KONSTYTUCJA

Szwecja jest monarchią parlamentarną. Konstytucja nie jest jednolitym aktem prawnym, ale składa się z kilku aktów o randze konstytucyjnej:

• Akt o formie rządów z 1974 (jest to najważniejszy akt konstytucji)

• Akt o sukcesji tronu z 1810 (znowelizowany w 1979)

• Akt o wolności druku z 1949

• Akt o wolności wypowiedzi z 1991

Rangi konstytucyjnej nie ma natomiast Akt o Riksdagu, ale który nie jest również ustawą zwykłą ze względu na szczególny tryb uchwalania. Konstytucja Szwecji została uchwalona w 1974r, a weszła w życie 1.01.1975. Zgodnie z tymi postanowieniami Szwecja jest królestwem dziedzicznym o parlamentarno-gabinetowej formie rządów. Naród sprawuje swoją władzę pośrednio poprzez swoich przedstawicieli wybieranych do parlamentu i organów samorządu lokalnego. Konstytucja dopuszcza odwoływanie się do referendum w skali ogólnopaństwowej, decyzję o jego przeprowadzeniu podejmuje parlament (tak naprawdę rząd). Referendum ma charakter jedynie opiniodawczy i nie zastępuje ciał przedstawicielskich.

W Szwecji mamy do czynienia ze znacznym poszerzeniem obywatelskiego prawa do informacji, które gwarantuje obywatelom rozległy dostęp i wgląd do dokumentów państwowych łącznie z protokołami z posiedzeń rządu. Wyłączenie dokumentów z zakresu obowiązywania tego prawa wymaga podstawy ustawowej. Wszystkie dokumenty podlegają także wglądowi komisji parlamentarnych oraz ombudsmanów.

Procedura zmiany konstytucji, aby ją przeprowadzić Riksdag musi ogłosić bezwzględną większością głosów 2 identyczne uchwały, przy czym muszą je oddzielać wybory parlamentarne. Z tymi wyborami można przeprowadzić referendum konstytucyjne, wystarczy jedynie zgłoszenie wniosku przez 1/10 ogółu posłów i przyjęcie go przez 1/3. Jeśli obywatele opowiedzą się przeciwko zmianie, to parlament nie może podjąć drugiej uchwały. Natomiast jeśli opowiedzą się za, to procedura zmiany konstytucji jest kontynuowana przez nowowybrany parlament.

PRAWO WYBORCZE

• Czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelowi Szwecji, który ukończył 18 lat

• Jest 5-cio przymiotnikowe powszechne, równe, bezpośrednie, proporcjonalne i tajne

• Metoda obliczania głosów to zmodyfikowany Sainte-Lague (I-szy dzielnik 1,4)

• Klauzule zaporowe czyli w podziale mandatów uczestniczą tylko te partie, które uzyskały 4% głosów w skali kraju lub 12% w jednym z okręgów wyborczych

• Można kandydować z listy okręgowej i jednocześnie z tzw. ogólnopaństwowej listy wyrównawczej

• Wraz z wyborem deputowanych oraz z większości członków uchwałodawczych organów samorządowych wybiera się z tej samej listy tzw. varamenów - zastępców mandatariuszy (deputowanych, członków rady) przejmuje on funkcje poselskie w przypadku zwolnienia się mandatu lub dłuższej nieobecności zastępowanego posła; chroni w ten sposób przed brakiem kworum oraz przed zniekształceniem proporcji politycznych w składzie izby.

• Kandydatów na funkcje deputowanego i jego zastępcy partie polityczne zgłaszają ze wskazaniem o jaką funkcję ubiega się każdy kandydat

• Kadencja trwa 4 lata, a wybory odbywają się we wrześniu

• Wybieranych jest 349 deputowanych, z czego 39 z ogólnokrajowej listy wyrównawczej, a pozostałych 310 deputowanych wybiera się w okręgach wyborczych

PARLAMENT (Riksdag)

• jest jednoizbowy

• podstawową jego funkcją jest stanowienie ustaw w tym: ustawy budżetowej i ustaw o kredytach

• wyłączną jego kompetencją jest regulowanie praw i wolności obywateli, struktury samorządu oraz podatków i innych świadczeń obywateli (poza podatkami lokalnymi)

• orzeka poprzez tzw. Komitet Weryfikacyjny o prawomocności wyborów (w jej skład wchodzi przewodniczący - zostaje nim sędzia lub były sędzia, który nie może być jednocześnie deputowanym, oraz 6 członków)

