Projektowanie i wdrażanie przedsięwzięć inwestycyjnych

Pojęcie przedsięwzięcia inwestycyjnego

Wszystkie podmioty gospodarcze, w tym także państwo, w dłuższym okresie działania są zmuszone inwestować.

Inwestycja: jest to transformacja zakumulowanych zasobów finansowych, materiałowych i ludzkich w obiekt (produkt) zaspokajający określane potrzeby. Z punktu widzenia przedsiębiorstwa inwestycja to zamiana środków finansowych na czynniki produkcji, lub na trwale składniki jego majątku:

• finansowe

• niematerialne

• prawne

• rzeczowe

W gospodarce rynkowej wyróżnia się zwykle:

• projekty, których promotorem jest prywatny przedsiębiorca krajowy lub zagraniczny-główny cel projektu to osiągnięcie zysku

• projekty, których promotorem jest przedsiębiorstwo państwowe lub państwo-celem jest wówczas zaspokojenie potrzeb ogólnogospodarczych i społecznych

• projekty pomocy i współpracy międzynarodowej

ETAPY PROJEKTOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH

Przygotowanie projektu inwestycyjnego składa się z trzech zintegrowanych faz:

• fazy przedinwestycyjnej

• fazy implementacji

• fazy operacyjnej

Każda z tych faz można podzielić na etapy, które niejednokrotnie prowadzone są równolegle (np. budowa oraz rekrutacja i szkolenie pracowników) lub przeprowadzenie kolejnego zależne jest od pozytywnego wyniku realizacji etapu poprzedzającego (np. podjęcie ostatecznej decyzji inwestycyjnej i określenie parametrów technicznych i finansowo-ekonomicznych oraz zawieranie kontaktów z wykonawcami robót inwestycyjnych).

Faza przedinwestycyjna składa się z następujących etapów:

Identyfikacja możliwości inwestycyjnych (studium możliwości) - polega ona na określeniu możliwości inwestycyjnych lub zaproponowaniu projektów, które będą przedmiotem dalszych badań, przy uwzględnieniu takich czynników, jak:

• zasoby naturalne

• przewidywany popyt krajowy i zagraniczny na określone produkty (usługi)

• zachowania potencjalnych konkurentów

• wybór lokalizacji wraz z niezbędnymi uzgodnieniami

• polityka przemysłowa

• wysokość koniecznych do poniesienia nakładów

• zasoby inwestora, jego pozycja w danej branży i w określonym regionie kraju

• oraz dostępność źródeł finansowania

Określenie wariantów i wstępna selekcja (pogłębione studium możliwości) - to przygotowanie bardziej szczegółowych założeń techniczno-ekonomicznych, które pozwoli na dokonanie wstępnej selekcji wariantów inwestycyjnych już w oparciu o kompleksową ocenę finansową i ekonomiczną projektu

Studium przedrealizacyjne - etap ten polega na przygotowaniu raportu będącego ostateczną wersją projektu inwestycyjnego

Ocena i podjęcie decyzji - jest to ostateczna wersja projektu, która stanowi podstawę do ostatecznej weryfikacji oceny efektywności danego projektu inwestycyjnego i powinna stanowić techniczną i ekonomiczną podstawę podjęcia decyzji o realizacji projektu. Przygotowanie takiego raportu wymaga przeprowadzenia szeregu, bardzo często kosztownych studiów pomocniczych. W praktyce jedną z konwencji pozwalających odróżnić studium możliwości od studium pogłębionego i od studium przedrealizacyjnego jest stopień wiarygodności informacji wykorzystywanej do oceny projektu. W studium możliwości dopuszcza się dokładność szacunku efektów, kosztów i nakładów w granicach od +30% do -30%, w pogłębionym studium możliwości tolerancja ta wynosi od 20% do -20%, natomiast w studium przedrealizacyjnym postuluje się ograniczenie tej tolerancji od +10% do -10%.

Faza realizacji projektu składa się z następujących etapów:

Prowadzenie negocjacji i zawieranie kontraktów z wykonawcami robót inwestycyjnych oraz z dostawcami maszyn i urządzeń, a także z instytucjami finansującymi oraz innymi kooperantami, np. właścicielami patentów.

Przygotowywanie ostatecznych planów technicznych projektu - etap ten dotyczy:

• wyboru miejsca lokalizacji

• opracowania planów inżynieryjnych

• przygotowania szczegółowych harmonogramów prac i dostaw

• załatwienie niezbędnych formalności związanych z lokalizacją, sprawami własnościowymi nieruchomości, dostępem do mediów, korzystaniem ze środowiska i innych spraw urzędowych warunkujących lokalizację

• wyszukiwanie wykonawców robót budowlanych, instalacyjnych, oraz dostawców maszyn i urządzeń, weryfikacja ich wiarygodności

• negocjowanie warunków kontraktów, terminów oraz szczegółowych wymagań technicznych

Budowa - etap ten obejmuje:

• prace związane z przygotowaniem terenu

• budowę obiektów kubaturowych oraz budowli zgodnie z ustalonym harmonogramem realizacji

• zakup oraz instalację maszyn i urządzeń

Marketing przedprodukcyjny - obejmuje promocje i reklamę przedprodukcyjną. Prowadzony jest w celu przygotowania kadr na moment uruchomienia produkcji i rozpoczęcia normalnego funkcjonowania.

