STUDIA NIESTACJONARNE PRAWA (ZAOCZNE)

HISTORIA PAŃSTWA I PRAWA POLSKIEGO

Rok akademicki 2011/2012

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE

I. Ustrój

Polskie państwo feudalne (do 1795 r.)

1. Periodyzacja historii ustroju Polski.

2. Patrymonialna koncepcja państwa - piastowskie zasady następstwa tronu (pryncypat, seniorat).

3. Zasada rządów opiekuńczych.

4. Koronacje królewskie pierwszych Piastów.

5. Zakres władzy monarszej.

6. Przywileje.

7. Ciężary prawa książęcego.

8. Urzędy w monarchii patrymonialnej.

9. Kształtowanie się wielkiej własności ziemskiej.

10. Kształtowanie się stanu rycerskiego.

11. Powstanie i rozwój miast. Lokacje miast na prawie niemieckim.

12. Położenie ludności wiejskiej. Lokacje wsi.

13. Pozycja Kościoła w monarchii patrymonialnej.

14. Państwo polskie wobec papiestwa i cesarstwa w okresie monarchii patrymonialnej.

15. Monarchia stanowa - istota i nowa koncepcja państwa.

16. Sukcesja tronu w monarchii stanowej (Andegawenowie, Jagiellonowie).

17. Zasada elekcyjności tronu w okresie dynastii jagiellońskiej.

18. Zakres władzy królewskiej w monarchii stanowej.

19. Przywileje w monarchii stanowej.

20. Urzędy w monarchii stanowej.

21. Źródła dochodów skarbowych w monarchii stanowej.

22. Unie polsko - litewskie.

23. Instytucja stanów.

24. Przedstawicielstwo stanowe.

25. Stan szlachecki - geneza, przywileje. Sposoby nabycia i utraty szlachectwa.

26. Stan duchowny i jego pozycja w państwie.

27. Pozycja stanu mieszczańskiego.

28. Chłopi w monarchii stanowej.

29. Periodyzacja i ogólna charakterystyka Rzeczypospolitej szlacheckiej.

30. Cechy demokracji szlacheckiej.

31. Cechy oligarchii magnackiej.

32. Pozycja ustrojowa króla w Rzeczypospolitej szlacheckiej do połowy XVIII w.

33. Geneza Sejmu Walnego.

34. Struktura, skład i kompetencje Sejmu Walnego w XVI w.

35. Tryb uchwalania konstytucji sejmowych.

36. Szlachecki ruch egzekucyjny.

37. Artykuły henrykowskie i pakta konwenta.

38. Instytucja senatorów - rezydentów.

39. Liberum veto. Zerwanie i nie dojście sejmu do skutku.

40. Rodzaje sejmów.

41. Sejmiki ziemskie i ich rodzaje.

42. Urzędy w Rzeczypospolitej szlacheckiej.

43. Konfederacje i rokosze.

44. Rządy sejmikowe w XVII-XVIII w.

45. Reformy sejmu „niemego” z 1717 r.

46. Reformy ustrojowe z lat 1764-1775. Rada Nieustająca. Komisje Wielkie.

47. Prawa kardynalne w Rzeczypospolitej szlacheckiej.

48. Komisje porządkowe cywilno-wojskowe z 1789 r.

49. Zasady Konstytucji 3 Maja.

50. Pozycja ustrojowa monarchy w Konstytucji 3 Maja. Straż Praw.

51. Władza ustawodawcza w Konstytucji 3 Maja.

52. Droga ustawodawcza według Konstytucji 3 Maja.

53. Postanowienia sejmu grodzieńskiego z 1793 r.

54. Ustrój władz powstania kościuszkowskiego.

55. Główne formy organizacji sił zbrojnych (pospolite ruszenie, wojska zaciężne, wojsko kwarciane).

56. Źródła dochodów skarbowych w Rzeczypospolitej szlacheckiej.

57. Stosunki wyznaniowe w Rzeczypospolitej szlacheckiej.

58. Społeczno-prawna pozycja szlachty.

59. Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana.

60. Miasta i mieszczanie w Rzeczypospolitej szlacheckiej. Anty-miejska polityka szlachty.

61. Położenie chłopów w Rzeczypospolitej szlacheckiej. Formy zależności ludności wiejskiej.

62. Prawa stanów w Konstytucji 3 Maja.

63. Sprawa chłopska na Sejmie Wielkim i w czasie Insurekcji kościuszkowskiej.

Ziemie polskie w okresie zaborów (1795-1914/1918)

