Pochwała głupoty

Erazm z Rotterdamu (1467 - 1536) - najwybitniejszy przedstawiciel humanizmu chrześcijańskiego; znawca starożytnych języków, uczony, filolog, pisarz, teolog. Wydał krytyczny przekład Nowego Testamentu. Występował przeciwko średniowiecznej scholastyce. Nigdy nie zrzekł się katolicyzmu, jednak ostro piętnował nadużycia w Kościele. Napisał Rycerstwo chrześcijańskie a żywot duchowny w 1502 r. (przekład polski wydano w 1558 r.), w którym zasady pobożności porównał do sztuki życia wewnętrznego. Nawoływał do zgody między narodami. Głosił potrzebę jedności świata chrześcijańskiego, czym naraził zarówno Kościołowi, jak i reformacji. Stanowisko to nazywamy irenizmem (od gr. eirene - pokój, pochwała pokoju).

TWÓRCZOŚĆ

W swoich dziełach krytykował przywary społeczne, takie jak przekupstwo, hipokryzja, rozwiązłe obyczaje kleru. Najsławniejsza jego rozprawa Pochwała głupoty jest satyrą na ówczesne społeczeństwo. Był zwolennikiem irenizmu. Jako przeciwnik scholastyki, krytykował ją za odejście od ewangelicznej prostoty i sprowadzenie orędzia Chrystusa do akademickich dysput. W 1516 opracował pierwsze greckie wydanie Nowego Testamentu. Namawiał, aby Pismo Święte było czytane przez osoby świeckie w języku narodowym. Opublikował krytyczne wydania dzieł klasyków: Arystotelesa, Cycerona, Seneki, a także Ojców Kościoła: Ambrożego, Orygenesa, Augustyna.

Poglądy pedagogiczne Erazma charakteryzują się ciepłem i serdecznością względem dzieci i młodzieży. Sprzeciwiał się on szkole takiej, jaka istniała, zwłaszcza surowemu traktowaniu uczniów przez nauczycieli. Nie podobały mu się również treści i metody nauki szkolnej. Uważał, że nauka w szkole ma być przyjemna dla dziecka, sprawiać radość, pociągać. Przekonywał, że kształcenie powinno opierać się na językach klasycznych - łacinie i grece, a historia, geografia, matematyka stanowić powinny rolę służebną w stosunku do literatury. Jeśli chodzi o metodę nauki, Erazm zalecał m.in. De ratione studii - umieszczanie greckich i łacińskich sentencji w widocznych miejscach domu (w tym na ścianach), tak, aby ciągle czytane przez uczącego się, wspomagały naukę.

Pochwała głupoty

1511 - Pochwała głupoty Erazma z Rotterdamu (1469-1539). Dla swojej epoki Erazm stanowi prawdziwy autorytet tak ze względu na swą erudycję oraz kulturę literacką i teologiczną, jak i z powodu swego moralnego rygoryzmu. Jest on najbardziej wpływowym autorem w całej ówczesnej Europie; podróżuje bezustannie, spotykając najwybitniejszych ludzi swego czasu i zdobywając ich przyjaźń. Erazm z ogromną szczerością przedstawia swoje poglądy, protestując przeciw małżeństwom zawieranym z powodów politycznych,

zwalczając wojny i głosząc pochwałę tolerancji (nawet z zagrożeniem ze strony Turków należy, jego zdaniem walczyć, posługując się jedynie orężem słowa i praktykując cnoty chrześcijańskie).

Pochwała głupoty jest najwybitniejszym dziełem Erazma.

Według niego,

-głupota prowadzi wyznawców fałszywej mądrości (co dopiero jest głupotą prawdziwą) do prawdy. Dowodem tego są Sokrates (jak głupiec idący za głosem swego demona) oraz Chrystus (Bóg, który dał się ukrzyżować).

-Głupota zaś chrześcijan polega na tym, że kochają zarówno przyjaciół, jak i wrogów..

