ZMIANY ZWYRODNIENIOWE STAWÓW- Arthrosis

ZMIUANY ZWYRODNIENIOWO- ZNIEKSZTAŁCAJĄCE STAWÓW- Artrosis Deformans

BIODRO- coxarthrosis

KOLANO- gonarthrosis

KRĘGOSŁUP- spondyloarthroziz

Częstotliwość występowania- w wieku 18-24 lata- 4%, w wieku 75-79- 85%

ARTROZY

- pierwotne (idiomatyczne)

- wtórne- wynik urazu, chorób ogólnoustrojowych, w stawie biodrowym złamania w obrębie szyjki kości udowej, stłuczenia z uszkodzeniem chrząstki, RZS, ZZSK, hemofilia, cukrzyca, zaburzenia endokrynologiczne, przebyte choroby w dzieciństwie, choroba Pertchesa, w stawie kolanowym szpotawość, koślawość i zaburzenia mechaniczne

Uszkodzenie chrząstki obejmuje 3 etapy.

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA (ARTHROSIS, OSTEOARTHROSIS)

• Dominuje destrukcja chrząstki (na skutek złamania, masy chorego)

• Odczyn rozrostowy tkanki kostnej

• Wtórny proces zapalny (głównie błona maziowa)

• Utrwalenie zmian wytwórczych i postępujące zniekształcenia

RZS

• Zapalenie błony maziowej i tkanki kostnej

• Uszkodzenie chrząstki stawowej i tkanki kostnej

• Zniekształcenia stawu

DIAGNOSTYKA

• WYWIAD- BÓL
  - klasyczna triada objawów bólu- przy rozruchu, zmęczeniowy, przy obciążeniach
  - późna triada- stały, nocny, mięśniowy
  Ból jest objawem klinicznym , istnieje też ograniczenie ruchu wyprostu, rotacji wewnętrznej, odwodzenie. Kończyna układa się w przykurczu zgięciowo- przywiedzeniowy lub rotacji zewnętrznej

• Stwierdza się ból i ograniczenie zakresu ruchu, odciągnięcie, zanik mięśni (pośladkowy, czworogłowy, trójgłowy), skrócenie KD w wyniku zmian radiologicznych dotyczących zwężenia i zaniku szpary stawowej, zanik głowy kości udowej, profuzji głowy kości udowej (zagłębia się MW kierunku miednicy, kończyna krótsza o 2,3 cm (skrócenie długości względnej), utykanie, (na skutek skrócenia KD lub bólu w miednicy i wtedy skracana jest faza podporu, brak stabilizacji miednicy i pojawia się objaw Trendelenburga, osłabione jest przeoprost, odwiedzenie, rotacja wewnętrzna, stawu biodrowe i kolanowe, zajęte są zazwyczaj oba

BADANIA DODATKOWE- rentgenowskie, badanie płynu stawowego, laboratoryjne badanie, radiologiczne (standardowe, specjalistyczne, CT)

LECZENIE

• Mogą istnieć duże rozbieżności między obrazem radiologicznym a stanem chorego

• Żadne leczenie nie cofnie istniejących zmian choroby, a jedynie można opóźnić ich dalszy rozwój

• ZACHOWAWCZE

• OPERACYJNE (przeciwwskazania sugerują na leczenie zachowawcze- leki, rehabilitację, blokady)

• REHABILITACJA- STOSOWANIE ĆWICZEŃ- w odciążeniu (UGUL, ręce terapeuty, śliska powierzchnia..), odciągające powierzchnie stawowe, ćwiczenia w odciążeniu z oporem, izometryczne, synergizmy, zabiegi przeciwbólowe i przeciwzapalne (elektroterapia, magnetoterapia, laser, UD, krioterapia, ciepło), ćwiczenia pomagające zrzucić kilogramy (np. u osób z nadwagą), chodzenie o kuli, kulach, przy wydolnym układzie oddechowym, krążenia są klasyfikowani do operacji
  WSKAZANIA DO EDOPROTEZY:
  - cementowej- zły stan kostny
  - bezcementowej- dobre podłoże kostne, a w stawie kolanowym wydolność aparatu więzadłowo- stawowego
  - całkowita- głównie w biodrze
  - połowicza- głównie w kolanie Austin- Moria na K. biodrowy- bezcementowa, służy do celów pielęgnacyjnych

