ROZDZIAŁ XVIII

MIĘDZYNARODOWA POMOC W KATASTROFACH

Adam Rasmus, Elżbieta Balcerzyk - Barzdo

Konsekwencje wielu konfliktów zbrojnych i katastrof naturalnych wykraczają często poza mechanizmy zaspokajania potrzeb pojedynczych krajów; szczególnie jaskrawo rysuje się ten problem w krajach rozwijających się. Międzynarodową pomoc w katastrofach należy rozpatrywać w trzech aspektach: planowanie, mobilizacja działań, koordynacja. Istnieją cztery systemy pomocy międzynarodowej

, których działalność wzajemnie się przenika i uzupełnia. Są to:

• ONZ

• MCK

• organizacje pozarządowe

• BILAT.

Organizacja Narodów Zjednoczonych powstała 24 października 1945 r. Celem działania organizacji jest promowanie współpracy międzynarodowej na rzecz pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Środki finansowe pochodzą głównie ze składek państw członkowskich (budżet 2000/2001 wyniósł ponad 2,5 mld USD). Szczególnie ważną postacią w historii ONZ jest U.Thant, trzeci sekretarz generalny ONZ, który pełnił tę funkcje w latach 1961-1971. Na sesji Zgromadzenia Ogólnego w 1968 r. przedstawił on raport „Człowiek i jego środowisko”, który zawierał wykaz istotnych zagrożeń dla ludzkości i wzywał do współpracy w rozwiązywaniu ich całą społeczność międzynarodową. W ten sposób na forum międzynarodowym pojawiła się kwestia globalnych problemów, czyli takich o charakterze ponadpaństwowym, które wiążą się z kwestią przetrwania ludzkości.

Niezmiernie istotną dla koordynacji działań w ramach pomocy międzynarodowej strukturą ONZ jest powstałe w 1998 r. Biuro ds. Koordynacji Działań Humanitarnych (OCHA). Jest integralna część Sekretariatu Narodów Zjednoczonych, która współpracuje z rządami państw, organizacjami pozarządowymi, agendami ONZ i osobami indywidualnymi. Wypełniania swoją misję poprzez:

• koordynację międzynarodowych działań humanitarnych,

• działania na rzecz tworzenia lobby humanitarnego,

• przejmowanie zadań od innych organizacji humanitarnych,

• poparcie dla kwestii humanitarnych poprzez udzielanie głosu ofiarom,

• dostarczanie informacji i analiz

.

W ramach ONZ działa wiele autonomicznych organizacji. Do najważniejszych zaliczamy:

• FAO

• WHO

• UNICEF

• IFAD.

FAO (Organizacja ds. Żywienia i Rolnictwa) powstała w 1945 r. Udzielanie pomocy żywnościowej krajom rozwijającym się i dotkniętym klęskami żywiołowymi oraz prowadzi szeroką kampanię na rzecz walki z głodem.

WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) działa oficjalnie od 1948 r. Jej celem jest dążenie do pomocy i ochrony zdrowia wszystkich ludzi.

WFP (Światowy Program Żywienia) powstał w 1963 r. początkowo jako 3-letni program eksperymentalny jako odpowiedź na zagrożenie klęską głodu po trzęsieniu ziemi w Iranie i huraganie w Tajlandii w 1962 r. „Eksperyment” trwa do dnia dzisiejszego(w 2000 r. pomocą objęto ok. 83 mln ludzi, głównie uchodźców).

Międzynarodowy Czerwony Krzyż powstał z inicjatywy H. Dunant'a w 1863r., który po przerażających doświadczeniach bitwy pod Solferino postanawia powołać do życia we wszystkich krajach stowarzyszenia pomocy, których przeszkoleni wolontariusze mogliby nieść pomoc poszkodowanym na polu walki.

Trzy główne elementy organizacyjne to:

• IRCC ( Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża) - interweniuje głównie w przypadkach wojen, konfliktów zbrojnych;

• IFRCCS (Międzynarodowa Federacja Narodowych Towarzystw Czerwonego Krzyża i Półksiężyca) - pełni rolę operacyjną w czasie katastrof naturalnych;

• NRC (Stowarzyszenia Narodowe Czerwonego Krzyża i Półksiężyca) - aktywność skierowana głównie na potrzeby własnego kraju.

Również NATO jest przygotowane do niesienia pomocy na skale międzynarodową. W przypadku, kiedy państwo dotknięte katastrofą zwróci się do NATO, sojusz może udzielić pomocy na trzech różnych płaszczyznach:

• ośrodek wymiany informacji i współpracy między państwami członkowskimi, partnerskimi oraz właściwymi organizacjami międzynarodowymi,

• w razie potrzeby działania koordynujące,

• dostarczanie pomocy, jeśli zasoby NATO będą przydatne.

Ważne w systemie pomocy międzynarodowej są także organizacje międzyrządowe:

• EEC - Rada Wspólnoty Europejskiej, której celem jest organizacji współpracy państw członkowskich w programach niesienia pomocy ofiarom katastrof;

• OFDA - Amerykańskie Biuro Niesienia Pomocy w Katastrofach Występujących Poza Granicami USA, które koordynuje pomoc niesioną przez rząd USA;

• PAHO - Ogólnoamerykańska Organizacja Zdrowia, zapewniająca zabezpieczenie medyczne, kiedy pomoc międzynarodowa jest niewystarczająca;

• ICDO - Międzynarodowa Organizacja Obrony Cywilnej, wspomagająca tworzenie służb obrony cywilnej w krajach rozwijających się.

