ROLA FARMACEUTY W PROFILAKTYCE CHORÓB KRĄŻENIA

Rola:

• Propagowanie zdrowego trybu życia,

• Współudział w monitorowaniu farmakoterapii - udzielanie wszelkich i obiektywnych informacji związanych z wydawaniem leków.

Rola farmaceuty w nadciśnieniu tętniczym - edukacja zdrowotna.

• Zmiana stylu życia,

• Zmniejszenie masy ciała,

• Ograniczenie spożycia alkoholu (30g - kobieta, 50g - mężczyzna),

• Dieta bogata w warzywa, owoce i niskotłuszczowe produkty nabiałowe ze zmniejszoną ilością nasyconych kwasów tłuszczowych,

• Zwiększenie aktywności fizycznej (marsz 30 minut dziennie),

• Zaprzestanie palenia,

• Utrzymanie odpowiedniego poziomu potasu,

• Zmniejszenie spożycia soli kuchennej (do 6g/dobę).

Informacja kierowana do pacjenta ma istotne znaczenie dla prawidłowego stosowania leków:

• Powinna zawierać zarówno korzyści, jak i niebezpieczeństwa związane ze stosowanym lekiem. Pacjent wyedukowany przestrzega zaleceń lekarza,

• Należy przekonać pacjenta do przeczytania ulotki dołączonej do leku i służyć pomocą w jej zrozumieniu.

Kryteria rozpoznania nadciśnienia tętniczego:

• Ciśnienie prawidłowe < 120/80 mmHg,

• Stan przednadciśnieniowy 120-139/80-89 mmHg,

• Nadciśnienie:

• I stadium 140-159/90-99 mmHg,

• II stadium >160 lub/ i > 100 mmHg.

Nadciśnienie tętnicze u chorych na cukrzyce występuje 2 razy częściej niż w ogólnej populacji.

Rola farmaceuty w leczeniu pacjenta z nadciśnieniem:

• Pomiar ciśnienia tętniczego w aptece,

• Pomoc w zakupie aparatu do pomiaru ciśnienia,

• Nauka samodzielnego pomiaru ciśnienia w warunkach domowych, zapisywanie ciśnienia.

Zasady pomiaru ciśnienia:

• Codziennie o tej samej porze,

• W podobnych warunkach,

• Pół godziny wcześniej nie pić kawy, mocnej herbaty, nie palić papierosów,

• W trakcie badania - pozycja leżąca lub siedząca,

• Na prawym lub lewym ramieniu, (ale zawsze na tym samym!!!),

• Mankiet nakłada się na ramie 3cm poniżej zgięcia łokciowego nad tętnicę na wysokości serca,

• Po nałożeniu mankietu należy wypełnić go powietrzem do wartości ok. 30 mmHg przewyższającej wartość ciśnienia, przy której zanika tętno. Nie pompuje się mankietu tą samą ręką, na której mierzy się ciśnienie!!!

• Przy użyciu ciśnieniomierza rtęciowego lub sprężynowego należy przyłożyć stetoskop nad tętnicę w dole łokciowym a z czasem powoli wypuszczać powietrze,

• Pierwszy usłyszany ton oznacza ciśnienie skurczowe, zanik wszystkich tonów - ciśnienie rozkurczowe, (gdy tony słyszy się aż do 0 mmHg za ciśnienie rozkurczowe należy przyjąć wartości odpowiadające ich ściszeniu),

• Przy użyciu ciśnieniomierza elektronicznego, wynik zostaje wyświetlony na monitorze, dodatkowo może wyświetlać tętno.

Rodzaje ciśnieniomierzy:

• Rtęciowe (wycofane),

• Sprężynowe,

• Elektroniczne.

Budowa ciśnieniomierza:

• Opaska gumowa (mankiet z komorą powietrzną),

• Manometr (rtęciowy, sprężynowy lub elektroniczny),

• Ręczna pompka lub kompresor.

Ciśnieniomierze elektroniczne:

• Nadgarstkowe:

• Najmniej dokładny pomiar,

• Prosty w obsłudze.

• Naramienne:

• Pomiar dokładniejszy niż przy użyciu ciśnieniomierza nadgarstkowego, ale mniej dokładny niż przy rtęciowym i sprężynowym

• Firma OMRON.

Problemy lekowe:

• Niewłaściwy lek,

• Niewłaściwa postać farmaceutyczna,

• Niewłaściwy sposób podania.

Postać leku powinna:

• Umożliwiać odpowiedni komfort i bezpieczeństwo stosowania leku,

• Decydować o czasie i miejscu działania,

• Ograniczać działania niepożądane,

• Zabezpieczać należytą trwałość leku podczas przechowywania.

W nowoczesnym leku to forma ma decydować o działaniu substancji leczniczej w odpowiednim czasie i miejscu.

