednostek należących do sekcji od C do K

• obejmuje dane roczne, dane pozyskiwane z częstotliwością kilkuletnią

• dane zbierane są w postaci wartości absolutnych, nie wskaźników

• dane wartościowe zbierane są w cenach bieżących

• oparty jest na rodzaju działalności, a nie na statystyce produktu

• dane wstępne przekazywane są w terminie t+10 miesięcy, a dane ostateczne t+18 miesięcy

Ilekroć w Biuletynie jest mowa o sektorze przedsiębiorstw,dotyczy to podmiotów prowadzących działalność

gospodarczą w zakresie: leśnictwa i pozyskiwania drewna; rybołówstwa w wodach morskich; górnictwa i wydobywania; przetwórstwa przemysłowego; wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych; dostawy wody; gospodarowania ściekami i odpadami oraz działalności związanej z rekultywacją; budownictwa; handlu hurtowego i detalicznego; naprawy pojazdów samochodo-wych, włączając motocykle; transportu i gospodarki magazynowej; działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami

gastronomicznymi; informacji i komunikacji; działalności związanej z obsługą rynku nieruchomości; działalności

prawniczej, rachunkowo-księgowej i doradztwa podatkowego, działalności firm centralnych (head offices); doradztwa

związanego z zarządzaniem; działalności w zakresie architektury i inżynierii; badań i analiz technicznych; reklamy,

badania rynku i opinii publicznej; pozostałej działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej; działalności w zakresie

usług administrowania i działalności wspierającej; działalności związanej z kulturą, rozrywką i rekreacją; naprawy

i konserwacji komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego; pozostałej indywidualnej działalności usługowej.

Ilekroć w Biuletynie jest mowa o przemyśle, dotyczy to sekcji PKD: „Górnictwo i wydobywanie'', ,,Przetwórstwo

przemysłowe'', ,,Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do

układów klimatyzacyjnych'' oraz „Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją”.

Kryteriami zaliczania danej jednostki gospo­darki narodowej do określonego sektora instytu­cjonalnego są: funkcje pełnione w gospodarce narodowej, rodzaj aktywności w tworzeniu
nowych wartości ekonomicznych oraz sposób uczestniczenia w podziale dochodów. Wyróżnia się pięć krajowych sektorów instytucjonalnych:

1) sektor przedsiębiorstw, do którego zaliczono podmioty gospodarcze wytwarzające produkty rynkowe (wyroby i usługi niefinansowe),

2) sektor instytucji finansowych i ubezpiecze­niowych, do którego zaliczono podmioty gospodarcze zajmujące się pośrednictwem
finansowym, pomocniczą działalnością finansową oraz ubezpieczeniami,

3) sektor instytucji rządowych i samorządo­wych, do którego zaliczono podmioty gospodarki narodowej działające na zasadach określonych w ustawie o finansach publicznych oraz podmioty, których system finansowy został określony odrębnymi ustawami, a których podstawowym źródłem finansowania są dotacje
z budżetu państwa,

4) sektor gospodarstw domowych, który tworzą osoby fizyczne pracujące na własny rachunek w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie oraz osoby fizyczne pracujące na własny
rachunek poza gospodarstwami indywidualnymi w rolnictwie z liczbą pracujących do
9 osób, a także osoby fizyczne uzyskujące dochody z pracy najemnej i niezarobkowych źródeł,

5) sektor instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych, który obejmuje: organizacje społeczne, partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia, fundacje oraz organizacje wyznaniowe.

11. W rachunkach regionalnych uwzględnia się szacunek „szarej gospodarki” w zakresie produkcji ukrytej dla zarejestrowanych podmiotów gospodarczych z liczbą pracujących do 9 osób (niezależnie od formy własności), z liczbą pracujących od 10 do 49 osób w sektorze prywatnym (bez spółdzielni) oraz osób fizycznych z tytułu wykonywania pracy nierejestrowanej (głównie
w działalności usługowej).

