KONSPEKT LEKCJI PRZYRODY W KLASIE V
czas trwania - 2 lekcje
Temat lekcji: Łąka pod ochroną - zajęcia terenowe.
Cel ogólny:
Zapoznanie się z różnorodnością świata roślinnego i zwierzęcego występującego na łące.
Cele szczegółowe:
Wiadomości- uczeń:
wymienia najczęściej spotykane gatunki roślin i zwierząt żyjących na łąkach,
określa znaczenie dla człowieka poznanych gatunków i ich rolę w przyrodzie,
zna kolejność ogniw w łańcuchu pokarmowym.
Umiejętności- uczeń:
rozpoznaje organizmy roślinne i zwierzęce na podstawie atlasów i kluczy,
poszukuje w literaturze wiadomości na temat ,
odczytuje i rozumie instrukcje ćwiczeń,
układa łańcuchy pokarmowe z poznanych gatunków,
przewiduje skutki pożaru.
Postawy- uczeń:
dostrzega potrzebę ochrony łąk jako siedliska wielu organizmów,
rozumie, że pożar łąki to również strata dla człowieka ,
współpracuje w grupie,
Metody pracy: ćwiczenia w terenie, pogadanka, gra dydaktyczna
Formy pracy: grupowa, zbiorowa
Środki dydaktyczne: klucze, atlasy, karty pracy, instrukcje ćwiczeń, łopatka, sznurek, lupa, kartki z informacjami, treść ustawy o ochronie przyrody
Przebieg lekcji:
Faza wstępna
1.Odczytanie fragmentów ustawy z dnia 16. 10. 1991r o ochronie przyrody, dotyczącej zakazu wypalania traw.
2. Pogadanka wprowadzająca:
Dlaczego ludzie wypalają trawy?
Jakie panuje wśród ludzi potoczne przekonanie o roli wypalania traw?
3. Określenie celu lekcji: „ Ustalenie listy strat, jakie poniesie człowiek i przyroda w wyniku pożaru łąki”
Faza realizacyjna.
1.Podział uczniów na grupy.
Uczniowie zostają podzieleni na 3 grupy. Każda grupa wybiera lidera i otrzymuje instrukcje ćwiczeń oraz potrzebne pomoce.
2. Praca w grupach wg instrukcji:
INSTRUKCJE DO ĆWICZEŃ
Grupa I - Różnorodność gatunkowa roślin na łące.
* Za pomocą sznurka wyznacz niewielką powierzchnię łąki ( ok. 1m). Policz, w przybliżeniu, liczbę gatunków roślin na tym niewielkim obszarze.
Liczba gatunków roślin- ............................
* Spróbuj odnaleźć na łące okazy roślin przedstawionych na załączonych rysunkach
(zał. 1) i korzystając z atlasu roślin pt. „Jaki to kwiat”- Dietmar Aichele uzupełnij tabelkę.
NAZWA GATUNKOWA ROŚLINY
|
ZNACZENIE I ZASTOSOWANIE |
Np. 1) mniszek lekarski 2) 3)
|
roślina lecznicza i dietetyczna |
* Uzupełnij zdania:
Łąka jest zbiorowiskiem ........................... gatunków roślin zielnych.
Na naszej łące zaobserwowaliśmy około .............. gatunków różnych roślin.
Większość z nich jest bardzo ważna i potrzebna człowiekowi, ponieważ ma zastosowanie
w .............................., ..................................., .....................................
Grupa II- Bogactwo organizmów glebowych na łące.
*Wykop dołek o głębokości ok. 0.3 m. Zaobserwuj i określ następujące cechy:
grubość warstwy próchnicy- ...............................
głębokość warstwy przerośniętej korzeniami- ........................................
* Z pomocą lupy obejrzyj glebę na powierzchni i wewnątrz wykopanego dołka, zwracając uwagę na obecność organizmów zwierzęcych. Oznacz je, korzystając z „Przewodnika do rozpoznawania roślin i zwierząt” oraz „Poradnika młodego przyrodnika”. Określ ich znaczenie i funkcję w przyrodzie. Uzupełnij tabelkę:
NAZWA GRUPY ZWIERZĄT
|
ROLA W PRZYRODZIE |
Np. 1) mrówki
2)
3)
|
zjadają resztki roślinne i zwierzęce , wzbogacają próchnicę |
* Uzupełnij zdania:
Gleba na łące jest siedliskiem życia wielu organizmów zwierzęcych. Część z nich, np. ..................,........................., ..................... ma duży wpływ na strukturę gleby. Rozrastające się w warstwie próchnicznej korzenie roślin chronią glebę przed ............................. .
Grupa III - Różnorodność zwierząt na łące.