POWIKŁANIA ALLOPLASTYKI

- wczesne

- późne (po przebiegu zwichnięcia endoprotezy podczas czynności pielęgnacyjnych, chodzenia może dojść do obluzowania)

- ogólne

- miejscowe

- infekcja- wczesna, późna

- mechaniczne

• Zwichnięcie endoprotezy

• Złamanie kości udowej lub dopanewkowe

• Obluzowanie endoprotezy

• Zwapnienia okołostawowe

• INFEKCJA- najgorsze jest odrzucenie endoprotezy, trzeba wsunąć endoprotezę, a nowej nie można założyć . Wiszące biodro- kikut kosci, zwisa na mięśniach- ból i pacjent nie może funkcjonować. Wiszące kolano- bardzo ciężkie, człowiek skazany na stabilizator

CHOROBA STAWU KOLANOWEGO

LECZENIE OPERACYJNE

• Zabiegi naprawcze- menosektomia (uszkodzenie łąkotki), syneroktiomia, więzadłowa, osteotomia,

• Lawage, debridement (artroskopia, ortrotomia)

• Synowektomia (likwidacja nadmiernej błony maziowej, wyczyszczenie stawu)

• Likwidacja przykurczów stawowych

• Osteotomia korekcyjna- podgłowowy piszczeli, nadkłykciowa przy koszlawości)

• Alloplastyka stawu

• Artrodeza stawu

• Punkcja- płyn w stawie podbarwiony krwią świadczy o uszkodzeniu struktury, trzeba wówczas wykonać artroskopie i naprawienie tych struktur

OBJAWY KLINICZNE

• Przykurcz zgięciowy w stawie kolanowym

• Zanik mięśnia czworogłowego

• Koślawość, szpotawość kolana

• Ból, utykanie

OBJAWY RADIOLOGICZNE- takie same jak w biodrowym, zaostrzenie wyniosłości między kłykciowej i znaczne jej zmniejszanie. Gdy nie da się leczyć operacyjne, leczymy zachowawczo
Operacyjnie- podłoże kostne, wydolność więzadeł, mięśni, koślawość powyżej 15 stopni i przykurcz zgięciowy powyżej 30 stopni- przeciwwskazanie

CELE REHABILITACJI PO ENDOPROTEZACH

STAW BIODORWY

STAW KOLANOWY

- prostowanie - rozchodzenie - kąt prosty - przykurcz zgięciowy- na brzuch

- zakres ruchu - ból - ćwiczenia przeciw przykurczowy - wzmocnienie mięśnia czworogłowego - ćwiczenia prowadzone stawu kolanowego aż do wypisania pacjenta - prostujemy kolano - podkładamy coś pod pięte - ćwiczenia samowspomagane i czynne stawu kolanowego - uzyskanie 90 stopni zgięcia - chodzenie po prostym i schodach - delikatna redresja poizcometrzyczna NIE redresujemy NIE wykonujemy ćwiczeń w odciążeniu na podwieszkach

POWIKŁANIA takie same jak w stawie biodrowym, jak się usunie, brak jest stabilizacji, tendencja do zakrzepicy żylnej i zatorowości płuc

OSTEOPOROZA

• Jest układową chorobą szkieletu charakteryzujący się niską masą kostną,

• upośledzenie mineralizacji tkanki kostnej w konsekwencji czego dochodzi do częstych złamań

• dochodzi do zniszczenia kości, nie do zwyrodnienia

OSTEOPENIA- fizjologiczny ubytek kości wraz z wiekiem, nie powodujący dolegliwości

PODZIAŁ

1. MIEJSCOWA (wyłącznie wtórna, zapalna, algodystrofia)

2. UOGÓLNIONA

1. PIERWOTNA- 80%

• IDIOPATYCZNA (młodzieńcza, dorosłych)

• INWOLUCYJNA

1. POMENOPAUZALNA 80%
   - wiek 51-75 lat
   - stosunek płci K:M 6:1
   - zaniki kości beleczkowatych
   - złamania kręgosłupa, dalsza nasada kości promieniowej, szyjka kości udowej

