Translatologia wg Balcerzana, przekład a komparatystyka

Balcerzan łączy perspektywę translatologiczną z komparatystyką

dla obu punktem wyjścia do analiz jest akt porównania

łączenie obu dziedzin - dopiero lata 90. po zwrocie kulturowym w translatologii i zwrocie porównawczym w badaniach translatologicznych

Polskie rozumienie komparatystyki różni się od ComLit'u na Zachodzie:

• „wpływologiczne” jak w XIX w.; wymóg wskazania tertium comparationis (realnego faktu kontaktu autorów w przestrzeni tekstowej lub empirycznej, wspólnota kulturowego pola odniesienia)

ComLit na Zachodzie:

• wyrasta z tradycji Weltliteratur- literatury powszechnej studiowanej w ujęciu porównawczym

Ciągle jednak, wg Krask., oba warianty mają obszar wspólny.

Perspektywa komparatystyczna w Balcerzana Tłumaczeniu jako wojnie światów:

• najbardziej widoczna w rozdz. 10 - Pola- sobowtóry. Rewolucja i komparatystyka

• komparatystyka nie jest u niego tylko uzupełnieniem translatologii

• koncepcja przekładu quasi - wierszem. Przekład na poziomie świata przedstawionego, maksymalnie podobny do oryginału „ pozwala skupić się nad porządkami wyizolowanymi z tekstów całości”. Takim porządkiem jest „pole ideologii” (chyba tożsame z polami- sobowtórami) ma podobną naturę co pola semantyczno- obrazowe czy pola tematyczne

• pola - sobowtóry „ pary lub serie bardzo bliskich sobie fragmentów, pozwalających się odnaleźć w dziełach różnych autorów, języków i literatur, przy czym niektóre są osobnymi motywami, skrzydlatymi słowami, cytatami, inne stanowią bardziej złożone konstrukcje”

• Balcerzan porównuje Michaiła Sespela z polskimi poetami np. Mickiewiczem, Norwidem (romantykami), Peiperem, Przybosiem, Bursą (awangardzistami) i dochodzi do wniosku, że to co ich łączy, to sobowtórowość na poziomie ideologii, „poetyckiego repertuaru rewolucji, w którym motywy romantyczne łączą się z kanonami dwudziestowiecznego modernizmu”.

Metafory translatologiczne u Balcerzana:

• w różnych epokach i kulturach przejawiają się podobne określenia dotyczące tłumacza(kochanek, zdrajca, niewolnik, rywal), jego pracy( trud, spętanie, kopiowanie), istoty tłumaczenia (spirytualne „duchy oryginału”, „duchy języka”

• metafora „wojny światów” nie nawiązuje do potyczek tłumaczenia, ale do świata przedstawionego. Robocza hipoteza tłumacza „racjonalizuje wizję poetycką pierwowzoru” (świat tłumacza ->przyp. WW) nie jest tożsama z oryginałem (świat oryginału, autora ->przyp. WW). Świat przedstawiony oryginału ma postać autokomunikacyjną i jeśli się ujawnia to jako składnik innego tekstu (wspomnienia, felietonu, repliki). Walczą ze sobą różne rekonstrukcje tych samych utworów (różne światy)u różnych translatologów, co podsyca żywioł polemiczny swarliwego środowiska:P Ogólnie rzecz biorąc wzbogacają leksykon metafor związanych z tłum. I dotyczą istoty komunikacji dokonywanej za pośrednictwem przekładu

• Kraskowska zwraca uwage na „wojowniczość” Balcerzana, obecność frazeologii typu związanej z walką, przemocą, konfrontacją, np „stan zagrożenia”, „dyktatura” etc.