64. Geneza Księstwa Warszawskiego.

65. Geneza konstytucji Księstwa Warszawskiego.

66. Cechy konstytucji Księstwa Warszawskiego.

67. Pozycja ustrojowa monarchy w Księstwie Warszawskim.

68. Rada Stanu i Rada Ministrów w Księstwie Warszawskim.

69. Organy władzy ustawodawczej w Księstwie Warszawskim.

70. Droga ustawodawcza według konstytucji Księstwa Warszawskiego.

71. Administracja terytorialna w Księstwie Warszawskim.

72. Geneza Królestwa Polskiego (Kongresowego).

73. Geneza konstytucji Królestwa Polskiego. Cechy konstytucji.

74. Pozycja ustrojowa króla w Królestwie Polskim w okresie konstytucyjnym.

75. Pozycja ustrojowa namiestnika w Królestwie Polskim w okresie konstytucyjnym.

76. Rada Stanu w Królestwie Polskim w okresie konstytucyjnym.

77. Organy władzy ustawodawczej w Królestwie Polskim.

78. Droga ustawodawcza według konstytucji Królestwa Polskiego.

79. Administracja terytorialna w Królestwie Polskim.

80. Ograniczanie odrębności Królestwa Polskiego po upadku Powstania Listopadowego Statut organiczny z 1832 r.

81. Likwidacja odrębności Królestwa Polskiego po upadku Powstania Styczniowego.

82. Wolne Miasto Kraków i jego konstytucje.

83. Wielkie Księstwo Poznańskie - odrębności ustrojowe.

84. Galicja w okresie autonomii.

85. Prawo wyborcze na ziemiach polskich pod zaborami.

86. Przemiany w ustroju społecznym na ziemiach polskich pod zaborami. Prawa obywatelskie. Sprawa chłopska. Uwłaszczenie chłopów.

87. Sprawa polska w czasie I wojny światowej.

88. Akt z 5 listopada 1916 r. i jego skutki ustrojowo-prawne.

89. Rada Regencyjna i Rada Stanu (1917-1918).

90. Proces odbudowy państwa polskiego. Dzielnicowe i centralne organy władzy państwowej
    w 1918 r. Kształtowanie granic.

Druga Rzeczpospolita

91. Zasady ustrojowe dekretu Naczelnika Państwa z 22 listopada 1918 r.

92. Zasady ustrojowe „małej konstytucji” z 1919 r.

93. Geneza konstytucji marcowej.

94. Koncepcja państwa w konstytucji marcowej.

95. Naczelne zasady ustroju politycznego w konstytucji marcowej.

96. Władza ustawodawcza w konstytucji marcowej.

97. Pozycja ustrojowa prezydenta w konstytucji marcowej.

98. Rada Ministrów w konstytucji marcowej.

99. Droga ustawodawcza według konstytucji marcowej.

100. Tryb zmiany i rewizji konstytucji marcowej.

101. „Nowela sierpniowa” z 1926 r.

102. Geneza konstytucji kwietniowej.

103. Koncepcja państwa w konstytucji kwietniowej.

104. Pozycja ustrojowa prezydenta w konstytucji kwietniowej.

105. Rząd w konstytucji kwietniowej.

106. Sejm i senat w konstytucji kwietniowej.

107. Droga ustawodawcza w konstytucji kwietniowej.

108. Tryb zmiany konstytucji kwietniowej.

109. Administracja lokalna w II Rzeczypospolitej.

110. Samorząd terytorialny w II Rzeczypospolitej.

111. Ustrojowo-prawne oraz społeczne konsekwencje upadku Drugiej Rzeczypospolitej.

II. Prawo sądowe

1. Ogólna charakterystyka dawnego prawa polskiego.

2. Ogólna charakterystyka dawnego polskiego prawa ziemskiego.

3. Ogólna charakterystyka dawnego polskiego prawa miejskiego i wiejskiego.

4. Ogólna charakterystyka dawnego polskiego prawa prywatnego.

5. Ogólna charakterystyka dawnego polskiego prawa karnego.

6. Ogólna charakterystyka dawnego polskiego prawa procesowego.

7. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych w dawnym prawie polskim.

8. Zawarcie i rozwiązanie małżeństwa w dawnym prawie polskim.

9. Posag i wiano w dawnym prawie polskim.

10. Stosunki majątkowe między małżonkami w dawnym prawie polskim.

11. Własność podzielona w dawnym prawie polskim.

12. Ograniczenia własności w dawnym prawie polskim.

13. Cechy feudalnej własności ziemi.

14. Zastaw w dawnym prawie polskim.

15. Umowa kupna - sprzedaży w dawnym prawie polskim.

16. Dawne prawo spadkowe.

17. Mir w dawnym polskim prawie karnym.

18. Wróżda, odwet i pokora.

19. Zasady wymiaru kary w dawnym prawie polskim.

20. Zasady procesu skargowego w dawnym prawie polskim.

21. Skarga i pozew.

22. Bliższość do dowodu w dawnym prawie polskim.

23. Środki odwoławcze od wyroku w dawnym prawie polskim.