Przyjęcie obiektu do eksploatacji - jest to etap będący połączeniem fazy realizacji i fazy operacyjnej, następuje w nim techniczny odbiór projektu.

Rozruch próbny obiektu i usuwanie ewentualnych: usterek, regulacje, doszkalanie pracowników.

Faza operacyjna obejmuje swoim zasięgiem wszystkie problemy, z jakimi spotyka się każda organizacja w czasie swojej normalnej działalności. Wiążą się z tym zgadnienienia związane z:

• odnawianiem

• modernizacją

• powiększeniem majątku

• przeprowadzeniem działań restrukturyzacyjnych

• ekspansją rynkową przedsiębiorstwa

IDENTYFIKACJA MOŻLIWOŚCI

1. Określić cel projektowania i realizacji wybranego produktu. W przypadku wykonywania projektu dla wybranego przedsiębiorstwa scharakteryzować uwarunkowania występujące przedsiębiorstwie mające wpływ na realizację projektu

2. Na podstawie analizy potrzeb potencjalnych konsumentów, a także trendów w tym zakresie, krótko scharakteryzować produkt lub grupę produktów przewidywanych do produkcji w projektowanym systemie

1. Porównać produkt przewidywany do produkcji z podobnymi produktami dostępnymi na rynku

2. określić tendencje rozwojowe produktów przewidzianych do produkcji

3. Scharakteryzować głównych konkurentów

3.1. zestawić krajowych producentów takich samych lub podobnych produktów, określić wielkość ich produkcji oraz umiejscowienie na mapie kraju.

3.2. Określić kierunki i wielkość importu wybranych produktów lub produktów podobnych. Zestawić ograniczenia celne w zakresie importu tych produktów.

3.3. Określić cenę wybranych produktów lub produktów podobnych oferowanych przez konkurencję

3.4. Określić słabe i mocne strony wybranych produktów podobnych oferowanych przez konkurencję

4. Scharakteryzować rynek zbytu

1. Określić potencjalnych klientów na produkty przewidziane do wytwarzania w projektowanym systemie. Zestawić cechy charakterystyczne konsumentów. Uzasadnić dokonany wybór

2. Oszacować wielkość zapotrzebowania ze strony potencjalnych klientów na wybrane produkty na przestrzeni kilku najbliższych lat.

3. Określić przewidywane kierunki oraz wielkość ewentualnego eksportu produktów przewidywanych do wytwarzania. Zestawić ograniczenia celne w zakresie eksportu tych produktów.

5. Opracować charakterystykę techniczną produktu lub grupy produktów zawierającą:

1. Opis techniczny

2. Różnice między poszczególnymi pozycjami asortymentowymi produktów dokonać wyboru reprezentanta

3. rysunek konstrukcyjny złożeniowy wyrobu lub wyrobu reprezentanta

4. schemat montażu wyrobu lub wyrobu reprezentanta, tj. przedstawiony na wykresie podział na zespoły, podzespoły oraz części składowe

6. Określić zasady wysyłki produkowanych wyrobów, tzn.

1. Scharakteryzować opakowanie jednostkowe, rodzaj materiału gabaryty itp.

2. określić przewidywaną wielkość wyrobu z opakowaniem

7. określić projektowy program produkcyjny w przeciągu pięciu pierwszych lat produkcji

1. Określić strukturę produkcji

2. Określić wielkość produkcji każdego z asortymentów w poszczególnych latach

8. Określić projektowany poziom zdolności produkcyjnych i jego wykorzystanie w okresie rozruchu, inicjacji, wzrostu i dojrzałości

9. Prognozy

1. Opracować prognozę wartościową sprzedaży produktów

2. Opracować prognozę nakładów, dochodów i zysku w okresie budowy, rozruchu i inicjacji, wzrostu i dojrzałości wyrobu, czy cash flow.

