UKŁAD NERWOWY CZĘŚĆ I

Układ nerwowy - koordynuje i reguluje czynności narządów w organizmie. Umożliwia dostosowanie się organizmu do otoczenia i zachodzących w nich zmian.

NEURON

Istota biała - włókna komórek nerwowych

Istota szara - ciała komórek nerwowych

Włókna skupiają się w pęczki i tworzą drogi.

Skupiska ciał komórek nerwowych to jądra, pola lub zwoje.

Podstawową jednostką anatomiczną układu nerwowego jest komórka nerwowa - neuron (istota szara + istota biała)

Cechy czynnościowe neuronów, to pobudliwość i przewodnictwo, umożliwiające im spełnianie zasadniczej funkcji przekazywania informacji zakodowanej w postaci impulsów nerwowych.

Przewodnictwo impulsów nerwowych jest związane z procesami elektrochemicznymi zachodzącymi w ich błonach komórkowych.

CZYNNOSĆI OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO

• odbieranie bodźców (reception) ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego organizmu

• adekwatne reagowanie (adequate response) na odbierane bodźce

• przechowywanie śladów po bodźcach czyli ich zapamiętywanie (memorization)

RECEPTOR - twór zdolny do odbierania bodźców

w zależności od receptorów wyspecjalizowanych bodźców czucie dzieli się na:

• telereceptory (dźwięk)

• eksteroreceptywne (dotyk, uścisk, temperatura)

• prioprioceptywne (ścięgna, mięśnie, stawy)

• interoceptywne (z trzewi)

EFEKTOR - narząd wykonawczy reagujący na bodziec:

• mm. poprzecznie prążkowane

• m. sercowy

• m. gładkie

• gruczoły

ODRUCH - odpowiedz efektora na receptor

Wyróżniamy odruchy:

• bezwarunkowe - wrodzone (drogi wykształcone w rozwoju filogenetycznym) zawsze taka sama odpowiedz na ten sam bodziec

• warunkowe - nabyte (nowe połączenia wykształcone w rozwoju ontogenetycznym - duża zmienność odpowiedzi na bodźce)

ŁUK ODRUCHOWY - droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora

Wyróżniamy 5 głównych części

• receptor

• aferentne włókno nerwowe (dośrodkowe)

• ośrodek nerwowy

• eferentne włókno nerwowe (odśrodkowe)

• efektor

DROGI NERWOWE

• rzutowe - projekcyjne (wstępujące - czuciowe i zstępujące - ruchowe)

• spoidłowe czyli komisularne - łączące struktury w przeciwnych strukturach mózgu lub w przeciwnych połowach rdzenia kręgowego

• kojarzeniowe - asocjacyjne - łączące struktury w obrębie tej samej półkuli lub tej samej połowy rdzenia kręgowego

• ośrodkowy układ nerwowy - mózgowie i rdzeń kręgowy

• obwodowy układ nerwowy - 12 par nerwów czaszkowych, 31 par nerwów obwodowych

• autonomiczny układ nerwowy - część współczulna i przywspółczulna

ROZWÓJ UKŁADU NERWOWEGO

W 3 tygodniu życia zarodkowego z ektodermy powstaje:

• płyta nerwowa

• rynienka nerwowa

• cewa mózgowa, a z niej 3 pęcherzyki pierwotne:

• przodomózgowie

• kresomózgowie

• międzymózgowie

• śródmózgowie

• tyłomózgowie pierwotne

• tyłomózgowie wtórne (most i móżdżek)

• rdzeniomózgowie (rdzeń przedłużony) - opuszka

RDZEŃ KRĘGOWY

Stanowi dolną część ośrodkowego układu nerwowego, zawartą w kanale kręgowym, otoczoną oponami (miękką, pajęczą i twardą)

Ciągnie się od otworu wielkiego do 1/3 L1 lub 1/3 L2 - zwężając się w stożek rdzeniowy. W przedłużeniu stożka biegnie szczątkowy odcinek rdzenia kręgowego - nić końcowa

BUDOWA ZEWNĘTRZNA

• wygląd wydłużonego walca

• zgrubienie szyjne (C1 do Th) i lędźwiowe (Th10 do L1)

• posiada krzywiznę szyjną i piersiową

• z rdzeniem łączą się korzenie brzuszne i grzbietowe

• 31 par nerwów rdzeniowych tworzą segmenty rdzenia

SEGMENTY RDZENIA KRĘGOWEGO

• 8 par nerwów szyjnych

• 12 par nerwów rdzeniowych piersiowych

• 5 par nerwów rdzeniowych lędźwiowych

• 5 par nerwów rdzeniowych krzyżowych

• 1 para nerwów rdzeniowych guzicznych

W miarę przesuwania się ku dołowi otwory międzykręgowe leżą coraz niżej w stosunku do odpowiadających im neuronów, co jest spowodowane pozornym (rzekomym) wstępowaniem rdzenia kręgowego. Najdłuższe korzenie mają nerwy lędźwiowe i krzyżowe tworząc ogon koński.

BRUZDY I SZNURY RDZENIA KRĘGOWEGO

1

1. szczelina pośrodkowa przednia

2. bruzda pośrodkowa tylna

3. bruzda boczna tylna

4. bruzda boczna przednia

5. bruzda pośrednia tylna - dzieli sznur na pęczek smukły i klinowaty

6. sznur tylny - między 2 a 5

7. sznur boczny

8. sznur przedni - między 1 a 4

BUDOWA WEWNĘTRZNA RDZENIA KRĘGOWEGO:

• istota szara leżąca wewnątrz ma kształt litery H (motyl)

• 2 rogi przednie

• 2 rogi tylne

• 2 spoidła szare obejmujące kanał środkowy

• 2 rogi boczne w odcinku piersiowym

• rogi łączą się w słupy

ISTOTA SZARA

• róg przedni - zwany również ruchowym zawiera jądra ruchowe - komórki unerwiające mięśnie szkieletowe

• róg tylny - czuciowy, zawiera jądra czuciowe, dochodzą do nich impulsy z receptorów

• róg boczny zawiera jądra autonomiczne

ISTOTA BIAŁA - tworzy sznury. Biegną nimi drogi nerwowe

• drogi własne rdzenia kręgowego

• drogi rdzeniowo - mózgowe (wstępujące, czuciowe)

• drogi mózgowo - rdzeniowe (zstępujące, ruchowe)

SZNUR BOCZNY

czuciowe	ruchowe	drogi własne
rdzeniowo - mózgowe	mózgowo - rdzeniowe	pęczek własny
rdzeniowo - wzgórzowa boczna	piramidowa boczna
			pozapiramidowe

SZNUR PRZEDNI

czuciowe	ruchowe	drogi własne
rdzeniowo - mózgowe	mózgowo - rdzeniowe	pęczek własny
rdzeniowo - wzgórzowa przednia	piramidowa przednia
			pozapiramidowe

SZNUR TYLNY

czuciowe	drogi własne
rdzeniowo - mózgowe	pęczek własny
pęczek smukły
pęczek klinowaty

1