Ryzyko zgonu spowodowanego chorobami układu krążenia zwiększa się systematycznie wraz ze wzrostem ciśnienia skurczowego.

Przyczyny pojawiania się nadciśnienia tętniczego:

• Pierwotne (samoistne):

• Czynniki genetyczne i środowiskowe,

• Wtórne:

• W przebiegu chorób nerek,

• Indukowane lekami!!!,

• Środki antykoncepcyjne, NLPZ, glukokortykosteroidy, erytropoetyna, cykloporyna.

LEKI HIPOTENSYJNE O PRZEDŁUŻONYM UWALNIANIU

Najkorzystniejsza postać leku - podana 1 raz na dobę zapewnia skuteczne działanie przez 24h i utrzymuje co najmniej 50% maksymalnego działania po upływie 24h.

1. Leki moczopędne (Indapamid SR 1,5mg),

2. Leki β-adrenolityczne (bisoprolol - Concor COR, metoprolol - Betaloc ZOK, karwedilol- Dilatrend, Vivacor)

3. Leki blokujące kanały Ca²⁺ - werapamil, nitrendypina

4. Leki α-adrenolityczne - prazosyna (CarduraXL)

5. Inhibitory konwertazy angiotensyny ACEI

6. Antagoniści receptora angiotensyny II- losartan ( Xartan)

Leki hipotensyjne o przedłużonym działaniu charakteryzują się korzystnym wpływem na profil ciśnienia tętniczego i powodują regresję powikłań narządowych ( działanie kardioprotekcyjne, zmniejszenie przerostu lewej komory mięśnia sercowego)

• regresja przerostu lewej komory po terapii Indapomidem SR

Idealny lek hipotensyjny u chorych na cukrzycę powinien skutecznie obniżać ciśnienie tętnicze krwi, być obojętny metabolicznie i wykazywać działanie kardioprotekcyjne i nefroprotekcyjne.

Działanie niepożądane leków hipotensyjnych u chorych na cukrzycę:

• Pogorszenie tolerancji glukozy (tiazydy, β-blokery),

• Wzrost stężenia lipidów krwi (tiazydy, β-blokery),

• Zwiększenie zatrzymywania sodu (metyldopa, hydralazyna),

• Maskowanie objawów hipoglikemii (β-blokery),

• Hipotonia ortestatyczna (prozosyna).

Pacjenci po 75 roku życia: równoczesne stosowanie NLPZ, może zmniejszać efekt hipotensyjny diuretyków, ACEI, pogarszać wydatność nerek, hiperkalcemię.

Leki hipotensyjne stosowane u kobiet w ciąży:

• A

• B

• C

• D

• E

W ciężkim nadciśnieniu w ciąży:

• A

• B

W ciąży PRZECIWWSKAZANE są ACEI!!!

Najczęstsze pytania ze strony pacjenta:

• Jak można rozpoznać czy ktoś choruje na nadciśnienie tętnicze?

• Co mi grozi, gdy nie będę leczył nadciśnienia?

• Czy ból głowy może mieć związek z nadciśnieniem?

• Czy muszę ciągle przyjmować leki?

• Jak długo leczy się nadciśnienie tętnicze?

• Czy chorując na nadciśnienie mogę pić kawę?

• Nie potrzebuję okularów. Dlaczego mój lekarz wysyła mnie na badania okulistyczne?

• Mam nadciśnienie tętnicze. Czy mogę pić alkohol?

• Co to jest nocny spadek ciśnienia tętniczego i czy wymaga leczenia?

• Dlaczego lekarz zmienił mi skuteczne leki obniżające ciśnienie, kiedy zaszłam w ciążę?

• Co oznacza skrót Re?

• Czy przyjmowanie leków przeciwnadciśnieniowych wieczorem jest celowe? (tak - u osób, u których nie występuje nowy spadek ciśnienia).

DORADZANIE PACJENTOM - LEKI GENERYCZNE

Samoleczenie - samowolne przyjmowanie przez człowieka - laika - leków w celu osiągnięcia korzystnej, w ocenie własnej, zmiany stanu zdrowia.

• Przyczynia się do zmniejszenia kosztów refundacji,

• Zmniejszenie ilości wizyt u lekarza,

• Edukacja i wykształcenie społeczeństwa,

• Farmaceuta pełni rolę „lekarza”.

SIMWASTATYNA - lek OTC w UK - monitorowanie stężenia we krwi. Farmaceuta selekcjonuje grupę pacjentów, u których można bezpiecznie stosować lek.