10. Opracować wytyczne do następnej fazy projektu

LOKALIZACJA

Projektowanie lokalizacji polega na:

1. wyborze lokalizacji dla określonego systemu produkcyjnego w obrębie kraju i regionu geograficznego

2. dobrze konkretnego miejsca w obrębie określonego obiektu i działki budowlanej

W krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej przy wyborze lokalizacji ogólnej zazwyczaj uwzględnia się następujące czynniki:

• źródła pozyskiwania surowców i lokalizację rynków

• tradycje przemysłowe regionu i możliwości pozyskania zatrudnienia według wymaganych kwalifikacji

• możliwości dostawy czynników energetycznych, a szczególnie zaopatrzenia w wodę, energię oraz oczyszczania i odbioru ścieków

• przepisy podatkowe i ograniczenia administracyjne, prawo pracy

• klimat i warunki terenowe

• charakterystykę stosunków ludnościowych, społeczno-politycznych i infrastruktury (drogi, banki, szkoły, komunikacja)

Przy wyborze lokalizacji szczegółowej czynnikami decydującymi są:

• możliwości komunikacyjne dla załogi i opłaty za przejazdy

• stawki wynagrodzeń w zakładach sąsiednich

• zanieczyszczenia środowiska i hałas występujący w rejonie przyszłej lokalizacji

• możliwości zakupu pożądanej działki w wybranym regionie

• drogi, autostrady i uzbrojenie terenu w sieci wodne, gazowe

• strefy bezpieczeństwa dla zapachów, dymów, hałasu i zagrożenia pożarowego

• ukształtowanie terenu pozwalające na budowę obiektów produkcyjnych i pomocniczych, parkingów oraz możliwości przyszłej rozbudowy zgodnie z potrzebami procesu produkcyjnego i wymaganiami władz architektoniczno-budowlanych

DOKUMENTACJA

Doświadczenia zagraniczne i polskie wskazują, że proces przygotowania i realizacji inwestycji przebiega sprawnie, jeśli inwestor przyjmie następujące stadia dokumentacji projektowej:

• studium programowo przestrzenne, służące do opracowania wniosku o ustalenie warunków, zabudowy i zagospodarowania terenu

• koncepcja programowo przestrzenna, służąca inwestorowi do uściślenia programu zamierzenia inwestycyjnego, oraz przewidywanej technologii w realnych warunkach lokalizacyjnych, uwzględniających decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz sporządzenia „business planu” części ekonomicznej projektu, jeśli takie opracowanie inwestorowi jest potrzebne

• projekt podstawowy inwestycji budowlanej w tym także projekt budowlany, służące inwestorowi do uzyskania wymaganych uzgodnień oraz pozwolenia na budowę

• projekt wykonawczy, służący wykonawcom do wykonania robót objętych inwestycją, a inwestorowi do wyegzekwowania realizacji zgodnej z projektem.

PROJEKT INŻYNIERSKI DLA MSP

Makroorganizacyjne projektowanie małych zakładów i warsztatów wytwórczych

Mały zakład czy tez warsztat posiada jednoszczeblową strukturę wytwórczo-administracyjną

Celem tego rodzaju projektu jest określenie podstawowych wielkości zakładu aby sporządzić projekt inżynierski

Opracowanie takie najczęściej zawiera:

1. Sformułowanie celu i zakresu projektu

2. Określenie danych wyjściowych i wytycznych do projektowania

3. Projektowy program produkcyjny

4. Projekt procesu technologicznego i wytwórczego

5. Obliczenia potrzeb materiałowych i półwyrobów od dostawców zewnętrznych

6. Obliczenia potrzeb w zakresie maszyn i urządzeń, powierzchni, załogi

7. Projekt struktury produkcyjnej

8. Projekt organizacji przestrzennej i plan zagospodarowania maszyn, urządzeń, powierzchni transportowej i magazyno-składowej

9. Projekt struktury produkcyjno-administracyjnej

10. Lokalizację zakładu i koncepcje planu generalnego

Na tej podstawie można określić koszty inwestycyjne, potrzebne środki obrotowe i sporządzić projekt inżynierski systemu produkcyjnego.

PROJEKTOWANIE PROCESÓW REALIZACJI I WDROŻEŃ PRZEMYSŁOWYCH ORAZ HARMONOGRAMOWANIE PRAC

Zakres i struktura procesów realizacji i wdrożeń przemysłowych

Procesy realizacyjne i wdrożeniowe w przemyśle obejmują zazwyczaj następujące stadia:

1. negocjacje i zawieranie kontraktów na realizację na podstawie opracowanego projektu możliwości i decyzji inwestycyjnej popartej udzieleniem kredytu przez bank

2. opracowanie projektów techniczno-roboczych, architektoniczno-budowlanych i instalacyjno-montażowych

3. budowę i realizację robót sieciowych, instalacyjnych i montażowych

4. wdrożenie i uruchomienie produkcji obejmujące:

• przygotowanie materiałów do produkcji oraz pozostałych czynników produkcji, przygotowanie środków ochrony środowiska oraz bezpiecznych i ergonomicznych warunków pracy

• przygotowanie personelu przez nabór, selekcje kandydatów i szkolenie wraz z przygotowaniem systemu płac i motywacji