Przedsiębiorstwo - definicja i cechy

• Przedsiębiorstwo jest jednostką organizacyjną wytwarzającą towary i/lub usługi, która osiąga korzyści z pewnego stopnia samodzielności w podejmowaniu decyzji, szczególnie odnośnie alokacji bieżących zasobów;

• Przedsiębiorstwo jest najmniejszą kombinacją jednostek prawnych, przy czym może być jedną jednostką prawną;

• Przedsiębiorstwo prowadzi jeden lub więcej rodzajów działalności w jednym lub więcej miejscach;

• Przedsiębiorstwo powinno obejmować wszystkie czynniki produkcji służące wykonywaniu podstawowej działalności oraz wszystkie rodzaje działalności pomocniczej związane z wykonywaniem działalności podstawowej.

Przedsiębiorstwo - definicja i cechy ( c.d.)

• Przedsiębiorstwo kupuje i sprzedaje produkty po cenach rynkowych;

• Jest ono wydzielone w ramach grupy przedsiębiorstw i sektora instytucjonalnego, do których należy;

• W przedsiębiorstwie powinien istnieć zarząd podejmujący decyzje dla całego przedsiębiorstwa;

• Przedsiębiorstwo powinno mieć rachunkowość prowadzoną dla całego przedsiębiorstwa lub prowadzoną dla jego jednostek prawnych

Jednostka instytucjonalna - definicja i cechy

• Jednostka instytucjonalna charakteryzuje się jednolitością zachowania i posiada autonomię podejmowania decyzji w realizowaniu swojej głównej funkcji - jest odpowiedzialna za własne decyzje i działania;

• Jednostka taka zasadniczo powinna prowadzić własną rachunkowość;

• Za jednostki instytucjonalne uważa się: spółki kapitałowe, spółdzielnie lub spółki osobowe uznawane za niezależne osoby prawne, przedsiębiorstwa publiczne, które na mocy specjalnych przepisów prawa są uważane za niezależne osoby prawne, instytucje nienastawione na przynoszenie dochodu, uznawane za niezależne osoby prawne, agencje rządowe, quasi-spółki kapitałowe - tj. przedsiębiorstwa indywidualne, spółki osobowe, przedsiębiorstwa publiczne w zakresie, w jakim ich działalność gospodarcza i finansowa może być traktowana oddzielnie w stosunku do postępowania ich właścicieli oraz przypomina zachowanie spółki kapitałowej, jednostki, które nie prowadzą pełnej rachunkowości, ale umownie uważane są za posiadające samodzielność podejmowania decyzji, a także - gospodarstwa domowe.

Pojęcie demografii przedsiębiorstw

• Demografia przedsiębiorstw opisuje zdarzenia demograficzne takie jak „narodziny” i inne sposoby powstania oraz „śmierć” i inne sposoby likwidacji jednostek statystycznych i ich grup, także „przeżycie” jednostek;

• Zdarzenia ta są badane dla następujących jednostek statystycznych: przedsiębiorstwo, jednostka lokalna, grupa przedsiębiorstw;

• Demografia przedsiębiorstw to obserwacja w czasie „narodzin” nowych jednostek, ich „śmierci” oraz utrzymania przez te jednostki działalności przez określony czas - przetrwania, a także - obliczanie współczynników liczby „narodzin” i „śmierci” jednostek w stosunku do liczebności całej populacji oraz analiza wpływu tych zmian demograficznych na zatrudnienie, liczbę pracujących oraz obroty generowane w określonej populacji jednostek;

• Dla prawidłowej identyfikacji zdarzeń demograficznych istotne są reguły ciągłości (continuity rules) określone dla poszczególnych typów jednostek statystycznych.