• obsadza szereg stanowisk państwowych, łącznie z wyznaczeniem decyzją przewodniczącego parlamentu premiera oraz powierzenia mu misji tworzenia rządu (obejmuje to: gubernatora Banku Szwecji, ombudsmanów oraz urząd odwołań parlamentu, funkcje parlamentarnych kontrolerów rachunków oraz szefa kancelarii parlamenty)

• obrady rozpoczynane są w styczniu a trwają do późnej jesieni, w dwóch rundach

• istnieje wymóg przedstawiania projektu budżetu w dniu otwarcia sesji, projektów ustaw do 15 dni od otwarcia sesji w przypadku projektów poselskich i do 3 m-cy w innych przypadkach

• posiedzenia są jawne, a większość decyzji zapada bez formalnego głosowania, które przeprowadza się wyłącznie na żądanie co najmniej 1 z posłów

• ilościowo przeważają projekty poselskie, ale najważniejsze są projekty rządowe

Organy wewnętrzne parlamentu:

• przewodniczący izby (talman) nie bierze udziału w głosowaniu oraz nie przemawia w imieniu frakcji, z której pochodzi, jego funkcje jako deputowanego spełnia zastępca mandatariusz

• 3 zastępców przewodniczącego (wedle kryteriów partyjnych)

• Rada Przewodniczących w której skład wchodzą przewodniczący parlam., jego zastępcy, przewodniczący frakcji politycznych, przewodniczący komisji parlamentarnych oraz szef kancelarii parlamentu funkcja: merytoryczna koordynacja toku prac parlamentarnych; posiada kompetencje decyzyjne i doradcze

• komisje stałe ( z reguły jest ich 16 o składzie kilkunastoosobowym)

• mają one głównie profil resortowy adekwatny do struktury ministerstw, osobno działają komisje: finansowa i podatkowa;

• specjalne zadania spoczywają na komisji Konstytucyjnej Riksdagu, która bada projekty aktów prawnych (ustaw i uchwał) przedkładanych parlamentowi pod kątem zgodności z prawami fundamentalnymi oraz oceniającej konstytucyjność własnych unormowań i inicjatyw rządu;

• podejmują podstawowe prace merytoryczne,

• mają dużą autonomię funkcjonalną i, duży wpływ na treść uchwał izby

• skład komisji ustalany jest zgodnie z zasadą reprezentacji partii stosownie do politycznego składu izby;

• formalnie powoływane są na okres roczny, ale z reguły funkcjonują w niezmienionym składzie do końca kadencji;

• do ich zadań należy opiniowanie projektów ustaw i uchwał oraz zapoznawanie się z działaniami rządu i administracji, a także rozpatrują wnioski deputowanych i sprawozdania całej izby; mogą również występować z propozycjami rozstrzygnięć mieszczącymi się w zakresie ich właściwości;

• mogą także współdziałać z innymi komisjami, a w razie potrzeby może zostać powołana wspólna komisja lub podkomisja

powoływane ad hoc komisje specjalne;

• Komitet ds. Zagranicznych (niezależny od komisji stałej) składa się z 9 deputowanych z różnych partii, talmana i króla; posiedzenia są otwarte w przeciwieństwie do posiedzeń komisji stałych, a w obradach biorą udział premier oraz minister spraw zagranicznych, w razie potrzeby także inni członkowie rządu; jest to głównie organ doradczy, ale może także uczestniczyć w niektórych kompetencjach w sferze wytyczania polityki zagranicznej

Proces ustawodawczy:

Inicjatywę ustawodawczą posiada rząd oraz deputowani, nawet jeden (są to tzw. projekty prywatne). Po złożeniu projektu ustawy w kancelarii parlamentu projekt jest odpowiednio technicznie opracowywany tj. wydrukowywany zgodnie z określonymi wymogami, a następnie kierowany jest na ręce przewodniczącego izby. Projekty ustaw podlegają specjalnej rejestracji w Biurze Riksdagu.

Po rozesłaniu wydrukowanego tekstu projektów ustaw członkom parlamentu, trafiają one na poświęcone im posiedzenie plenarne. Na tym posiedzeniu Riksdag decyduje czy debatować nad założeniami projektu, czy też odesłać projekt od razu do komisji stałej.