* Zaobserwuj, jakie zwierzęta lub ich ślady bytności spotykamy w obrębie całej łąki. Następnie, wykorzystując wiadomości z zoologii oraz korzystając z „Przewodnika do rozpoznawania roślin i zwierząt” i „ Poradnika młodego przyrodnika”, uzupełnij tabelę:
PRZEDSTAWICIELE
|
OBECNOŚĆ |
ŚLADY BYTNOŚCI |
ZNACZENIE |
PSZCZOŁY |
Np. +
|
|
zapylanie kwiatów |
OSY |
|
|
|
TRZMIELE |
|
|
|
MOTYLE |
|
|
|
BIEDRONKI |
|
|
|
INNE CHRZĄSZCZE |
|
|
|
PASIKONIKI |
|
|
|
PAJĄKI |
|
|
|
ŚLIMAKI |
|
|
|
ŻABY |
|
|
|
JASZCZURKI |
|
|
|
BOCIANY |
|
|
|
KUROPATWY |
|
|
|
PTAKI DRAPIEŻNE |
|
|
|
KRETY |
|
|
|
MYSZY |
|
|
|
ZAJĄCE |
|
|
|
Uzupełnij zdania:
Łąka jest siedliskiem ...................... gatunków zwierząt. Część z nich szuka tutaj schronienia, np. ........................................, .................................... i.................................. .
Inne takie jak: ...................... i .................................. szukają tu pożywienia.
3. Prezentacja wyników obserwacji przez liderów grup i zapisanie wniosków( zdania do uzupełnienia z każdej grupy).
4. Tworzenie sieci zależności pokarmowych występujących na łące.
Uczniowie indywidualnie uzupełniają kartę pracy.
KARTA PRACY
Utwórz sieć zależności pokarmowych na łące, łącząc nazwy gatunkowe strzałkami.
mszyce żaba wodna
kret pszczoła mniszek pospolity
bocian kuropatwa
biedronka pająk kwietnik
dżdżownica pliszka bażant
koniczyna jaszczurka zwinka
Ślimak winniczek
mysz polna paź królowej
turkuć podjadek zając szarak
chaber łąkowy myszołów
|
Wniosek: .........( Na łące każdy żywy organizm ma swoje miejsce i spełnia określone funkcje. Wszystkie rośliny i zwierzęta nie mogą się bez siebie obyć. Razem tworzą sieć zależności pokarmowych, w której każde ogniwo jest niezbędne. )......................................
|
III. Faza podsumowująca:
1.Zebranie wiadomości o życiu na łące i ustalenie strat, jakie poniesie przyroda i człowiek po pożarze łąki.
2. Zanotowanie w punktach odpowiedzi na pytanie:
CO ZNISZCZY OGIEŃ NA ŁĄCE?
W ogniu zginie wiele roślin, wśród nich rośliny pożyteczne: miododajne, lecznicze.
Zostaną uszkodzone korzenie roślin, na miejsce których zakorzenią się mało wymagające rośliny, np. perz.
Wypali się warstwa próchnicy, w której rozwijają się korzenie roślin.
Brak korzenie roślin i próchnicy przyspieszy erozję gleby.
Wyginą organizmy glebowe, które biorą udział w tworzeniu dobrej struktury gleby.
Zginie wiele zwierząt przynoszących człowiekowi korzyści ( miód, zapylanie, walka biologiczna).
Ogień zniszczy gniazda ptaków i schronienie dla wielu zwierząt.
Ogień zniszczy pokarm i miejsca żerowania wielu zwierzętom.
Zachwiana zostanie równowaga biologiczna, bo zniszczeniu ulegną poszczególne ogniwa łańcuchów pokarmowych.
3. Zabawa w ciepło- zimno.
Szukanie karteczek ukrytych na łące, z ważnymi informacjami o pożarach w Polsce
i Jaworznie. Wybrany uczeń szuka, naprowadzany przez resztę klasy na zasadzie zabawy ciepło- zimno. Po odnalezieniu karteczki odczytuje jej treść.
INRORMACJE
Wiosną Straż Pożarna na terenie całej Polski bierze udział w gaszeniu około 1 tys. pożarów łąk.
W Jaworznie w roku 2003 Straż Pożarna gasiła 360 pożarów związanych z podpalaniem traw.
W wyniku największego pożaru w Polsce, którego przyczyną było wypalanie traw spłonęło
10 tys. ha lasu. Miało to miejsce w 1992r koło Kędzierzyna.
Koszt jednej akcji Straży Pożarnej waha się w granicach od tysiąca do kilkunasu tysięcy złotych.
W akcjach gaśniczych giną strażacy.
Podczas wypalania traw powstaje dym, którego niektóre składniki są rakotwórcze.
W pożarach łąk giną często zabłąkane zwierzęta domowe: koty, psy.
Literatura:
1.Poradnik młodego przyrodnika- Witold Tyrakowski- WsiP
2. Przewodnik do rozpoznawania roślin i zwierząt na wycieczce- Wilhelm i Dorothee Eisenreich- MULTICO
3. Jaki to kwiat? - Dietmar Aichele- PWRiL
4. Rośliny polskie - Wł.Szafer, St. Kulczyński, B. Pawłowski- PWN
1