NURT NATURALISTYCZNY

Odmiany naturalizmu

- naturalizm jest stanowiskiem wyjaśniającym istnienie rzeczywistości przyczynami naturalnymi i tłumaczący ogół zjawisk zachodzących w świecie prawami przyrody

- przyroda stanowi ostateczną rację własnego istnienia i działania

- naturalizm odrzuca istnienie bytów nadprzyrodzonych

- stał się podstawą teorii ewolucji Darwina i Feuebacha ( w połowie XIX w.)

- jest to pogląd, który głosi, że struktury i funkcje poznawcze powstały w toku ewolucji i służą rozwiązaniu problemów życiowych

- poznanie służy potrzebom życia

- naturalizm w sensie epistemologicznym wiąże się z koncepcją natywizmu- zakłada, że człowiek rodzi się już z pewną wiedzą, że w jego umyśle „wyryte” są pewne ogólne pojęcia i kategorie, które pojawiły się niezależnie od doświadczenia i jakichkolwiek czynników zewnętrznych ( przedstawiciele: Platon, Kartezjusz, Kant)

- w filozofii naturalizm to stanowisko głoszące prymat procedur poznawczych stosowanych w przyrodoznawstwie, postulujące zarazem posługiwanie się takimi samymi metodami badawczymi na gruncie wszystkich nauk; na wzorzec uznawano: fizykę, biologię, nauki przyrodnicze;

- w filozofii społecznej i socjologii naturalizm to nurt głoszący, iż społeczeństwo jest częścią przyrody, a prawa przyrody wyznaczają pochodzenie, strukturę, funkcjonowanie i rozwój społeczności ludzkich; wyjaśnianie rozwoju społecznego dokonuje się poprzez wskazanie jednego lub kilku czynników przyrodniczych

- w filozofii kultury naturalizm to pogląd, którym mówi o tym, że kulturę należy wyjaśniać przez jej biologiczne (naturalne) uwarunkowania; traktuje kulturę jako wytwór człowieka, który jest częścią przyrody i podlega jej prawom

- w filozofii gospodarczej odpowiednikiem naturalizmu jest koncepcja indywidualizmu oraz liberalizmu ( w etyce głosi ona nieskrepowaną działalność jednostek, wolną konkurencję oraz własność prywatną)

- w etyce naturalizm to koncepcja, która utożsamia postępowanie moralne z działaniem afirmującym życie i utwierdzającym zachowanie ludzkiego gatunku

- w sztuce naturalizm pojmowany jest dwojako: jako metoda twórcza zmierzająca do wiernego odtwarzania zjawisk przyrodniczych i społecznych w działach sztuki lub jako kierunek literaturze i sztuce powstały w połowie XIX w. we Francji, który stanowił odmianę realizmu

- naturalizm w psychologii reprezentowany jest przez doktryną Józefa Kozielskiego; głosi przyrodnicza koncepcję natury, rodowodu oraz funkcji psychiki; proponuje rozwiązanie problemu w duchu „organizmu”, czyli przez psychikę

- w pedagogice naturalizm jest reprezentowany przez opcje światopoglądową, która jest także określana jako: pedagogika naturalistyczna, biologiczny pedagogizm…

- w filozofii człowieka naturalizm stanowi stanowisko, które rozwija idee homo animal w odniesieniu do: człowieka jako gatunku lub jako zbiorowości czy bytu jednostkowego

Katechizm naturalizmu antropologicznego

- orientacja naturalizmu obejmuje:

- orientacje antymetafizyczną, organicyzm, teorię ewolucji w zastosowaniu do sfery humanum, organicystyczną koncepcję społeczeństwa, funkcjonalną koncepcję kultury, funkcjonalną koncepcję psychiki, naturalizm etyczny, naturalizm pedagogiczny

- naturalizm walczy z metafizyką, występuje przeciwko wszelkim metafizycznym koncepcjom człowieka, które próbują wyjaśnić jego status, pochodzenie itp.

- przeczy istnieniu bytów i czynników nadprzyrodzonych, a także ich ingerencji w realny bieg zdarzeń

- jedynym istniejącym porządkiem jest porządek naturalny, przyrodniczy

- wg niego nie ma potrzeby do odwoływania się do bytów nadprzyrodzonych, by opisać i zrozumieć świat dany nam w doświadczeniu

- dla opisu i wyjaśnienia świata należy odwołać się do niego samego

- świat przedmiotów materialnych oraz istot żywych może być opisany, wyjaśniony i zrozumiany wyłącznie bez odniesienia do Boga

- świat człowieka może być opisany, wyjaśniony i zrozumiany tylko w związku i w relacji do całego świata istot żywych

- ukształtował się w opozycji do metafizyki i mechanizmu

- wg naturalizmu wszystkie aspekty ludzkiej egzystencji da się wyjaśnić z pominięciem ingerencji czynników nadprzyrodzonych, przy zastosowaniu praw przyrodniczych o charakterze organicystycznym

- proces ukształtowania człowieka tłumaczy teoria ewolucji, to ona określa ciągłość gatunku i na czym polega swoistość i unikalność w biosferze; ta teoria wyjaśnia w sposób naturalny fakt powstanie człowieka i objaśnia jego egzystencję