I-sze czytanie projektów ogranicza się do podania ich nazw, a następnie są one kierowane do komisji, gdzie odbywa się zasadnicza praca nad tymi projektami i mają one prawo do odrzucenia projektu; debata dotyczy jedynie projektów budzących kontrowersje między rządem a partiami opozycyjnymi. W komisjach stałych rozpatrywane są zarówno określone projekty ustaw, jak i załączona do nich dokumentacja oraz ewentualne propozycje aktów wykonawczych. Sprawozdania komisji stałych są przygotowywane z wyprzedzeniem; sprawozdanie takie musi znaleźć się „wyłożone na stół” tj. zawarte w programie na 2 posiedzeniach komisji, o ile parlament na wniosek komisji nie zdecyduje, iż zareprezentowanie go w materiałach 1 posiedzenia jest wystarczające.

II-gie czytanie sprowadza się do dyskusji nad projektem i sprawozdaniem odpowiedniej komisji stałej. Po dyskusji przewodniczący poddaje wniosek końcowy, zawarty w sprawozdaniu komisji, pod debatę. Jeśli wystąpiły istotne rozbieżności między większością parlamentarną a wnioskiem końcowym komisji, projekt ustawy może zostać ponownie skierowany uchwałą Riksdagu do komisji. Następnie projekt ustawy po pracach komisji stałej wraca ponownie do parlamentu z nowym sprawozdaniem, który kontynuuje debatę plenarną na zasadach analogicznym jak w poprzednim II-gim czytaniu. Jest to dalsza część II-giego czytania.

III-cie czytanie zdaniem Mariana Grzybowskiego nie ma czegoś takiego w parlamencie szwedzkim. Wierze mu na słowo, bo w końcu to on napisał książkę o syst. Konstytucyjnych państw Skandynawskich

Aha ustawy są przyjmowane i podpisywane przez premiera lub odpowiedniego ministra

Uchwalanie budżetu:

Rząd jest zobowiązany do przedłożenia projektu budżetu przed 1 stycznia roku budżetowego. Projekt powinien zawierać plan finansowy, budżet centralny oraz wnioski dotyczące wykonania budżetu. Zmian przedłożonego projektu, po jego przesłaniu do parlamentu, rząd może dokonywać tylko w szczególnych sytuacjach. W przypadku zmiany rządu, po wyborach parlamentarnych, nowy rząd może przedłożyć nowy projekt w ciągu 10 dni od swego uformowania się, ale nie później niż do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy. Opiniowanie takiego projektu następuje na zasadzie podziału zadań miedzy Komisją finansów, a komisjami resortowymi.

Funkcje kontrolne:

- kontrola nad rządem i administracją za pośrednictwem zarówno komisji jak i deputowanych

- prawo do prowadzenia debat nad polityką rządu (całościowo lub odcinkowo)

- prawo do żądania wszelkich informacji od rządu i organów administracji

- prawo do wysłuchania sprawozdań i odwoływania się do ekspertyz (na forum całej izby oraz w komisjach)

- prawo deputowanych do interpelacji i zapytań pod adresem członków rządu i funkcjonariuszy centralnej (termin udzielania odpowiedzi wynosi 7 dni)

- instytucja ombudsmana i tzw. parlamentarnych kontrolerów rachunków

OMBUDSMAN

Po raz I-szy poddany konstytucjonalizacji w akcie o formie rządów z 1809, służy jako gwarancja przestrzegania praw obywateli przez działający w ich sprawach urzędy i funkcjonariuszy państwowych;

obudsman ds. sprawiedliwości kontroluje on przestrzeganie prawa przez administrację oraz przez sądy, nie ma natomiast uprawnień nadzorczych oraz odwoławczych, może tylko wskazywać zaistniałe błędy i nieprawidłowości z punktu widzenia prawnego; może poprzez złożenie wniosku wszczynać postępowanie dyscyplinarne i sugerować we wniosku rodzaj sankcji; ma on obowiązek składania przed parlamentem sprawozdań z własnej działalności, w których charakteryzuje typowe przykłady naruszeń prawa oraz podjęte przez swój urząd środki zapobiegawcze, wysuwa także sugestie w zakresie ustawodawstwa oraz w zakresie działalności poszczególnych urzędów oraz instytucji państwowych; sprawozdania te są także upowszechniane za pomocą środków masowego przekazu

Od 1915 ombudsman ds. wojskowych kontroluje przestrzeganie ustaw w zakresie funkcjonowania sił zbrojnych oraz pełnienia służby wojskowej