Informacja o leku dla pacjenta:

1. Farmaceuta - jak długo może być stosowany lek bez porady lekarza,

2. Ulotka.

• Test czytelności (rozumienie ulotek przez pacjentów)

Opakowanie leku OTC:

1. Nie może być za duże

- Paracetamol - opakowanie do 40g (max 4g na dobę przez 10 dni)

w preparatach złożonych nie więcej niż 30 tabletek

- Ibuprofen - opakowanie do 10g

- Ranitydyna - opakowanie do 1,5g

Rola farmaceuty

1. Informacja skierowana do pacjenta

• Ma istotne znaczenie dla prawidłowego stosowania leków,

• Powinna zawierać zarówno korzyści, jak i niebezpieczeństwa związane ze stosowaniem leku.

2. Porady w samoleczeniu

• Wydając lek OTC aptekarz powinien mieć pewność, że pacjent nie ma wątpliwości, co do działania leku, sposobu przyjmowania, czas leczenia, przeciwwskazań…

ULOTKA

Informacja o leku skierowana do pacjenta

Informacja o leku skierowana do personelu medycznego

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

www.urpl.gov.pl/charakterystyka.asp

Ulotka informacyjna dla pacjenta:

• 25-50% pacjentów nie czyta ulotek:

• Niezrozumiały tekst,

• Fachowe słownictwo (mechanizmy działania leków),

• Mały druk, małe odstępy między liniami tekstu,

• Za długa ulotka - rośnie prawdopodobieństwo, że pacjent nie czyta jej w całości.

• To farmaceuta często widzi pacjenta jako pierwszy, kiedy przychodzi on do apteki po leki z grupy OTC,

• To on niejednokrotnie kieruje pacjenta do lekarza

• Farmaceuci są często świadkami jednoczesnego.

• Częściej leki OTC stosują kobiety i ludzie starsi

• Rp - leki na receptę:

• Lek może stanowić bezpośrednie lub pośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego nawet wówczas, gdy jest stosowany prawidłowo bez nadzoru medycznego,

• Może być często stosowany nieprawidłowo, czego wynikiem może być bezpośrednie lub pośrednie zagrożenie życia ludzkiego,

• Jest przepisywany przez lekarza do podawania pozajelitowego

• Rp.w - recepta z wtórnikiem

• Zawiera substancję klasyfikowaną jako środek odurzający lub substancję psychotropową,

• Stosowany niewłaściwie może stwarzać znaczne ryzyko nadużywania, prowadzące do uzależnienia albo stosowania do nielegalnych celów

• Lz - Lecznictwo zamknięte

• Z uwagi na swoje cechy farmakologiczne, na nowość lub ze względu na interes zdrowia publicznego jest zarejestrowany do leczenia, które może być przeprowadzane tylko w lecznictwie zamkniętym.

	APAP	APAP NOC
Paracetamol	500mg	500mg
Olifenhydroaminy HCL	-	25mg

	GRIPEX	GRIPEX NOC
Paracetamol	325mg	500mg
Pseudoefedryna	30mg	30mg
Dekstrometorfan	10mg	15mg
Chlorfeniramina	-	2mg

Częste przyczyny samoleczenia:

• Przedawkowanie (zatrucia ostre),

• Zbyt długie stosowanie (zatrucie przewlekłe),

• Lekomania,

• Zaburzenia mechanizmów obronnych,

• Zaburzenie przebiegu ciąży i działanie na płód,

• Interakcje,

• Niepotrzebne stosowanie,

• Błędna interpretacja objawów nietolerancji lub zatrucia,

• Społeczne następstwa błędnej terapii (szczepy antybiotykooporne).

SUPLEMENTY DIETY

• Środki spożywcze, których celem jest uzupełnienie normalnej diety, będące skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych. Substancji wykorzystujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedyncze lub złożone, wprowadzanych do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie w postaci kapsułek, tabletek i innych postaciach płynów, proszków, ampułek doustnych, z wyłączeniem produktów uznanych za produkty lecznicze i wyroby lecznicze,

• Valerin mite - suplement diety, Valerin forte - OTC,

• Vitaminum C - 100mg - lek OTC (szereg informacji, dz. niepożądane),

• Capivit Sun System - 120mg vit. C - supplement diety (brak informacji)

Suplementy diety

-częściej sięgają kobiety

osoby z prawidłowymi nawykami żywieniowymi

długotrwała suplementacja żelaza-Hemochromatoza(upośledzenie wchłaniania składników mineralnych,uszkodzenie trzustki i szpiku.