24. Projekty kodyfikacyjne w epoce stanisławowskiej.

25. Nowożytne pojęcie kodyfikacji prawa. Cechy idealnego kodeksu.

26. Zbiór Praw Cesarstwa Rosyjskiego - charakterystyka i obowiązywanie na ziemiach polskich.

27. Prawo cywilne Landrechtu pruskiego z 1794 r. - charakterystyka i obowiązywanie na ziemiach polskich.

28. Kodeks Napoleona - charakterystyka i obowiązywanie na ziemiach polskich.

29. Austriackie kodeks cywilny z 1811 r. - charakterystyka i obowiązywanie na ziemiach polskich.

30. Niemiecki kodeks cywilny z 1896 r. - charakterystyka i obowiązywanie na ziemiach polskich.

31. Idea humanitarna w prawie karnym.

32. Pruskie i niemieckie prawo karne na ziemiach polskich.

33. Prawo karne w Królestwie Polskim.

34. Rosyjskie prawo karne na ziemiach polskich.

35. Austriackie prawo karne na ziemiach polskich.

36. Geneza, skład i kompetencje Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej.

37. Charakterystyka polskiego kodeksu zobowiązań z 1933 r.

38. Charakterystyka polskiego kodeksu handlowego z 1934 r.

39. Zasady polskiego kodeksu karnego z 1932 r.

III. Sądownictwo

1. Sądownictwo monarsze w polskim państwie patrymonialnym.

2. Sąd króla w monarchii stanowej.

3. Sąd grodzki, ziemski i podkomorski w monarchii stanowej.

4. Sąd grodzki, ziemski i podkomorski w Rzeczypospolitej szlacheckiej.

5. Trybunał Koronny i Litewski w Rzeczypospolitej szlacheckiej.

6. Sądownictwo kościelne w Rzeczypospolitej szlacheckiej.

7. Sądownictwo miejskie w Rzeczypospolitej szlacheckiej.

8. Sądownictwo wiejskie w Rzeczypospolitej szlacheckiej.

9. Sąd Sejmowy w Rzeczypospolitej szlacheckiej.

10. Reformy sadów szlacheckich i miejskich w XVIII wieku.

11. Sądy powstania kościuszkowskiego.

12. Ustrój sądów Księstwa Warszawskiego.

13. Ustrój sądów Królestwa Polskiego w okresie konstytucyjnym.

14. Sądy powszechne w II Rzeczypospolitej.

15. Sądy szczególne w II Rzeczypospolitej.

ŹRÓDŁA WIEDZY DO ZAGADNIEŃ EGZAMINACYJNYCH:

1. wykład z Historii Państwa i Prawa Polskiego;

Zalecane podręczniki:

2. Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego (wydanie nie starsze niż z 1990 r.);

3. Piotr Jurek, Historia Państwa i Prawa Polskiego. Źródła prawa, Sądownictwo;

Inne podręczniki (literatura uzupełniająca), w szczególności:

4. Ewa Borkowska-Bagieńska, Krzysztof Krasowski, Bogdan Lesiński, Jerzy Walachowicz, Historia państwa i prawa Polski. Zarys wykładu.

5. Marian Kallas, Historia ustroju Polski X-XX w.;

6. Ryszard Łaszewski, Stanisław Salmonowicz, Historia ustroju Polski;

7. Tadeusz Maciejewski, Historia ustroju i prawa sądowego Polski;

8. Artur Korobowicz, Wojciech Witkowski, Ustrój i prawo na ziemiach polskich.
   Od rozbiorów do odzyskania niepodległości;

9. Dariusz Makiłła, Historia prawa w Polsce;

10. Marian Kallas, Historia ustroju Polski.

Wybór tekstów źródłowych:

11. Franciszek Połomski, Piotr Jurek, Historia państwa i prawa Polski. Źródła.

INFORMACJE O EGZAMINIE:

1. Egzamin - co zasady - będzie miał formę pisemną (trzy pytania, na które należy udzielić odpowiedzi w formie „opisowej”).

2. Będzie można również przystąpić do egzaminu w formie odpowiedzi ustnej przed rozpoczęciem sesji egzaminacyjnej, w kilku wskazanych terminach (wymagana jest co najmniej ocena dobra z zaliczenia ćwiczeń). Jest to egzamin na prawach
   I terminu.

3. Egzamin obejmuje podane wyżej zagadnienia, zaś w szczególności tematy omawiane
   i wskazywane w trakcie wykładów.

4. Następujące zagadnienia wymienione w części I („Ustrój”):

1. nr 65-91 [„Ziemie polskie w okresie zaborów (1795-1914/1918)”];

2. nr 92-111 [„Druga Rzeczpospolita” z wyjątkiem zagadnienia nr 112];

w roku akademickim 2011/2012 podlegają zaliczeniu w ramach ćwiczeń z Historii Państwa i Prawa Polskiego w semestrze letnim (pytań z tego zakresu nie będzie na egzaminie).

5. Studentów, którzy zdali egzamin z przedmiotu Historia Administracji na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii we Wrocławiu, obowiązuje w ramach egzaminu
   z Historii Państwa i Prawa Polskiego zakres materiału z części II („Prawo sądowe”)
   i części III („Sądownictwo”). Egzamin wyłącznie w formie odpowiedzi ustnej
   w ustalonym terminie, pod warunkiem udokumentowania oceny uzyskanej w ramach kierunku Administracja.

1

5