.Została napisana jako żart, prywatna aluzja do ich współpracy przy tłumaczeniu Luciana , kilka lat wcześniej. Książka ta stała się jedną z najbardziej popularnych prac filozoficznych późnego Średniowiecza . Dzieło to jest wedle jego słów „ kąśliwą satyrą” , zostało napisane jednak z wielkim współczuciem i humorem . „Pochwałę Głupoty głosi narrator , zwany Głupotą , zaś jego samochwalstwo , jak można się domyślić , jest jednym z wszechobecnych przedmiotów satyry. Essay został napisany jako oratorium , krasomówstwo dostarczaną przez personifikację Głupoty w której Głupota ironicznie chwali niezbyt mądre działalności dnia

-Włączone są też ataki na

-przesądne , pobożne prawa, bezkrytyczne teorie obstawiane przez tradycyjnych uczonych oraz próżność zakonu kościelnego.

Erazm odnosi ją również do

-filozofów

-, bogatych ,

-możnych ,

- papieża

-doktorów,-

graczy, -

świętych ,-

pisarzy, -

podżegaczy wojennych ,-

teologów , -

chrześcijan i wielu innych.

Krytykuje stoików za ich próby pozbycia się emocji z wzorca szlachetnego życia , przyrównując zwolenników tej doktryny do „marmurowego posągu człowieka”. Pisze paszkwil na państwo Platona , przedstawiając je jako nie przystosowane do istnienia ,

sam Sokrates jawi się tam jako karykatura z Arystofanesa. Erazm zapewnia nas , że władcy - filozofowie są bez wątpienia najgorszymi królami. Nie oszczędza samego siebie, poddając siebie i swych przyjaciół „grekofilów” podobnej krytyce .

Erazm atakuje przesądną wiarę ludu w duchy i chochliki , jak również chrześcijańskie rytuały wplątywane w modlitwy do świętych. Jeden taki przesąd ukazuję się jako

- sprzedaż odpustów przez Kościół Katolicki. Papież , by wyzyskać więcej pieniędzy od wiernych na swe własne kościelne potrzeby uciekał się do tak karygodnych podstępów. Erazm kontynuuje wyszydzanie zajęć ludzi włączając w to chłopów, poetów, reformatów, i innych ograniczonych warstw społecznych. Swą krytykę kieruje również do tych , którzy brali śluby klasztorne. Mimo, że składają śluby ubóstwa, żyją jak najbardziej na wysokim poziomie .

Zaatakowany zostaje także lud Kościoła i jego zachowanie , włączając w to biskupów, żyjących niby księża. Argumentuje, że ich prawdziwa funkcja sprawdzałyby się , gdyby nie ich symboliczne ubiory. Ich szaty przedstawiają nienaganne życie , obrzmiałe kapelusze przedstawiają wiedzę Starego i Nowego Testamentu , rękawiczka reprezentowała wolność od kontaktu z doczesnym interesem . Krzyż Maryi niesiony w procesji jako symbol zwycięstwa ponad wszelkimi ziemskimi uczuciami , słowo ”biskup” znaczy pracę, opiekę i kłopoty J . Chociaż kardynałowie są zastępcami apostołów , oni również zaniedbują swoją prawdziwą funkcję reprezentowaną przez wygląd . Np. wyższa , biała część garderoby oznacza znakomitą i pojedynczą integralność życia. Papieże mają miejsce Chrystusa , szczególnie poprzez ubóstwo , pracę, doktrynę i krzyż. Jakkolwiek zdają się być zainteresowani finansowym zyskiem.

Celem „Pochwały Głupoty” - która, zatraca się w zabawie, satyrze i ( pruderyjnie ) nie nazwanych przedmiotów szykan -jest obrona oraz pewne ograniczanie cnoty mądrości . Erazm twierdzi, że jedynie Bóg posiada mądrość i pod tym względem zgadza się z Sokratesem w ludzkim życiu, jednak tak wiele celnych rzeczy- włącznie z samym życiem- zawdzięczamy nie mądrości , a własnej głupocie. Kto by się żenił, miał dzieci , wkraczał w politykę , zakochiwał się czy też zostawał filozofem , gdyby mógł przewidzieć tego skutki i znaczenie? Cytując Sofoklesa z pełną aprobatą broni antyfilozoficznego stanowiska, ;

twierdzi „najszczęśliwsze życie to zupełnie nic nie wiedzieć”. Niemniej jednak dzieło Erazma jest filozofią w jej najlepszym wydaniu- poruszającą , śmieszną, głęboką i doskonałym przykładem tego szczególnego sokratejskiego połączenia wolności, poniżania , spójności oraz humoru.

---