WYKŁAD - INTERNA - LECHOWSKI 20.01.2003
PEDIATRIA PSÓW I KOTÓW
Pediatria dotyczy szczeniąt i kociąt w wieku 0 - 6 miesięcy.
Zdrowie szczeniąt zależy od zdrowia suki w ciąży. Niedobory żywieniowe suk w czasie ciąży prowadzą do chorób szczeniąt. Niedobór białka i Zn niska masa urodzeniowa.
Choroby wątroby u suki, zaburzenia p. pok. (nieodpowiednia synteza, wykorzystanie wit. K) zespół krwotoczności noworodków.
Brak suplementacji diety suki w czasie ciąży witaminą C (25 - 50 mg / kg) gł. w drugiej połowie ciąży predysponuje do ujawnienia się dysplazji stawów biodrowych u ras predylekcyjnych.
Zdrowie suki i wiek wpływa na śmiertelność noworodków. Im starsza suka tym śmiertelność większa.
Na śmiertelność szczeniąt w okresie okołoporodowym wpływają:
1. Czynniki niezakaźne:
niedożywienie
hipotermia
hipoglikemia
wady wrodzone
izoerytroliza (tylko u kotów; wynika z grup krwi - niezgodność grup - gdy kocur z gr. A + kotka z gr. B)
2. Czynniki zakaźne:
a. wirusowe:
herpeswirusy psów - ostre zapalenie m. sercowego u noworodków
infekcje śródmaciczne parwowirusami zaburzenia z CUN niezborność
białaczka kotów (ronienia)
b. pasożytnicze
transmaciczne zarażenie glistą
kokcydia - we wczesnym dzieciństwie
Młode zwierzę rodzi się z określoną masą urodzeniową:
Koty - rozwój płodów w łonie matki jest stały i postępujący. Kotka systematycznie w czasie ciąży zwiększa swoja masę. W pierwszym okresie ciąży za wzrost masy ciała odpowiedzialny jest wzrost tkanki macicy, potem płodów. W związku z tym kotka powinna otrzymywać dawkę pokarmową regularnie zwiększaną od samego pokrycia do dnia porodu.
Psy - wzrost szczeniąt różny, zależny od rasy. U ras miniaturowych i toy (pekińczyk, pudel, York, maltańczyk) wzrost kończy się w 8 miesiącu życia. U doga niemieckiego zakończenie wzrostu nastąpi w 24 miesiącu życia, intensywnie rośnie między 2 - 6 - 7 miesiącem.
Miesiące 3 - 6 to newralgiczny okres pod kątem żywieniowym.
Zależnie od rasy wzrost szczeniąt jest różny. Np. nowonarodzony szczeniak małej rasy lub kocię waży ok. 120 g i wzrost jego będzie stabilny. Gdy nowonarodzone szczenię waży 500 kg, jego wzrost od czwartego dnia rośnie. Jest to ważne przy karmieniu suki w okresie laktacji, gdyż żywienie w tym czasie powinno pokryć zapotrzebowanie na produkcję mleka, wykarmienie szczeniąt i własne potrzeby.
W szczycie laktacji u kotek i suk zapotrzebowanie na składniki i energię jest 3 x wyższe niż zapotrzebowanie bytowe.
Najbardziej podatne na wystąpienie kwasicy (ketozy) w laktacji są małe rasy i miniaturowe.
Tężyczka poporodowa - gł. u ras małych i miniaturowych.
Karmienie suk w ciąży: od pokrycia do połowy ciąży nie zmieniać dawki! W drugiej połowie ciąży obserwuje się bardzo gwałtowny wzrost płodów i zwiększone zapotrzebowanie na składniki pokarmowe i energię. Zwiększanie dawki suce od początku ciąży powoduje otyłość, która później utrudnia poród.
Masa urodzeniowa:
- kociak: masa urodzeniowa - 70 - 120 g.; przybiera na wadze 7 - 10 g / dzień i w wieku ok. 6 - 7 tyg waży ok. 500 g.
- szczenię: masa urodzeniowa - patrz tabele dla ras; przyrasta o 5 - 10 % / dzień.
Gdy przez 2 kolejne dni żadne z nich nie przyrasta lub traci na wadze dokarmianie !
Noworodki kocie i psie są zmiennocieplne (brak ustalonej termoregulacji) pozbawione określonej temperatury marzną i temperatura ciała = temperatura otoczenia zapewnić odpowiednią temperaturę. Szczeniętom należy zapewnić temperaturę w boksie min. 30 ºC. Suka akceptuje szczenię przy temperaturze 20 - 30 ºC, odrzuca, jeśli temp. pon. 20 ºC. W temperaturze ok. 20 ºC szczenię wytrzyma przez 12 h i potem można je jeszcze doprowadzić do normy. Pow. 12 h. nieodwracalne.