Od 1971 ombudsman ds. ochrony konsumentów kontroluje przestrzeganie prawa i zasad uczciwego obrotu w sferze cen i jakości artykułów rynkowych

Stanowiska te obsadza parlament na okres swej kadencji, kierując się nie tylko kwalifikacjami zawodowymi, ale również zaufaniem do ich walorów osobistych, istnieje wymóg apartyjności; ombudsmani korzystają z immunitetu o charakt. materialno-prawnym

Ombudsman ds. Riksdagu. W sumie jest ich 4 + 2 zastępców pełniących funkcje pomocnicze. Powoływani są oni uchwałą parlamentu. Do ombudsmana istnieje wolny dostęp w sensie powszechności prawa skargi i braku istotnych wymogów proceduralnych.

WŁADZA WYKONAWCZA

1. Monarcha

• Jest głową państwa

• Dopuszcza się odbywanie posiedzeń rządu pod przewodnictwem króla (tzw. Rada Państwa)

• Pełni funkcje ceremonialne otwieranie sesji parlamentu, reprezentowanie państwa na zewnątrz, zwierzchnictwo w państwowym kościele ewangelicko-luterańskim, wręczanie Nagrody Nobla, ale nie jest zwierzchnikiem sił zbrojnych

• Nie wyznacza premiera i nie zatwierdza nominacji ministrów !!!!

• Jest to symbol ciągłości i tradycji państwowej

• Dziedziczenie tronu przypada kolejnym dzieciom panującego monarchy, niezależnie od płci, zgodnie z zasadą starszeństwa

• W przypadku choroby króla, jego wyjazdu za granice lub innej niemożności pełnienia swoich obowiązków, w pełnieniu obowiązków wstępuje tymczasowo zgodnie z porządkiem dziedziczenia członek rodu królewskiego, a w razie jego wygaśnięcia rodu Riksdag wyznacza do tego celu regenta (na ten sam okres powoływany jest także zastępca regenta); jeżeli król nieprzerwanie przez 6 m-cy nie może wykonywać swoich obowiązków lub gdy zaniechał ich wykonywania, wówczas rząd zawiadamia o tym parlament, a ten decyduje o tym czy można uznać, że król abdykował

Rząd

• Jest to rzeczywisty podmiot władzy ustawodawczej zarządzający państwem

• Jest to gremium kilkunastoosobowe, typu sztabowego, działające pod przewodnictwem premiera; urząd wicepremiera czasem występuje w praktyce

• Premierem z reguły zostaje lider partii większościowej, a w rządach koalicyjnych lider najsilniejszej partii koalicyjnej; premier wywiera istotny wpływ na dobór pozostałych członków rządu (jego liczebność i podział tek ministerialnych); ustąpienie premiera jest równoznaczne z ustąpieniem wraz z nim całego gabinetu

• Skład rządu uzależniony jest od charakteru aktualnej większości parlamentarnej, ale do utrzymania się rządu wystarcza tolerowanie rządu przez większość deputowanych

• Tzw. Skandynawski parlamentaryzm mniejszościowy wynika z częstego braku większości bezwzględnej przypadającej 1 partii (koalicji), przy jednoczesnym braku zasadniczych różnic politycznych pomiędzy ugrupowaniami parlamentarnymi; wynika także ze skłonności do kompromisu poszczególnych ugrupowań politycznych

• Oprócz odpowiedzialności politycznej członkowie rządu ponoszą odpowiedzialność konstytucyjna, egzekwowaną prze komisję konstytucyjna parlamentu, a także przez tzw. Kanclerza Sprawiedliwości jest to specjalny organ rządowy sprawujący kontrolę nad praworządnością działań egzekutywy i realizowaniem przez nią interesów państwa

• Rząd nie pełni bieżących funkcji administrowania, które sprawują wydzielone branżowo urzędy centralne, autonomiczne organizacyjnie i funkcjonalnie w stosunku do ministrów podlegające nadzorowi rządu jako organu kolegialnego

• Zmiany na stanowisku ministerialnym nie pociąga za sobą zmian w personelu urzędniczym ministerstwa

• Powołuje własnych ombudsmanów (mają oni inne uprawnienia niż ombudsamni parlamentarni) oraz Kanclerza Sprawiedliwości (zostaje nim zwykle wybitny prawnik, jego głównym celem jest ochrona interesów państwa, zajmuje się także kwestiami wolności prasy, jest reprezentantem rządu w sporach cywilno-prawnych

Proces tworzenia rządu:

Z tego postępowania całkowicie został wyłączony monarcha. Zatem kandydata na premiera wskazuje przewodniczący parlamentu (talman). Przy czym musi on przed przedłożeniem propozycji kandydata przeprowadzić konsultacje z przedstawicielami wszystkich partii reprezentowanych w Riksdagu. Następnie najpóźniej 4 dnia po przedłożeniu Riksdagowi kandydata na premiera powinien on (bez rozpatrywania sprawy przez komisje) przeprowadzić nad nim głosowanie. Wyniki głosowania interpretowane są następująco: gdy więcej niż połowa deputowanych Riksdagu zagłosuje przeciwko tej propozycji, uważa się, że propozycja ta jest odrzucona. Natomiast w przeciwnym wypadku uznaje się aprobatę dla kandydata. Zarówno głosy oddane „za” jak i przypadki wstrzymania się od głosu interpretowane są jako opcja korzystna dla kandydata. Po przyjęciu premiera przez parlament on już sam powołuje pozostałych ministrów. Nie ma instytucji wotum zaufania dla powoływanych ministrów, nie przeprowadza się także formalnego głosowania nad osobami ministrów ani nad całym rządem. Zasada dorozumianego wotum zaufania.

W przypadku niepowodzeniu w powołaniu premiera procedurę ponawia się. Jeśli propozycja talmana została odrzucona 4-krotnie, wówczas przeprowadza się przedterminowe wybory nadzwyczajne. I dopiero po ukonstytuowaniu się nowego Riksdagu procedura powoływania premiera zostaje ponowiona. Wyborów nadzwyczajnych nie przeprowadza się, jeżeli w terminie najbliższych 3 m-cy są przewidziane wybory zwyczajne.

Zmiana rządu następuje na specjalnym posiedzeniu Rady Państwa (czyli rządu po przewodnictwem Króla, a jeśli on nie może być obecny to w obecności talmana). Udział króla nie jest konieczny. Akt powołania premiera wydawany jest w imieniu parlamentu przez talmana.

Odpowiedzialność rządu i jego członków:

Ocena rządu dokonywana jest przez cała izbę parlamentu w trakcie specjalnej debaty nad polityką rządu, kiedy to przedstawiane są sprawozdania o polityce zagranicznej rządu z 2-letnią częstotliwością. Inna forma zapoznawania parlamentu z polityką rządu są kierowane do izby biuletyny informacyjne nazywane propozycjami ramowymi.

Formy kontroli parlamentarnej nad rządem:

Parlamentarna kontrola działalności rządu i poszczególnych ministerstw wykonywana jest na:

• Plenarnych posiedzeniach parlamentu

• Poprzez działania komisji stałych i nadzwyczajnych

• Z inicjatywy indywidualnej lub grupowej deputowanych (interpelacje i zapytania poselskie)

interpelacje składane są na piśmie z preambułą zawierającą cele interpelacji i oczekiwania składającego ją deputowanego; termin odpowiedzi na interpelację wynosi 4 tygodnie; udzielenie odp. następuje na piśmie lub ustnie na plenum izby; o umieszczeniu interpelacji i odp. w porządku dziennym posiedzenia decyduje przewodniczący Riksdagu.

negatywna ocena odpowiedzi na interpelacje nie prowadzi do ustąpienia rządu czy ministra

zapytania przeprowadzane są w czasie tzw. godziny zapytań , nie obowiązuje limit czasu ani ilości wypowiedzi

Premier posiada szczególna pozycje w rządzie i nie wynika ona tylko z kompetencji powoływania i odwoływania rządu. Również losy rządu uzależnione są od premiera. Jeśli premier zostanie odwołany lub umrze to talman odwołuje pozostałych ministrów. Podział odpowiedzialności za zarządzanie wydzielonymi przedmiotowo odcinkami właściwości rządu zależy do premiera. Premier z grona powołanych przez siebie ministrów wyznacza kierowników poszczególnych ministerstw. Premier wzywa także ministrów na posiedzenia rządu i przewodniczy tym posiedzeniom. Stanowisko wicepremierów nie jest wskazane w konstytucji, aczkolwiek zdarzają się sytuacje, kiedy są oni powoływani w przypadku rządów koalicyjnych partii o wyrównanej skali poparcia. Premier musi wyznaczyć jednego z ministrów do zstępowania go w pełnieniu obowiązków przewodniczenia posiedzeniom oraz reprezentacyjnych czy ogólnie kierowniczych. Rozporządzenia, inicjatywy ustawodawcze oraz inne dokumenty rządowe muszą być podpisane przez premiera lub innego ministra.

