Rozwijanie inteligencji emocjonalnej dzieci poprzez zabawy
Uczucia i emocje towarzyszą dzieciom na co dzień. Dzieci odczuwają radość, złość, żal i strach. Nie zawsze jednak potrafią sobie z tymi emocjami radzić, panować nad nimi czy mówić o nich.
Aby dzieci miały ochotę wyrażać swoje myśli, mówić o swoich wrażeniach i spostrzeżeniach, niezbędna jest przyjazna atmosfera, zapewniająca im akceptację, uznanie i poczucie bezpieczeństwa. Muszą one także lepiej poznać i zaakceptować siebie. W tym celu można wprowadzać szereg zabaw ruchowych i relaksacyjnych, ćwiczenia mowy ciała, która jest ważnym środkiem wyrazu stanów emocjonalnych oraz zabawy fonacyjne.
Bogaty świat literatury pozwala również przedstawić dzieciom utwory, których bohaterowie borykają się z różnymi problemami. Literatura dziecięca nasycona jest różnymi emocjami między innymi: strach, lęk, gniew ale również odnajdujemy w niej sferę uczuć pozytywnych, takich jak: przyjaźń, miłość, radość. Tekst literacki odsłania przed kilkuletnim odbiorcą świat ludzkich doznań, uczuć i przeżyć. Wyjaśnia pewne zachowania i sprawia, że mały czytelnik nie czuje się osamotniony w swoich lękach, cierpieniach i radościach.
To w jaki sposób dziecko dzieli się swoimi emocjami, wyraża swoje pragnienia, zależy od umiejętności komunikowania się, co z kolei ma wpływ na aktywność językową. Jednak aby dziecko miało o czym mówić, musi mieć warunki do wielostronnej działalności. Tak więc dając dziecku możliwość obserwacji, działania, ekspresji werbalnej, zabawy słowem niewątpliwie rozwijamy jego inteligencję emocjonalną.
Bezpośredni udział w poznawaniu przedmiotów, zjawisk, procesów, kontakt ze sztuką wyzwala w dziecku potrzebę wyrażenia własnych emocji w ulubionej formie. Poprzez ekspresję - plastyczną, ruchową i słowną. Sytuacje zadaniowe zmuszają je do zadawania pytań, poszukiwania odpowiedzi, rozwiązywania problemów.
Rozwijając inteligencję emocjonalną pomagamy dziecku poznać własne emocje, identyfikować i nazywać stany emocjonalne innych osób, zrozumieć potrzeby drugiego człowieka, uczymy również nawiązywania serdecznych kontaktów z innymi, porozumiewania się w sposób niewerbalny oraz umiejętności rozwiązywania konfliktów w grupie. Aby mogły zaistnieć takie dojrzałe, mądre stosunki pomiędzy ludźmi, potrzebne jest odpowiednie podejście do kształcenia i wychowania dzieci. Świadome, umiejętne rozbudzenie w nich wrażliwości, tolerancji, życzliwości zaowocuje w przyszłości pokoleniem ludzi mądrych, otwartych, wykazujących zrozumienie dla innych.
PRZYKŁADY ZABAW ROZWIJAJĄCYCH INTELIGENCJĘ EMOCJONALNĄ DZIECI
Nazywamy swoje uczucia - dzieci oglądają ilustracje przedstawiające uczucia np. radość, smutek, strach, gniew, zdziwienie. Następnie opisują co czują postacie na rysunkach. Co takiego się wydarzyło, że dana osoba na obrazku właśnie to odczuwa. Można odwołać się do doświadczeń dziecka np. kiedy ty jesteś szczęśliwy itp.
Wyrażamy uczucia mimiką - dzieci oglądają ilustracje z twarzami wyrażającymi emocje. Należy wspólnie z dziećmi nazwać te uczucia. Każde dziecko otrzymuje jedną ilustrację i wyrazem twarzy przedstawia uczucie, na niej ukazane. Inne dzieci odgadują to uczucie.
Dzieci oglądają ilustracje przedstawiające osoby w działaniu w wyraźnie określonych sytuacjach. Zadaniem dzieci jest zinterpretowanie przedstawionej na ilustracji sytuacji, opisanie co mogą czuć postaci na rysunkach.
Nauczycielka opowiada historię, w której dwoje dzieci jest ze sobą w konflikcie. Zadaniem dzieci jest odegranie zakończenia tej historii oraz opowiedzenie jak się czuły w odgrywanej roli.
Malowanie po omacku - jedno dziecko "malarz" ma zawiązane oczy, drugie dziecko pomaga mu. Kieruje jego ręką do farby i na sztalugę. Kiedy obraz jest skończony "pomocnik" odwiązuje chustę "malarzowi".
Lustro - dzieci dobierają się parami. Jedno robi minę, drugie naśladuje je jak w lustrzanym odbiciu i próbuje odgadnąć, jakie uczucia kolega chciał wyrazić.
Wykrzykiwanie imion - dziecko mówi swoje imię, a cała grupa wykrzykuje razem to imię.
Imię z gestem - dziecko mówi swoje imię, pokazując przy tym jakąś minę czy gest. Cała grupa powtarza jego imię, naśladując też jego minę lub gest.
Celem tych zabaw jest uświadomienie dzieciom, że w różnych sytuacjach ludzie przeżywają różne emocje, które mogą wyrażać za pomocą mimiki, gestu czy ruchu. Poprzez te zabawy dzieci uczą się rozróżniać uczucia przeżywane przez innych oraz akceptować te, które różnią się od ich własnych uczuć.
Źródła:
"Inteligencja emocjonalna" D. Goleman
"Rozwijanie twórczości i inteligencji emocjonalnej dzieci i młodzieży" B. Dyrda
"Impuls" 2004r.
"Porozumiewanie się ludzi - sztuka czy umiejętność" M. Beisert "Wychowanie w przedszkolu" nr 9
Opracowanie: mgr Anna Czapla