Znaczenie demografii przedsiębiorstw

Demografia przedsiębiorstw jest bardzo ważną dziedziną badań opartych
na rejestrach statystycznych;

Jest ona przedmiotem specjalnego projektu badawczego Unii Europejskiej, który w szczególności ma służyć określeniu wpływu zdarzeń „demograficznych” dotyczących przedsiębiorstw na zatrudnienie;

Demografia przedsiębiorstw dostarcza danych służących opracowaniu wskaźników strukturalnych potrzebnych do oceny realizacji odnowionej Strategii Lizbońskiej;

Demografia przedsiębiorstw jest przedmiotem wspólnego programu badawczego OECD i Eurostatu - `Entepreneurship Indicators Programme';

Obszar zainteresowań demografii przedsiębiorstw jest coraz szerszy. Nowymi dziedzinami badań są tu: demografia grup przedsiębiorstw, demografia pracodawców, demografia przedsiębiorstw „szybkiego wzrostu” (w których średnioroczny wzrost zatrudnienia lub obrotów przekracza 20%).

Regulacje prawne dotyczące demografii przedsiębiorstw

Podstawy prawne do prowadzenia badań z zakresu demografii przedsiębiorstw na szczeblu europejskim daje:

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 295/2008

w sprawie statystyki strukturalnej przedsiębiorstw (Aneks IX);

Przekazywanie przez poszczególne kraje uczestniczące w Europejskim Systemem Statystycznym danych z dziedziny demografii przedsiębiorstw do Eurostatu w 2008 r. było jeszcze dobrowolne, od 2009 r. - obowiązkowe;

Interpretację przepisów Unii Europejskiej w tym zakresie oraz słownik terminów dotyczących demografii firm zawiera wspólny podręcznik OECD
i Eurostatu:

Manual on Business Demography Statistics

„Narodziny” przedsiębiorstwa

Według zasad demografii przedsiębiorstw „narodziny” muszą spełniać pewne warunki:

przedsiębiorstwo musi stanowić nową kombinację czynników produkcji,

powstałe przedsiębiorstwo musi być faktycznie aktywne - tj. mieć zatrudnienie i/lub obroty,

powstanie przedsiębiorstwa odbywać się musi bez zaangażowania innych podmiotów (innego niż tylko finansowanie);

Nie są „narodzinami” sytuacje, gdy przedsiębiorstwo powstaje wyniku fuzji, podziału, rozpadu, restrukturyzacji;

Nie jest też „narodzinami” zmiana lub rozpoczęcie nowego rodzaju działalności, zmiana formy prawnej i zmiana grupy przedsiębiorstw, do której jednostka należy;

Przyjmuje się, że wznowienie działalności przedsiębiorstwa w ciągu
24 miesięcy - nie zalicza się do „narodzin”.

Śmierć” przedsiębiorstwa

Według zasad demografii przedsiębiorstw „Śmierć” przedsiębiorstwa następuje, gdy nastąpi rozwiązanie czynników produkcji, jednostka przestaje być aktywna i nie wznawia działalności przez kolejne 2 lata tj. nie ma zatrudnienia i obrotów;

Jeśli nastąpi reaktywacja przedsiębiorstwa w ciągu 24 miesięcy - oznacza to, że nie wystąpiła „śmierć” przedsiębiorstwa;

Nie są „śmiercią” przedsiębiorstwa:

przejęcia, podziały, rozpady, restrukturyzacje,

zmiana grupy przedsiębiorstw, do której przedsiębiorstwo należy,

zakończenie lub zmiana rodzaju działalności,

zmiana formy prawnej.

„Przeżycia” (przetrwania) przedsiębiorstw

W demografii przedsiębiorstw „przeżycia” (przetrwania) badane są poprzez porównanie populacji przedsiębiorstw w roku bieżącym z populacją nowopowstałych przedsiębiorstw w roku poprzednim;

Nowopowstałe jednostki są obserwowane przez 5 kolejnych lat;

Badanie wymaga połączenia populacji przedsiębiorstw z kolejnych lat oraz eliminacji przedsiębiorstw, które reaktywowały działalność w ciągu 24 miesięcy;

„Przeżycie” przedsiębiorstwa ma miejsca jeśli jest ono nadal aktywne;

„Przeżyciem” przedsiębiorstwa jest także tzw. „przeżycie w wyniku przejęcia” - ma to miejsce, gdy nowe przedsiębiorstwo powstaje wyłącznie w celu przejęcia starej jednostki lub jej czynników produkcji.