WSTĘP DO PSYCHOLOGII - WYKŁAD

Opracowanie: dr Łukasz Baka

I. Metody badań psychologicznych

1. Studium przypadku

2. Obserwacja

3. Modele zwierzęce

4. Sondaże diagnostyczne

5. Badania korelacyjne

• związek współwystępowania a związek przyczynowo skutkowy

• współczynnik korelacji

• korelacja pozytywna, negatywna

6. Eksperyment

• zmienna zależna, zmienna niezależna

• grupa eksperymentalna, grupa kontrolna

• postępowanie eksperymentalne

• nad ludźmi i zwierzętami

ZALECANA LITERATURA:

Rathus S.A., (2004). Psychologia współczesna. GWP, s. 75-113

Myers D.G., (2003). Psychologia. Poznań. Wydawnictwo Zysk i S-ka., s. 34-57

II. Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi

1. Podstawowe wiadomości o układzie nerwowym człowieka

• historia ewolucji ludzkiego mózgu

• metody badań czynności mózgowych

2. Organizacja układu nerwowego

• ośrodkowy układ nerwowy - rdzeń kręgowy i mózgowie

• autonomiczny układ nerwowy - układ współczulny, przywspółczulny i hormonalny

3. Anatomiczna i funkcjonalna budowa ludzkiego mózgu

• tyłomózgowie - rdzeń kręgowy, rdzeń przedłużony, móżdżek

• śródmózgowie

• przodomózgowie - międzymózgowie, kresomózgowie, kora mózgowa

ZALECANA LITERATURA:

Rathus S.A., (2004). Psychologia współczesna. GWP, s. 113-157

Myers D.G., (2003). Psychologia. Poznań. Wydawnictwo Zysk i S-ka., s. 65-102

III. Spostrzeganie

1. Podstawowe właściwości percepcji

• naiwne koncepcje spostrzegania

• fazy procesu spostrzegania - powstawanie wrażeń, kategoryzacja, spostrzeżenie

2. Spostrzeganie jako proces oddolny

• odbiór i kodowanie wrażeń

• identyfikacja obiektów

• spostrzeganie głębi

3. Spostrzeganie jako proces odgórny

• stałość spostrzegania

• rola nastawienia

• złudzenia i błędy percepcji

• wpływ kontekstu na spostrzeganie

4. Teorie spostrzegania

• teoria asocjacjonistyczna

• teoria postaciowa

ZALECANA LITERATURA:

Maruszewski, T., (2002). Psychologia poznania. Gdańsk, GWP, s. 32-75.

IV. Uczenie się

1. Podstawowe wiadomości dotyczące uczenia się

• istota uczenia się - podejście behawiorystyczne, podejście poznawcze

• uczenie się jako proces adaptacji do środowiska

• neuronalne podstawy uczenia się

2. Warunkowanie klasyczne

• przegląd podstawowych badań nad warunkowaniem klasycznym

• nabywanie, wygaszanie, spontaniczne odnawianie się reakcji

• generalizacja i różnicowanie bodźców

• warunkowanie wyższego rzędu

3. Warunkowanie instrumentalne

• przegląd badań nad warunkowaniem instrumentalnym

• funkcje kar i nagród oraz zasady ich stosowania

• procesy warunkowania w życiu codziennym

4. Uczenie się wykraczające poza warunkowanie

• uczenie utajone - poznawcze podejście E. Tolmana

• uczenie się przez modelowanie - społeczno-poznawcze podejście A. Bandury

ZALECANA LITERATURA:

Rathus S.A., (2004). Psychologia współczesna. GWP, s. 293-333

Myers D.G., (2003). Psychologia. Poznań. Wydawnictwo Zysk i S-ka., s. 301-328

V. Myślenie i rozwiązywanie problemów

1. Podstawowe wiadomości dotyczące myślenia

• pojęcie myślenia - ujęcie behawiorystyczne i poznawcze

• rola języka w myśleniu

• procesy myślowe u naczelnych - badania W. Kohlera

2. Rodzaje myślenia

• myślenie autystyczne i realistyczne

• myślenie produktywne i reproduktywne

• myślenie konwergencyjne i dywergencyjne

3. Rozumowanie

• rozumowanie indukcyjne

• rozumowanie dedukcyjne

4. Rozwiązywanie problemów

• rodzaje problemów

• strategie rozwiązywania problemów

• algorytmy i heurystyki

• błędy w myśleniu

ZALECANA LITERATURA:

Rathus S.A., (2004). Psychologia współczesna. GWP, s. 371-409

Myers D.G., (2003). Psychologia. Poznań. Wydawnictwo Zysk i S-ka., s. 377-409.

VI. Emocje - mechanizmy wzbudzania emocji i ekspresja emocji

1. Podstawowe wiadomości dotyczące emocji

• istota i funkcje emocji

• biologiczne podłoże emocji

• emocja, nastrój, afekt

2. Mechanizmy wzbudzania emocji - podejście integracyjne C. Izarda

4. Ekspresja emocji

• ewolucyjne podstawy ekspresji emocji

• emocje podstawowe i pochodne

• kulturowe różnice w ekspresji emocji

• twarz w ekspresji poszczególnych emocji

• wykrywanie kłamstwa

ZALECANA LITERATURA:

Strelau J., (2000). Psychologia. Psychologia ogólna. Gdańsk, GWP, s. 317-367

VII. Psychologia różnic indywidualnych - inteligencja i temperament

1. Podstawowe wiadomości dotyczące inteligencji

• pojęcie inteligencji - rys historyczny, definicje klasyczne i współczesne

• struktura inteligencji - modele czynników, spór wokół czynnika „g”

• inteligencja płynna i skrystalizowana

2. Biologiczne podejście do inteligencji

• szybkość przewodzenia nerwowego

• sprawność mózgu

• wielkość mózgu

• dziedziczność inteligencji

3. Poznawcze podejście do inteligencji

• uczenie się a inteligencja

• uwaga a inteligencja

• pamięć operacyjna a inteligencja

5. Pojęcie temperamentu

• temperament jako składnik osobowości

• wybrane typologie temperamentu

6. Składniki temperamentu

• dominacja nastroju

• aktywność i towarzyskość

• ekstrawersja i introwersja

• emocjonalność

• poszukiwanie doznań

ZALECANA LITERATURA:

Strelau J., (2000). Psychologia. Psychologia ogólna. Gdańsk, GWP, s. 683-755

FORMA WERYFIKACJI WIEDZY: test jednokrotnego wyboru obejmujący podaną literaturę oraz materiał omawiany na zajęciach. Do zaliczenia wymagane jest uzyskanie min. 60% punktów.