- psychika (dusza) nie ma statusu nadprzyrodzonego ( wg naturalistów), jest tworem naturalny, jest własnością ciała podobnie jak umysł; zarówno psychika jak i umysł nie podlegają w ostateczności prawom przyrodniczym

- istnienie człowieka powinno być opisywane w tych samym terminach a jakich opisuje się egzystencję wszelkich istot żywych

- trwanie populacji ludzkich w czasie odbywa się dzięki reprodukcji biologicznej, która wspomagana jest procesami reprodukcji kulturowej

- kultura nie stanowi żadnej tajemnicy

- zdolność uczenia się (wg naturalistów) nie jest darem niebios, ale efektem ewolucji, jest zatem determinowana biologiczne i jako taka ma charakter przyrodniczy

- rozwój osobniczy człowieka jest rządzony przez prawa biologii

- naturalizm przyjmuje założenie o braku jakościowych różnic między przyrodą (naturą) a społeczeństwem ( człowiek)

- człowiek jest elementem przyrody i podlega w ramach swej egzystencji tym samy prawom, które nadają bieg naturze

- dusza jest postrzegana jaka specyficzny rodzaj (typ) cielesności (Demokryt) lub funkcja ciała

Naturalistyczna koncepcja antroporozwoju i wychowania

- w filozofii wychowania funkcjonują dwie odmiany naturalizmu: pierwsza- zakresowo węższa i bardziej opracowana, dotyczy wyłącznie sfery opieki, wychowania i kształcenia, zwłaszcza edukacji szkolnej; druga- zakresowo szersza odnosi się do całościowego pojmowanego procesu antroporozwoju, który obejmuje , oprócz zorganizowanej edukacji, jeszcze wiele innych czynników, takich jak: rozwój biopsychiczny, nabywanie indywidualnych doświadczeń drogą uczenia się, procesy interkulturacji, i socjalizacji, podmiotowy samorozwój, procesy regresu rozwojowego i dysocjacji, rewitalizacja osobnicza

Naturalistyczna koncepcja antroporozwoju

- szczegółowe idee, za których pomocą naturalizm opisuje i objaśnia proces stawania się człowiekiem:

* naturalistyczna wizja narodzin człowieka: wszystkie zjawiska mają charakter przyrodniczy i mogą być objaśnione działaniem przyczyn naturalnych, a nie nadprzyrodzonych; akt stwórczy może być interpretowany jako proces replikowania się (powielania) organizmów żywych, co stanowi ważny aspekt homeostazy; potoczne określenie tego mechanizmu to: rozmnażanie się, prokreacja

* idea natywizmu: głosi obecność, wpływ lub dominującą rolę czynników wrodzonych, dziedzicznych w rozwoju jednostki ludzkiej, w kształtowaniu się jej cech fizycznych, psychicznych i osobowościowych; w toku replikacji następuje zjawisko dziedziczenia materiału genetycznego-przekazywania programów genetycznych, które decydują o strukturze, rozwoju oraz podstawowych własnościach przyszłego organizmu

* idea rozwoju osobniczego: człowiek podobnie jak inne organizmy żywe, jest istotą, która rozwija się, nie rodzi on się gotowy, w pełni ukształtowany- jako miniatura osobnika dorosłego; naturalizm wprowadza idee człowieka jako bytu rozwijającego się, bytu, którego konstytucja musi się dopiero ukształtować zgodnie z prawami rozwoju przyrodniczego

- w skład doktryny naturalistycznej wchodzi również koncepcja, która wskazuje na biologiczne uwarunkowania rozwoju psychiki oraz wyuczonego zachowania w ontogenezie; osobowość ma ten sam status co kultura;

- jest to idea osobowości jako narzędzia adaptacji, instrumentu rozwiązywania problemów życiowych

- dzięki transmisji kulturowej odbywa się formowanie istotnych składników osobowości człowiek;, procesy dzielenia się doświadczeniem wyuczonym postrzegane są przez naturalistów jako aspekt homeostazy społecznej, są przejawem ciągłości życia i służą jego kontynuacji i podlegają ostatecznie prawom przyrodniczym

- wg naturalistycznej koncepcji człowieka- życie ludzkie to rozwój i realizacja ludzkiej natury, zatem naczelnym postulatem wychowawczym jest umożliwienie pełnego rozwoju i najbogatszej realizacji tejże natury

- poznanie naturalnego wyposażenia człowieka oraz określenie warunków, które sprzyjają samorzutnemu rozwojowi, jak i tych, które hamują- stanowi główne zadanie pedagogiki

Rozwój naturalizmu pedagogicznego

- fazy rozwoju kierunku naturalistycznego w myśli pedagogicznej:

* okres inkubacji ( do końca XVIII); wersja renesansowo- oświeceniowa naturalizmu, np. J. J. Rousseau

* okres formacyjny (wiek XIX)- kształtowanie się i rozwój wariantu biologicznego, np. Z. Freud

* okres rozwoju ( pierwsza połowa XX w.)- rozwój ilościowy i jakościowy; procesy dyfuzji, internalizacji, np. E. Claparede

* kontynuacja rozwoju jakościowego ( druga połowa XX w.)- przy jednoczesnym upowszechnieniu postaw epigońskich, a nawet pojawieniu się pewnych degeneracji,

np. J. Korczak

---