Szczenięta w pierwszym okresie życia jedzą, śpią, piszczą. Gdy piszczą nieprzerwanie pow. 20 min. choroba, dyskomfort zmierzyć temperaturę i ogrzać.
ZESPÓŁ KRWOTOCZNOŚCI NOWORODKÓW
- 1 - 4 dzień życia
- objawy - zaburzenia krzepliwości krwawienia z nosa, układu moczowego, jelit; wybroczyny - język, skóra
- trudno zaobserwować krew, bo suka wylizuje szczenię
- jeśli się szczenię źle rozwija, zajrzeć do jamy ustnej czy nie ma tam wybroczyn
- wywołać akt oddania moczu przez pocieranie zwilżoną watką okolicę krocza (imituje język matki), by pojawiła się kropelka moczu ciemny mocz
- wybroczyny w jamie ustnej + duszność (oddycha przez jamę ustną + silna praca tłoczni brzusznej) świadczą o wylewie krwi do jam ciała (opłucnej, otrzewnej), co jest już procesem nieodwracalnym.
- ZKN występuje 2 - 3 x częściej u szczeniąt z niska masą urodzeniową i oziębionych, które zbyt intensywnie były ogrzewane
- leczenie:
* gdy duszność - nie leczymy
* gdy objawy krwotoczności bez wylewów: wit. K pozajelitowo 0,05 - 0,1 mg / zwierzę przez 2 - 3 kolejne dni
- gdy szczenięta od suki hodowlanej, stan może wystąpić w następnym miocie w drugiej połowie ciąży podawać suce P.O 1 - 5 mg wit. K / psa / dzień.
ZESPÓŁ TOKSYCZNEGO MLEKA = ZATRUCIE MLEKIEM
- 3 - 14 dzień życia
- przyczyną jest matka: substancje toksyczne w jej mleku
- objawy: dyskomfort i płacz ponad 20 min., rozdęte i twarde brzuszki, zaczerwienienie i obrzęk odbytu
- przyczyny:
1. zbyt wolna inwolucja macicy klinicznie niedostrzegalny, tylko szczeniaki
2. poporodowe zapalenie macicy suka traci apetyt, gorączka 39,8 - 41ºC, wymioty, brak chęci do picia.
1 i 2 - odstawić szczeniaki na 24 h i podać preparat mlekozastępczy
1. suce podać oxytocynę (1 - 2 IU / zwierzę IV w 20 % glukozie 1 ml / kg mc 1 x). Po 12 - 24 h powtórnie przystawić szczeniaki do suki. Gdy objawy się powtórzą, przejść na żywienie sztuczne a sukę zostawić.
2. suce podać penicyliny np. Betamox, amoxycylinę z kwasem klawulanowym (amoxycylina: 20 mg / kg 2 x dziennie PO), pozajelitowo - wg. wskazań 1 x / 24 h. lub 1 x / 48 h, ale lepiej codziennie przez 3 - 4 dni. Po 24 h przystawić szczeniaki i obserwować ich zachowanie. Gdy brak objawów nietolerancji, zostawić je przy suce.
ZESPÓŁ LEŻĄCEGO SZCZENIĘCIA
- gdy szczenię nie wykazuje prób wstawania pow. 24 dnia życia (prawidłowo szczenię ok. 16 dnia życia zaczyna wstawać, chodzić a w 20 - 24 dniu życia porusza się w miarę dobrze)
- etiologia nieznana
- predylekcja rasowa
- najczęściej dotyczy dwóch szczeniąt w miocie
- aspekty:
1. podłoga w kojcu - szczenię ślizga się i nie chce próbować chodzić postawić na stole, unieść go do góry i zobaczyć czy na moment wstanie mają spłaszczoną klatkę piersiową (wklęśnięty mostek)- gł. rasy duże, ciężkie
2. rasy: pekińczyk, jamnik, basset, buldog angielski - wada genetyczna z zaburzeń przewodnictwa nerwowo - mięśniowego. Nie leczy się BADANIE NEUROLOGICZNE:
(po 4 tygodniu życia)
* odruch skrzyżowany wyprostny (fizjologicznie nie występuje pow. trzeciego tygodnia)
* odruchy rdzeniowe: cofania (kp,km), wyprostny km, rzepkowy
ODWODNIENIE
Woda u szczenięcia stanowi ok. 82 % masy ciała. Jego podatność na odwodnienie jest bardzo duża, bo obrót wodą jest 3 - 4 x szybszy niż u dorosłego. Szczenię / kocię 2 - 3 tygodniowe (zdolność oszczędzania wody b. mała) z 1 - dniową ostrą biegunką śmierć. Prawidłowy Cw moczu do 4 tygodnia życia = 1,010 - 1,015. Niektóre młodsze szczenięta ( do 2 tyg. życia) - Cw 1,006 - 1,007, bo wydolność cewkowa (zagęszczanie moczu) = 10 - 15 % a wydolność kłębuszkowa = 20 - 50 % wydolności psa dorosłego.
Częstą przyczyną biegunek u szczeniąt są błędy żywieniowe (zespół toksycznego mleka, zarobaczenie, dożywianie).
Ocena stanu odwodnienia szczenięcia:
- NIE ! - fałd skóry
- TAK ! - błona śluzowa policzka (wilgotność). Gdy się lepi nawodnić RF pół na pół z 5 % glukozą. Zasada: podać 1 ml / 3 dag psa jako I dawka, czekać 15 - 20 min, następnie podawać ten sam roztwór w ilości 0,25 ml / 3 dag mc psa co 15 - 30 min. i sprawdzić odwodnienie. Gdy palec ślizga się po bł. śluzowej policzków - OK, gdy się lepi - kolejna dawka płynu.
Gdy nawadniamy szczenię do 7 - 8 dnia życia + temp. min 28 ºC (pod lampą, koszyk + kocyk).
HIPOGLIKEMIA
Prawidłowy poziom cukru u psa = 80 - 120 mg % = 6,2 mmol / l.
2 rodzaje hipoglikemii u szczeniąt:
1. Hipoglikemia przejściowa
- gł. u psów ras miniaturowych, też o białej sierści (maltańczyk)
- też u innych ras, też dużych, gdy ma charakter tzw. hipoglikemi stresowej
- stres indukuje problem u jednych i u drugich.
- jeśli szczenię piszczy, trzęsie się, chodzi dać coś słodkiego (miód, syrop, cukier, glukoza)
- rasy średnie i duże - dać 1 - 2 ml 20 % glukozy / kg mc P.O 1 dzień
- u psów miniaturowych nie wystarczy podanie tylko glukozy (20 % glukoza 3 - 4 ml / kg lub 40 % 1 - 2 mg / kg P.O / dzień) min 2 - 3 tyg. Jeśli objawy niepokoju, drżeń mięśni, niechęci do jedzenia nie ustępują, zbadać poziom cukru. Jeśli pon. 50 mg % podać glukagon 0,03 mg / kg 1 x.
2. Hipoglikemia trwała = nawracająca
- gdy objawy nie ustępują po leczeniu
- przyczyną jest wada enzymatyczna: brak enzymu uczestniczącego w cyklu glukoneogenezy brak glukozo-6-fosforanu
- nieuleczalna
- brak możliwości utrzymania poz. cukru we krwi
- b. rzadkie
BADANIE NEUROLOGICZNE SZCZENIĄT
odruchy pourodzeniowe:
ssania
utrzymania pozycji na mostku - świadczy o rozwoju aparatu przedsionkowego (siłą odwrócić na bok zawsze wraca do pozycji mostkowej)
ryjowy (uciska sutek pyszczkiem; podstawić zgietą rękę i próbuje wejść)
do 3 - 5 dnia - dominacja zginaczy (unieść szczenię za głowę pozycja embrionalna)
pow. 7 - 18 dnia - dominacja prostowników (unieść za głowę pręży się + wyprostowane kończyny piersiowe)
nie wykształcony odruch defekacji i oddawania moczu - stymuluje je suka lub zwilżona ciepła watka i masowanie okolicy
do 2 tygodnia życia fizjologiczny odruch skrzyżowany wyprostny (nacisk na tylną łapkę wyprost drugiej), brak świadczy o uszkodzeniu pow. L3 dogłowowo. U zwierząt pow. 3 tyg. życia - patologiczny.
powieki otwierają się w 10 - 14 dniu życia, ale przewodzenie bodźców wzrokowych jest osłabione, bo mielinizacja włókien nerwowych osiąga prawidłową postać do 6 tyg życia)
odruch źreniczny u szczenięcia - od 3 - 4 tyg. życia
odruch toniczny karku - szczenię odwracane na 1 bok, zgina kończyny po stronie na którą jest odwracane a prostuje po przeciwnej. Gdy zgina wszystkie 4 kończyny lub kończyny po stronie przeciwnej, świadczy to o uszkodzeniu rdzenia
brak odruchów stany zapalne u suki ciężarnej
BADANIE NERWÓW CZASZKOWYCH
węchowy - trudno
funkcja ruchowa n. trójdzielnego - trójdzielnego. m. żwacz i skroniowy
czynnościowo: n. językowo - gardłowy, podjęzykowy
czuciowo: ok. 6 tyg życia: n. trójdzielny (czuciowe), n. twarzowy. Wcześniejsze nakłuwanie warg, dziąseł, policzka brak reakcji, słaba w 4 tyg., w pełni wykształcona w 6 tyg.