• rozruch mechaniczny i technologiczny urządzeń produkcyjnych

• nabieranie wprawy i osiąganie projektowych zdolności produkcyjnych

• przygotowanie sieci sprzedaży i obsługi serwisowej

Schemat rozruchu jednostki rozruchowej i całego zadania rozwojowego

Wyodrębnienie części

Zadania rozwojowego

działalność

rozwojowa

Działalność podobna jak

w jednostce 1

Działalność

Eksploatywna

Rozruch mechaniczny i technologiczny systemów produkcyjnych

Rozruchem przedsięwzięcia rozwojowego w obszarze systemów produkcyjnych nazywa się końcowy działalności budowlano-mozntażowej, polegający na doprowadzeniu do sprawnego działania zainstalowanych urządzeń produkcyjnych i pomocniczych, właściwego zsynchronizowania pracy grup urządzeń łącznie tworzących złożone układy produkcyjne oraz opanowania przez załogę technicznych i organizacyjnych zasad produkcyjnej eksploatacji tych urządzeń w stopniu umożliwiającym podjęcie realizacji planowych zadań w zakresie wytwarzania produktów lub świadczenia usług objętych programem działalności eksploatacyjnej sytemu produkcyjnego. W zależności od rodzaju i wielkości jego rozruch może być przeprowadzony kompleksowo lub sukcesywnie. W tym drugim przypadku przedmiotem rozruchu powinny być wyodrębnione części zadania oddzielone obiekty, budynki, sieci czy instalacje tworzące względnie odosobnione systemy produkcyjne, energetyczne. W odniesieniu do całości zadania rozruchowego wyróżnia się dwie główne fazy rozruchu:

• rozruch mechaniczny

- rozruch technologiczny

Rozruch mechaniczny ma za zadanie uruchomienie pracy wszystkich zainstalowanych silników i doprowadzenie do sprawnego działania wszelkich mechanizmów zawartych we wszystkich maszynach i urządzeniach zainstalowanych w jednostce objętej rozruchem.

Rozruch technologiczny - polega na sprawdzeniu poprawności funkcjonowania poszczególnych urządzeń i całych odcinków produkcyjnych - gniazd. Linii, oddziałów pod obciążeniem, a więc z wykorzystaniem materiałów i surowców produkcyjnych, które są przetwarzane produkcyjnie na wyroby gotowe. W trakcie rozruchu technologicznego istnieje więc możliwość sprawdzenia:

- poprawności montażu i regulacji pojedynczych maszyn i całych zespołów, poprawności połączeń energetycznych, prawidłowości zaprojektowania podstawowej koncepcji procesu technologicznego i produkcyjnego, jakości dobranych materiałów produkcyjnych, poziomu kwalifikacji wcześniej przygotowanej załogi produkcyjnej, stanu zabezpieczenia ochrony pracy i warunków ergonomicznych w systemach wytwórczych w warunkach pełnego obciążenia technologicznego, jakości uzyskiwanego produktu.

Osiąganie projektowych zdolności produkcyjnych rozpoczyna się bezpośrednio po zakończeniu rozruchu technologicznego. Okres czasu przeznaczony na osiąganie projektowych zdolności produkcyjnych jest zwykle kilkakrotnie dłuższy ni z okres czasu przeznaczony na rozruch mechaniczny i technologiczny łącznie. W okresie osiągania projektowych zdolności produkcyjnych istnieje możliwość sprawdzenia:

- systemu sterowania i przepływu informacji w procesie produkcyjnym, systemu zarządzania produkcją, przewidywanego kosztu, a także poziomu produktywności zaprojektowanego systemu produkcyjnego.

FAZA PRZEDINWESTYCYJNA

Identyfikacja możliwości

Formułowanie projektu

Ocena i podjecie decyzji

Studia pomocnicze

FAZA IMPLEMENTACJI (REALIZACJI)

Negocjacje i zawieranie kontraktów

Opracowywanie planów technicznych

budowa

Marketing przedprodukcyjny

Rekrutacja i szkolenia

Przyjęcie obiektu

FAZA OPERACYJNA

Odtwarzanie majątku

restrukturyzacja

Ekspansja innowacyjna

Rozruch zadania - przedsięwzięcia rozwojowego

Rozruch jednostki rozruchowej 1

Rozruch jednostki rozruchowej 2

Rozruch jednostki rozruchowej N

ROZRUCH mechaniczny

indywidualny

zespołowy

ROZRUCH technologiczny

Maszyn i urządzeń ciągów produkcyjnych

Kompleksowy całej jednostki rozruchowej

Osiąganie projektowej zdolności produkcyjnej PZP

Normalna eksploatacja jednostki rozruchowej 1

Normalna eksploatacja zadania

Normalna eksploatacja jednostki rozruchowej N

Osiąganie projektowej zdolności produkcyjnej PZP

Synchronizacja pracy i sterowanie

---