Prawo do odliczania VAT w trakcie zawieszenia działalności gospodarczej

Poniższe wyjaśnienia dotyczą przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535; ostatnia zmiana w Dz. U. z 2009 r. nr 215, poz. 1666), zwanej dalej "ustawą o VAT".

Po zawieszeniu działalności gospodarczej otrzymałem fakturę za media. Czy VAT z tej faktury będę miał możliwość odliczyć, skoro w trakcie zawieszenia działalności nie składa się deklaracji VAT?

Zawieszenie działalności gospodarczej a związek wydatku z czynnościami opodatkowanymi

Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z działalnością opodatkowaną (z pewnymi wyjątkami określonymi w art. 88 ustawy o VAT). W czasie zawieszenia działalności gospodarczej podatnik generalnie nie wykonuje czynności opodatkowanych. Nie oznacza to jednak, że prawo do odliczenia VAT nie przysługuje. Związek wydatku z czynnościami opodatkowanymi należy bowiem rozpatrywać w aspekcie szerokim. W uproszczeniu mówiąc - jeżeli przed zawieszeniem działalności gospodarczej podatnik miał prawo do odliczania VAT z faktur za media (wykonywał czynności opodatkowane), to prawo do odliczenia VAT od ww. wydatków przysługuje również w czasie zawieszenia tej działalności (o ile po jej wznowieniu podatnik również będzie wykonywał czynności opodatkowane). Jak uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 17 marca 2009 r., nr ITPP1/443-1114/08/KM:

"(...) Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT dotyczących comiesięcznych opłat za abonament telefoniczny firmowych telefonów: stacjonarnego i komórkowego oraz opłaty za Internet wykorzystywany w firmie - o ile umowy z odpowiednimi operatorami zawarte zostały przed dniem zawieszenia działalności gospodarczej i nastąpi wznowienie działalności gospodarczej, w ramach której przedmiotowe usługi będą związane z czynnościami opodatkowanymi. (...)"

Jak skorzystać z prawa do odliczenia VAT w czasie zawieszenia działalności gospodarczej?

W art. 99 ust. 7a ustawy o VAT postanowiono, że w czasie zawieszenia działalności gospodarczej podatnik nie ma obowiązku składania deklaracji VAT. Powyższe nie dotyczy jedynie:

WAŻNE: Brak obowiązku składania deklaracji w czasie zawieszenia działalności gospodarczej (poza wyjątkami, o których mowa powyżej) nie oznacza, że podatnik takiej deklaracji złożyć nie może (np. w celu skorzystania z prawa do odliczenia VAT z faktury otrzymanej w trakcie zawieszenia tej działalności).

Powyższe stanowisko potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, który w cytowanej powyżej interpretacji indywidualnej uznał:

"(...) w przypadku zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej (do 24 miesięcy) nie ma Pan obowiązku składania deklaracji VAT-7 za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy. Aby jednak zrealizować przysługujące Panu prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dotyczących abonamentu telefonicznego firmowych telefonów - zgodnie z art. 86 ust. 10 pkt 3 lub ust. 11 (ustawy o VAT - przyp. red.) - można składać w okresie zawieszenia działalności przedmiotowe deklaracje wykazując podatek naliczony do przeniesienia lub złożyć te deklaracje po wznowieniu działalności (podkreśl. red.). (...)"

Bezpośredni zwrot VAT w czasie zawieszenia działalności gospodarczej

W cytowanej powyżej interpretacji Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że w deklaracji VAT składanej w okresie zawieszenia działalności gospodarczej VAT naliczony wykazuje się do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy. Czy to oznacza, że w takim przypadku podatnik nie może ubiegać się o bezpośredni zwrot VAT? Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy sformułowanie "wykazując podatek naliczony do przeniesienia" oznacza - zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej - brak prawa do bezpośredniego zwrotu VAT. Jeżeli faktycznie intencją Dyrektora Izby Skarbowej było pozbawienie podatnika tego prawa - to naszym zdaniem nie jest to słuszne.

Naszym zdaniem, tak jak w czasie wykonywania działalności gospodarczej, tak również w czasie jej zawieszenia, podatnik może wybrać sposób zadysponowania nadwyżki VAT naliczonego nad należnym (nawet jeżeli VAT należny nie wystąpił) i wykazać go albo do zwrotu, albo też do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy. Żadne przepisy nie wskazują bowiem, że w przypadku braku czynności opodatkowanych podatnik nie może uzyskać zwrotu VAT na rachunek bankowy. Wręcz przeciwnie - w art. 87 ust. 5a ustawy o VAT postanowiono, że w przypadku, gdy w danym okresie rozliczeniowym podatnik nie wykonał czynności opodatkowanych i nie wykonał dostawy lub świadczenia usług poza terytorium kraju, w stosunku do których przysługuje prawo do odliczenia VAT na podstawie art. 86 ust. 8 pkt 1 ww. ustawy, na umotywowany wniosek złożony wraz z deklaracją podatkową przysługuje:

Naszym zdaniem, powyższe uregulowania dotyczą również sytuacji, gdy podatnik składa deklaracje VAT w czasie zawieszenia działalności gospodarczej, w której generalnie nie wykazuje czynności opodatkowanych. Brak jest zatem podstaw do stwierdzenia, że w czasie zawieszenia działalności gospodarczej podatnik nie ma prawa do ubiegania się o bezpośredni zwrot VAT.

Na marginesie zaznaczamy, że w trakcie zawieszenia działalności gospodarczej niekiedy podatnik wykazuje w deklaracji VAT również podatek należny. Taka sytuacja wystąpi przykładowo wówczas, gdy w trakcie zawieszenia działalności podatnik sprzeda środki trwałe lub wyposażenie, lub gdy wykaże VAT od czynności wykonanej przed zawieszeniem działalności, dla której obowiązek podatkowy - ze względu na szczególny termin powstania tego obowiązku - przypadł już w okresie zawieszenia działalności. Dotyczy to głównie usług transportowych czy budowlanych, dla których obowiązek podatkowy powstaje 30. dnia od wykonania usługi (jeżeli przed tym dniem nie otrzymano zapłaty). Jeżeli zatem w deklaracji VAT, oprócz podatku naliczonego, podatnik wykazuje również VAT należny, to: