25.d

M. Straszewska: Problematyka badań nad życiem literackim

• zainteresowania problematyką współcześnie - 1) komplikowanie i wzbogacanie problematyki literatury w jej kontekście społecznym, 2) rozwój socjologii,
  3) krytyczny stosunek do metodologii marksistowskiej;

• w przeszłości - literatura - wyróżniająca się forma kulturowej aktywności;

• życie literackie - dynamika procesów zachodzących w określonej społeczności, na określonym terytorium, w określonym czasie, przebiegających w relacjach społeczność-pisarze-wytwory literackie-pośrednicy i środki przekazu-odbiorcy-społeczność;

• sytuacja historyczna sugeruje hierarchizację problemów (już prąd kulturowy też może sugerować);

• na życie literackie składają się zjawiska niejednorodne. Badacz życia literackiego musi uchwycić dynamikę procesów;

• część przedmiotu badań historii literatury mieści się w faktach pozaliterackich;

• 2 typy w badaniach życia literackiego - 1) ujęcie historyczne, syntetyczne. Akcenty padają na cechy wyróżniające. Badacza może najbardziej interesować literatura albo społeczność. 2) badania dotyczące wybranych elementów życia literackiego.

Fakty literackie. Ruch literacki:

• fakt - przekaz literacki udostępniony do odbioru. Są fakty proste i złożone (tekst + obraz na przykład). Badacz życia literackiego dokonuje selekcji faktów;

• akt - nie stał się faktem, zajmuje się nimi historia literatury na przykład w ujęciach monograficznych;

• ruch literacki - zwielokrotnianie, udostępnianie, krążenie faktów literackich. Ruch literacki - w centrum badań życia literackiego;

• ruch wydawniczy - wynik funkcjonowania wyprodukowanych tekstów, wynik czytelniczych impulsów.

Pisarze:

• ważni dla życia literackiego jako członkowie społeczeństwa (światopogląd, polityka, formacja intelektualna), rola pisarza w porównaniu do innych grup, zgodność / konflikt z epoką.

Presje i hamulce działające na pisarstwo:

• czynniki, które dają się wyodrębnić jako siły zewnętrznego, społecznego nacisku / hamowania, wywołujące efekt pisarski lub jego brak;

• to: presja wydarzeń, presja historycznego doświadczenia zbiorowego (pisarstwo okolicznościowe), zapotrzebowania czytelnicze, działanie mecenatu, postulaty od krytyków / estetyków, mody, dzieła z obcych języków, nowe odczytania dzieł dawnych;

• siły hamujące - cenzura, negatywny stosunek wydawców, redaktorów, księgarzy, bibliotekarzy; organizowana opinia publiczna, akcje protestacyjne.

Czasopiśmiennictwo:

• podstawowe źródło przy ustalaniu kroniki wydarzeń i ich topografii;

• funkcjonowanie faktów literackich w prasie - ważne ich miejsce i kształt w układzie typograficznym pisma;

• zjawisko pośrednictwa między twórcami, twórczością i czytelnikami;

• ważna rola mediacyjna czasopisma jako informatora o życiu literackim w innych kręgach kulturowych;

• ważna funkcja scalająca czasopisma w odniesieniu do grupy, która je zrodziła, lub w stosunku do społeczności regionu albo wobec kręgu odbiorców, który kształtuje;

• ilość pism literackich, zasięg, poczytność - to miernik intensywności życia literackiego.

Czytelnicy:

• badacza życia literackiego interesują świadome grupy czytelnicze (na czele z pisarzami);

• ważne są sprawy wyborów czytelniczych, przyczyny ich zmienności;

• relacje między odbiorcami literatury a osobistościami pisarzy - role twórców, miejsce w hierarchii społecznej, zainteresowania osobą pisarza, ciekawość warsztatu;

• kontakty publiczności literackiej z pisarzami (zebrania towarzyskie, kawiarnie, odczyty);

• biblioteczne kompletowanie książek.

Życie literackie a teatr:

• literatura dramatyczna jako konwencja pisarska;

• realizacje sceniczne utworów z innych epok;

• wpływ realizacji scenicznej na poczytność utworu.

1