Hiperwitaminoza A-podrażnienie,pigmentacja,suchość skóry,zaburzenia wzroku,bóle kości

-nadmierne spożycie vit.PP-martwica wątroby,arytmia serca,zmiany skórne,wzrost glikemii

Bezpieczna metoda uzupełniania niedoborów żywieniowych

Postać leku powinna;

umożliwiać odpowiedni komfort i bezpieczeństwo stosowania leku

decydować o czasie i miejscu działania

ograniczać działania niepożądane

zabezpieczać substancję leczniczą

Dobór postaci leku Diclofenac

-tabletki dojelitowe;Naklofen.Diclac,Voltaren,Apo-Diclo

-tabletki powlekane(zwykłe,szybko uwalniające)-Majamil,Cataflam

-kapsułki;DicloDuo

-tabletki o przedłużonym uwalnianiu;Dicloreum retard,VoltarenSR

-żel;Voltaren,Olfen,Feloran,Naklofen

-kapsułki o przedłużonym uwalnianiu;Naklofen Duo,Olfen

-czopki;Diclac;Voltaren,Dicloreum,Naklofen

-kapsułki doodbytnicze;Olfen

Naproxen;tabletki,tabletki dojelitowe,zawiesina doustna,żel,czopki

Ibuprofen;tabletki powlekane,zawiesina doustna,żel,krem,granulat musujący,kapsułki o przedłuzonym uwalnianiu

Kwas Acetylosalicylowy-ASA;

-tabletki;Aspirin

-tabletki dojelitowe;Bestpirin,Polopiryna

-tabletki musujące;Aspirin,AlkaPrim

-tabletki do sporządzania zawiesiny doustnej;PolopirynaS(rozgnieść tabletkę na łyżce,zawiesić w łyżce wody)

-proszek musujący;Ascalcin Plus

-czopki

Wybór postaci leku:

1.Rodzaj bólu:

-nagły,chroniczny

-miejsce bólu

-czas trwania bólu

2.Forma

-doustna:płynna,stała

-doodbytnicza

-miejscowa:maść,żel

-czopki-często działają szybciej i silniej niż tabletka ; ochrona żołądka

3.Ochrona żołądka-wrzodowcy,chorzy na RZS

4.Wygoda pacjenta-cecha aplikacyjna

5.Wiek pacjenta

-niemowlęta;formy płynne,krople,czopki

-dzieci do lat 6-ciu;formy płynne,syropy,tabletki do ssania-niewskazane

-dzieci starsze;syropy,tabletki i proszki musujące,tabletki do ssania,rozgryzania i żucia,cienkie paski,słomki,czopki-nieakceptowane

-osoby starsze:

-ryzyko niewłaściwego odmierzania form płynnych(np.krople)

-problemy z połykaniem(mniejsze tabletki,tabletki powlekane),tabletki do sporządzania zawiesin czy roztworów (nie polecać tabletek musujących-zaburzenia jonowe)

-problemy z dzieleniem tabletek

-problem z samodzielną aplikacją czopka

Dzielenie tabletek:

-korzyści:

-redukcja kosztów leczenia

-możliwość doboru odpowiedniej dawki(?)-pediatria

-możliwość zmiany dawki przy zmiennym schemacie dawkowania(stopniowe zwiększanie lub zmniejszanie dawki)

-ułatwianie połykania (gdy duże dawki)

Jacy pacjenci nie powinni dzielić tabletek:

-z upośledzonymi czynnościami manualnymi

-ze słabym wzrokiem

-z artretyzmem

-z osłabioną pamięcią

-z chorobą Parkinsona

-z ograniczoną świadomością

Nie należy dzielić tabletek:

-o modyfikowanym uwalnianiu(chyba,że w ulotce jest zawarta informacja o możliwości dzielenia)

-małych o średnicy 6 mm

-o nieregularnych kształtach

-o niskiej dawce(digoksyna,estrogeny)

-łatwo kruszących się

-bardzo gorzkich(Cefuroksym)

-zbyt twardych

-z otoczką chroniącą przed wpływem warunków atmosferycznych

-leków antydepresyjnych bez kreski podziału

-leków o wąskim indeksie terapeutycznym(digoksyna)

-nie zawsze kreska podziału oznacza możliwość dzielenia tabletki

Techniki podziału tabletek:

-ręczny:trzymanie tabletki w palcach obu rąk i zdecydowane przełamanie

-przy użyciu noża

-przy użyciu przecinacza do tabletek

Leki udrożniające nos:

-Efedryna;

-krople do nosa(roztwór)-Efrinol

-żel do nosa

-aerozol do nosa

-Oxymetazolin

-krople do nosa;Nasivin,Oxalin,Resoxym

-aerozol do nosa;Acatar,Otrivin,Nasivin

-żel do nosa;Oxalin,Xylogel

Aerozol do nosa-lepsze pokrycie błony śluzowej roztworem

Krople do nosa-spływają do gardła

Krople do nosa(Oxymetazolina,Nafazolina)można stosować max.3-5 dni,dluższe stosowanie powoduje polekowy nieżyt(płukanie roztworem NaCl,preparaty doustne-pseudoefedryna




---