8. Ideał wychowania - pojęcie, rodzaje, składniki.

Czym jest ideał wychowania?

To zestaw harmonijnie zintegrowanych ze sobą celów dających opis dojrzałej osobowości człowieka jaka ma powstać pod wpływem całokształtu oddziaływań wychowawczych.

Heliodor Muszyński - zestaw celów wychowania.

Stanisław Nalaskowski - obraz psychiczny człowieka ukształtowany w oparciu o teorię i praktykę edukacyjną. To synteza celów i wartości wychowawczych.

Mieczysław Szczodrak - ideał osobowości do ukształtowania której zmierza się poprzez wychowanie. Ideał ten jest przedstawiony na ogół w postaci ukształtowanej osobowości człowieka, stanowi uogólnienie najbardziej pozytywnych i istotnych cech abstrakcyjnej (nie istniejącej realnie, ale doskonałej) jednostki ludzkiej. Jest finalnym etapem dążeń wychowawczych. Najwyższy szczebel doskonałości osobowej człowieka.

Zmienność ideału wychowania na przestrzeni wieków:

• średniowiecze - wiara, nadzieja i miłość

• czasy nowożytne - wolność, równość, braterstwo

• XIX / XX wiek - kultura irracjonalistyczna i woluntaryzm - człowiek jako istota myśląca - filozofia niemiecka Kanta i Hegla; istotę człowieczeństwa wyznaczają: idea wewnętrznej wolności człowieka, samodoskonalenia, życzliwości międzyludzkiej, słuszności postępowania, rekompensata krzywd, podporządkowanie prawu, formalizm pedagogiczny - autorytet, przewaga, siła, władza, posłuszeństwo autorytetowi dorosłych

• XX wiek - pedagogika pragmatystyczna Peirce'a i Deweya, człowiek istotą działającą - homo faber, ceni się ludzi czynów, robotników, konstruktorów, uczenie się jest działaniem, człowiek szybko i dynamicznie działający, aktywny ruchowo, pomysłowy, przedsiębiorczy - zdolny do formułowania teorii nauki, rzutki - kojarzy różne dziedziny aktywności ludzkiej, szanujący prawa innych ludzi

• współcześnie - Stanisław Nalaskowski - składniki współczesnego ideału wychowania to wolność, odpowiedzialność, godność.

Czynniki wspólne - niezmienniki humanistyczne:

Opiekuńczość, solidarność międzyludzka, miłość i życzliwość międzyludzka.

Składniki ideału wychowania (wg. nas):

Człowiek: prawdomówny, życzliwy, odważny, odpowiedzialny, opiekuńczy, ambitny, lojalny, szanujący innych, ambitny, godny, pracowity, szczęśliwy, empatyczny (wrażliwy, wyrozumiały), kreatywny, asertywny, altruistyczny, szczery, sumienny, życzliwy, sprawiedliwy, kooperacyjny, naturalny, uduchowiony, wysportowany, obowiązkowy, punktualny, indywidualista, schludny, zadbany, otwarty na świat, tolerancyjny, wszechstronny, cierpliwy, uczciwy, inteligentny, patriota, twórczy, samodzielny, zaradny, pomocny, uczynny, silny, wytrzymały, samokrytyczny, szlachetny, honorowy, pogodny, uśmiechnięty, towarzyski, konsekwentny, oszczędny, dokładny, wrażliwy na kulturę, towarzyski itd.

Składniki ideału wychowania można podzielić na:

• składniki naczelne i drugorzędne

• wrodzone i nabyte

• bezwzględne i relatywne

• instrumentalne i kierunkowe

• interpersonalne i intrapersonalne

• konkretne i abstrakcyjne wrodzone i nabyte

• dotyczące różnych sfer rozwoju człowieka (umysłowy, duchowy itd.).

Rodzaje ideałów wychowania:

• może być wyprowadzony od góry (z nauk filozoficznych - etyki, aksjologii) albo od dołu (z praktyki pedagogicznej)

• Bauman „Idee, ideały i ideologie” - ideał życia; każdy ma swój ideał życia, ideały życiowe dzielą się na dośrodkowe (egocentryczne, ja środkiem wszechświata) i odśrodkowe (socjocentryczne, ja członkiem społeczności). Dośrodkowy - odmiany: nihilizm (ogólna negacja, pełne odrzucenie tego, co dla ludzi ważne), nabywczy (chcę mieć dużo), defensywny (pragnę bym nie miał mniej, nic nie chcę i wy nic nie chciejcie ode mnie). Odśrodkowy - czyste sumienie ideałem w człowieku.

8. Ideał wychowania