2. STARCZA 20%
   - po 70 roku życia
   - stosunek płci K:M 2:1
   - zaniki kości beleczkowatej i korowej
   - złamania szyjki kości udowej i kręgosłup

2. WTÓRNA- 20%

CZYNNIKI RYZYKA

• zaawansowany wiek

• płeć żeńska

• rasa biała

• predyspozycje rodzinne

• wątła budowa, niska masa ciała

• mała aktywność fizyczna

• niska podaż witaminy D i wapnia w dzieciństwie i okresie wzrostu

• niska szczytowa masa kostna

• niedobory estrogenów, wczesna menopauza (<45 roku życia)

• wysokie wskaźniki przebudowy kości

• aktualna terapia lekami przeciw padaczkowymi

• nadmierne spożywanie kofeiny, alkoholu

• palenie tytoniu

SZCZYTOWA MASA KOSTNA

• proces kościotwórczy przeważa nad procesem kościogubnym

• uzyskujemy ją jeszcze przez około 10 lat po uzyskaniu dojrzałości płciowej i taki stan szkieletu utrzymuje się do około 40-50 roku życia po czym następuje powolne obniżenie się zawartości minerałów

• czynniki genetyczne

• stan odżywienia

• aktywność fizyczna

• poziom hormonów płciowych

DIAGNOSTYKA

• wywiad, badanie kliniczne

• badanie DENSYTOMETRYCZNE

• ilościowa tomografia komputerowa (QCT)

• ilościowa ultrasonografia (QUS)

• badanie laboratoryjne (markery obrotu kostnego)

• RTG

• Wyniki badań różnych metod a nawet różnych typów aparatów nie są ze sobą porównywalne

BADANIE DESYTOMETRYCZNE

• Ocena gęstości tkanki kostnej w badanym miejscu (Bone Mineral Dniestry BMD) w g/cm3

• Wynik badania jest następnie oceniany metodą statyczną i podawany w postaci:
  - Z- score (porównanie do ogółu osób tej samej płci i w tym samym wieku)
  - T- score (porównanie do ogółu młodych dorosłych tej samej płci)

T- SCORE- NORMA wg WHO

• (+)(-) 1,0 SD- norma

• (-)1,0-(-)2,5- OSTEOPENIA

• Poniżej (-)2,5- OSTEOPOROZA

• Poniżej - 2,5 i jedno lub więcej złamań- ciężka osteoporoza

DEFORMACJE W OBRĘBIE NARZADU RUCHU

• Powiększenie kifozy piersiowej (tzw. Garb wdowi) i ograniczenie jego ruchomości

• Znaczne obniżenie wzrostu i zmiana sylwetki chorego

• Nadmiernemu rozciągnięciu ulegają piersiowe odcinki prostowników grzbietu min ściągające łopatki

• Skróceniu ulegają szyjne i lędźwiowe odcinki prostowników grzbietu, mm piersiowe oraz zginacze biodra

• Ograniczenie ruchomości klatki piersiowej, powłoki brzuszne rozluźnione, brak wcięcia w talii

• Na skutek obniżenia wysokości trzonów kręgów łuki żebrowe mogą się stykać z talerzami kości biodrowej (może wysąpić tzw. Tarcie biodrowo- żebrowe, jedna z przyczyn bólu w osteoporozie)

OBRAZ RADIOLOGICZNY

• Zwiększenie wysycenia cienia trzonów- kręgi stają się przejrzyste (w zaawansowanej osteoporozie obraz „pustych” trzonów w obramowaniu blaszki zbitej)

• Zaburzenia struktury beleczkowej

• Deformacje kręgów (klinowe, rybie, płaskie)

• Złamania kręgów- najczęściej w odcinku Th- L

PRÓG ZŁAMANIA

- szybka utrata masy kostnej

- niska szczytowa masa kostna

CZYNNIKI RYZYKA- UPADKI

1. WEWNĘTRZNE

• Cechy dermatologiczne- starszy wiek, biała rasa

• Poziom sprawności

• Chód, równowaga, siła mm

• Zmysły, czucie

• Przewlekłe schorzenia

• Leki, używki

• Stany psychiczne

2. ZEWNĘTRZNE

• Powierzchnia poślizgu

• Meble

• Oświetlenie

• Łazienka

• Inne- żle dobrane obuwie, pomoce do chodzenia