Trudno wyobrazić sobie sprawną pomoc międzynarodową bez organizacji pozarządowych. W niniejszym opracowaniu wymieniamy tylko kilka z nich.

• OXFAM powstał w1942 r. Jest to konfederacja 12 pozarządowych organizacji działających wspólnie w ponad 80 krajach. Poszukuje trwałych rozwiązań problemu biedy, cierpienia i niesprawiedliwości społecznej. Działania na rzecz: rozwoju, zdrowia, rolnictwa, pomocy doraźnej w katastrofach.

• Lekarze bez Granic - humanitarna, niezależna i neutralna organizacja non-profit utworzona w grudniu 1971 r. przez Kouchner'a, Emmanuelli, Malhuret'a, która prowadzi działalność o charakterze medycznym, logistycznym, finansowym i doradczym. 2/3 środków finansowych pochodzi z funduszy prywatnych (roczny budżet zwykle ok.. 100 mln USD).

• Polska Akcja Humanitarna - założona w 1984 r. przez Alaina Michela w Lyonie jako Amitie Pologne. Statutowym celem organizowanie pomocy medycznej, paramedycznej i humanitarnej osobom i grupom bez względu na ich przekonania religijne czy narodowość oraz bez względu na to czy przyczyną cierpienia jest sytuacja polityczna, społeczna, czy jest wynikiem klęski naturalnej  

• Lekarze Nadziei - polska organizacja pozarządowa powstała w 1989 r. pod nazwą Lekarze Świata. Od 1994 r. działa pod w/w nazwą. 1994 r. Zajmuje się niesieniem pomocy medycznej w zagrożeniu zdrowia i życia.

• Polska Misja Medyczna - istnieje od 1999 r. Finansowana głównie przez firmy farmaceutyczne. Cele statutowe to: pomoc ofiarom katastrof, wojen i klęsk żywiołowych w Polsce i na świecie oraz pomoc humanitarna i medyczna Polakom na Wschodzie.

Kraje Trzeciego Świata, borykające się na co dzień z problemem biedy i głodu, bez pomocy międzynarodowej nie są w stanie odpowiednio reagować w sytuacjach nadzwyczajnych.

17 stycznia 2001 r. wybuchł jeden z wulkanów grupy górskiej Wirunga położony 15 km od miasta Goma w Kongo.

Skutki erupcji obejmują:

1. Ofiary w ludziach:

• 45 ofiar śmiertelnych w wyniku erupcji wulkanu

• ok. 100 ofiar śmiertelnych w wyniku eksplozji stacji benzynowej

• liczba rannych: nieznana

• liczba zaginionych: nieznana

• liczba bezdomnych: ok. 350 tys.

2. Straty materialne:

• 30% zabudowań miasta znalazło się pod lawą, w tym 90% dzielnicy handlowej

• 14 okolicznych wiosek uległo całkowitemu zniszczeniu

• całkowicie zniszczona sieć dróg

• całkowicie zniszczone lotnisko i port

• zniszczona elektrownia

• zniszczenie systemu wodociągowego i kanalizacyjnego.

Szacunkowe dane dotyczące kosztów pomocy międzynarodowej udzielone ludności z obszaru katastrofy wynoszą odpowiednio:

• Żywność: WFP - 4 mln USD

• Woda, środki higieniczne: Oxfam - 3,5 mln USD

• Organizacja czasowych miejsc pobytu: UNICEF - 2mln USD

• Zdrowie (szczepionki, leki): WHO - 1,5 mln USD

• Odzież, sprzęt AGD: UNICEF - 2 mln USD

• Planowanie kontyngentów: OCHA - 1,5 mln USD

• Koordynacja działań: OCHA - 0,5mln USD

RAZEM: 15 mln USD

Katastrofą, która 11 września 2001 r. wstrząsnęła całym światem, był atak terrorystyczny na Stany Zjednoczone. Pod gruzami World Trade Center zginęło ponad 2 tys. Osób. Zginęli również pasażerowie czterech porwanych samolotów. Nadal wielu osób uznaje się za zaginione.

Jednak Stany Zjednoczone ze względu na bardzo silnie rozwinięty system ratownictwa posiadający odpowiednie zaplecze logistyczne są w stanie samodzielnie niwelować skutki katastrof i zapobiegać eskalacji ich następstw.

Idea międzynarodowej pomocy w katastrofach jest ciągle aktualna i większość krajów na świecie nie jest w stanie zwalczyć skutków różnego rodzaju katastrof własnymi środkami, a sprawna organizacja działań pozwala uniknąć dodatkowych ofiar w ludziach i strat materialnych.

Piśmiennictw

Piśmiennictwo:

Strony internetowe:

1. klon.org.pl

2. unic.un.org.pl

3. prawaczłowieka.pl

4. pah.ngo.pl

5. wiadomości.wp.pl

6. unicef.org.pl

7. unhcr.pl

8. maitiri.diecezja.gda.pl

9. info.onet.pl

10. pck.org.pl

11. ngo.org.pl

o

1. Rasmus A., Gaszyński W., Markiewicz A.: Organizacja międzynarodowej pomocy w czasie katastrof, Ratownictwo Polskie nr 2. 1997

2. Tiedeman C, Oyen O.: Coordination of resposibilities of organizations in disaster, Disaster Medicine nr 3, 1983

3. Konieczny J.: Bezpieczeństwo publiczne w nagłych i nadzwyczajnych zagrożeniach środowiska, PANOPTIKOS Poznań 1995

247