Jednostki centralne administracji państwowej nie zostały resortowo zintegrowane pod kierownictwem konkretnego ministra. Formalnie podlegają one rządowi jako organowi kolegialnemu, od rządu otrzymują one ogólne wytyczne dotyczące polityki rządu. W niektórych resortach są powoływani tzw. ministrowie konsultanci, którzy przejmują wydzieloną przedmiotowo część zadań (np. w ministerstwie ds. zagranicznych funkcjonuje minister spraw zagranicznych i minister ds. unii europejskiej)

RADA PRAWA

W Szwecji nie istnieje coś takiego jak Trybunał Konstytucyjny, dlatego też ustawy wydawane przez Riksdag mogą dalece odbiegać od konstytucji. Jednakże Akt o Formie rządu wprowadził wymóg badania każdego projektu ustawy przez Radę Prawa, złożoną z sędziów Sądu Najwyższego i Sądu Administracyjnego. Zapytania do Rady Prawa kierowane są przez rząd (w sytuacjach wyszczególnionych przez Akt o Riksdagu) oraz przez komisje parlamentarne. Opinie Rady są wymagane w sprawach wolności druku, wolności wypowiedzi, wolności umów, podatku gminnego oraz innych sprawach istotnych dla jednostki lub społeczeństwa. Rada Prawa ocenia w szczególności:

• Czy projekt jest zgodny z prawami fundamentalnymi i zasadami porządku prawnego

• Czy jest spójny wewnętrznie

• Czy odpowiada wymogom praworządności

• Czy jest funkcjonalny z punktu widzenia celów zamierzonej regulacji

• Czy i jakie problemy mogą się pojawić w trakcie jego stosowania.

System Partyjny

W latach powojennych w życiu politycznym Szwecji dominowała jedna partia: Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza (SAP), która nieprzerwanie sprawowała władzę od 1932 do 1976 roku, kiedy przegrała wybory. Drugą porażkę poniosła w 1991 roku, ale następne wybory w latach 1994, 1998 i 2002 przyniosły jej powrót do władzy. Jak więc widać partia ta zdecydowanie dominuje w życiu politycznych Szwecji. SAP powstała w 1889 roku. Większość jej członków to działacze związków zawodowych. SAP jest zwolenniczką państwa opiekuńczego, popiera silny wpływ państwa na gospodarkę i równość społeczną. SAP przywiązuje również wagę do równouprawnienia kobiet. W rezultacie w Szwecji udział kobiet w wybieralnych organach politycznych dochodzi często do 50%. Skrajnie lewicową partią jest Partia Lewicy (VP) utworzona w 1990 jako sukcesorka komunistów. Mimo swego radykalizmu, akceptuje parlamentarną drogę do socjalizmu. Inną znaczącą partią jest Umiarkowana Partia Koalicyjna (MSP). Ugrupowanie to odwołuje się do wartości konserwatywnych. Członkowie tej partii są zwolennikami monarchii, ścisłych związków z Kościołem, zmniejszenia zakresu świadczeń socjalnych i obniżenia podatków. Reprezentuje interesy wielkiego kapitału. Kolejna ważna partia to Partia Liberalna (FP), która jest zwolenniczką „socjalnego liberalizmu”. Podobnie jak konserwatyści są przeciwnikami interwencjonizmu państwowego i rozrastania się systemu świadczeń socjalnych. W 2002 liberałowie w wyborach odnieśli spory sukces, uzyskując poparcie 13,3% głosujących. Należy wspomnieć również o Partii Centrum, która jest ugrupowaniem centrolewicowym, reprezentującą interesy farmerów i drobnej przedsiębiorczości. Trzeba również powiedzieć o Partii Chrześcijańsko - Demokratyczna (KdS), która określa siebie mianem centrum, alternatywą dla lewicy i prawicy. W ostatnich wyborach do parlamentu weszli również Zieloni, dla których priorytetem jest oczywiście ochrona środowiska. Jak więc widać system partyjny Szwecji bogaty jest w partie, ale dominuje w nim zdecydowanie jedna z nich - SAP, która jedynie co kilka kadencji Riksdagu traci władzę. Ostatni raz ją straciła w 1991, kiedy koalicję utworzyły MSP, CP, FP i KdS.

SZWECJA

1 | Strona

---