WADY WRODZONE UKŁADU NERWOWEGO
WODOGŁOWIE
- zaburzenia ruchowe (niezborności)
- rasy: york, buldog, boxer
- trafia do lek. wet w wieku 8 - 9 tyg., gdy nie ma zachowań typowych
- ciemiączko powinno być już zamknięte omacać, - gdy niezrośniete - 90 % wodogłowie
2. NIEWYKSZTAŁCENIE POKRYW CZASZKI
- gł. York
3. CHOROBY SPICHRZENIOWE
- najcz. koty - mukopolisacharydozy, gangliozydozy etc.
- obj. gł. Neurologiczne
- ujawnianie się : koty syjamskie 6 - 7 mies.
- postępująca niezborność i zaburzenia nerwów czaszkowych
4. NIEDOROZWÓJ MÓŻDŻKU
- koty
WADY UKŁADU KOSTNO - STAWOWEGO
1. WZGLĘDNY / BEZWZGLĘDNY NIEDOBÓR HORMONU TARCZYCY
- duże rasy gł. do 5 mies., gdy rozwój kości długich jest bardzo intensywny - różnicować z karłowatością ( do 3 mies. wszystko OK. a potem przestaje rosnąć ale ma zachowane proporcje)
- gdy zahamowanie wzrostu kości na długość do 3 mies. występował niedobór hormonu tarczycy w okresie szczenięctwa lub matka z hipotyreozą w ciąży
2. DEFORMACJA STAWÓW KOŃCZYN
- koty
- podać steryd 2 x 0,5 mg / kg + preparaty witaminowe adaptacja + żywienie dla kotów rosnących
3. wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc
4. enostoza
5. gnilec = osteodystrofia przerostowa
6. hiperwitaminoza D
ROPOWICA MŁODZIEŃCZA = JUVENILE CELLULITIS
immunologiczne
- rasy predylekcyjne: jamniki, ON, rottweiler, doberman
- początkowo u 6 - 8 tyg. - 12 tyg. (6 tyg. - 6 mies. - podręczniki)
Objawy:
- I objawy, - gdy zwierzęta w miocie przy suce (5-6 tyg.)
- I objaw: zropienie (krostki) na podbródku i wargach
- wysiękowe ropne otitis externa
- powiększenie ww. chł. podżuchwowych, przyuszniczych, podłopatkowych - macalne, nieprzesuwalne
- info od właściciela - normalnie się zachowuje
- nieleczona ropowica warg, podbródka, zmiany dookoła oczu; zropienie węzłów chłonnych - przetoki, które mogą się otwierać
- w wymazie - zawsze rośnie gronkowiec
- wyciskamy krosty - całkowicie jałowe, - bo schorzenie ma charakter immunologiczny
Leczenie:
- kiedyś podawano krew ( bodźcowo) suki lub innego zdrowego psa: 10 ml krwi / 10 tygodniowego jamnika I.V lub ew. I.P działa tak naprawdę immunosupresyjnie
- teraz: w osłonie antybiotykowej (cefalosporyna P.O 20 - 30 mg / kg 2 x dziennie) encorton 2 mg / kg 1 x dziennie 10 dni. Cała choroba trwa ok. 3 - 4 tyg. (stan ostry), ale leczenie z tego zajmuje 2 tyg. 1 dzień antybiotyk i wejść z encortonem, razem 10 dni, koniec encortonu i 2 - 3 dni antybiotyk
- dodatkowo miejscowo antyseptyczne: 1,5 - 2 % chlorheksydyna, Rivanol
- w trakcie stosowania leczenia, gdy węzły są obrzęknięte i nie otwarte, mogą się otworzyć ale kondycja cały czas jest dobra
- problem 1 - czy te miejsca porosną - mogą być łyse do końca
- problem 2 - choroba pojawia się w wieku I szczepienia. Nie szczepić, ale podać surowicę. Zaszczepić po 4 tyg. od ostatniej dawki encortonu. (Ad. Encorton - w innych przypadkach, gdy podajemy go w dawce 1 mg / kg - nie działa immunosupresyjnie i można szczepić)
5