Wytłumacz pojęcie aksjologia pedagogiczna.
Aksjologia pedagogiczna:
- zajmuje się wartościami w socjalizacji i wychowaniu człowieka;
- jest dyscypliną badającą ogólną naturę wartości.
Scharakteryzuj dowolną typologię wartości.
Klasyfikacja wartości w ujęciu E. Sprangera:
Wyjątkowo użyteczną dla teorii wychowania klasyfikację wartości stworzył Edward Spranger. Obejmuje ona sześć następujących wartości:
-wartości teoretyczne, reprezentatywne dla ludzi, którzy najbardziej cenią odkrywanie prawdy, jaką daje nauka;
wartości ekonomiczne, charakterystyczne dla ludzi ceniących najwyżej dobra materialne;
- wartości estetyczno-artystyczne, bliskie ludziom ceniącym najbardziej przeżycia piękna i harmonii;
- wartości społeczne, za którymi opowiadają się ludzie ceniący najwyżej bezinteresowne działania na rzecz innych;
- wartości polityczne, reprezentowane przez tych, którzy cenią najwyżej władzę i wpływy;
- wartości religijne, charakterystyczne dla ludzi ceniących najbardziej prawdy, których źródłem jest religia (wiara w Boga).
Co to jest kara?
Kara to taka sytuacja, która z punktu widzenia karanego dziecka jest dla niego przykra i której ono starannie unika. Karom towarzyszy przykry stan emocjonalny, strach i napięcie.
4. Co to jest nagroda?
Nagroda ma być bodźcem wzmacniającym postępowanie pozytywne, zachęcającym do solidnej pracy lub nauki, do zachowań znajdujących wysokie uznanie w rodzinie i w innych grupach społecznych.
Nagroda to forma aprobaty czyjegoś zachowania, sprawiająca osobie wynagradzanej satysfakcję i zadowolenie oraz zachęcająca do powtarzania podobnych zachowań, a tym samym utrwalająca w niej wzory postępowania akceptowane przez środowisko.
Nagrody mogą być zbiorowe, nie mogą być warunkowe, nagrody się nie sumują, nagroda powinna mieć charakter emocjonalny a nie materialny.
5 . Funkcje kary
- Ma za zadanie wyeliminować pewne czynności z repertuaru zachowań dziecka
- Zastosowanie kary za zadanie, podobnie jak nagroda, podwyższyć poziom pobudzenia jednostki, po to aby ulepszyć jej funkcjonowanie
- Zlikwidowanie poczucia winy, przywrócenie równowagi psychicznej u ukaranego
- Kara jako „straszak”
- aby zmienić zachowania, postawy wychowanka, które nie są prawidłowe. (Inaczej jest to mechanizm wygaszający złe zachowanie).
- powinna odstraszać i zniechęcać do czynów zakazanych i niepożądanych
- informować o tym, co złe, szkodliwe i niebezpieczne
- zwalczaniu zachowań destrukcyjnych,
- obniżaniu prawdopodobieństwa występowania ich w przyszłości
- tłumieniu niepożądanych motywów działania.
6.Funkcje nagrody.
- Umacniania wiarę dziecka we własne siły
- Zaspokaja potrzeby uznania i sukcesu
- Zachęca do podejmowania coraz trudniejszych zadań
- Dostarcza dziecku radości i dobre samopoczucia
- Wzmacnia więzi z osobą, która nagradza
- Działa pozytywnie na świadków nagradzania
7.Kategorie nagród.
W klasyfikacji nagród J.Jundziłł przyjęto następujący podział:
- nagradzanie uznaniem, pochwałą (podziw, przytulenie, aprobata, okazywanie miłości)
- nagradzanie przez sprawianie przyjemności - wspólny spacer, zabawa, przyjacielska rozmowa
- darzenie zaufaniem ( dziecko ma dobre samopoczucie, odczuwa swoją wartość)
- wspólne atrakcyjne spędzenie czasu (wspólny wyjazd, wycieczka, impreza, wyjście do kina).
- nagroda rzeczowa ( prezent za konkretną działalność lub określone postępowanie, zasłużony dar)
- pieniądze (kieszonkowe lub do skarbonki, którymi dziecko może samodzielnie dysponować za zgoda rodziców)
8.Kategorie kar.
Kary szkodliwe
* Kary cielesne (kary fizyczne) - zostawia ślady na ciele ale również sieje spustoszenie w psychice dziecka
* Straszenie dziecka - Powoduje urazy psychiczne: nerwice lekowe, fobie, objawy somatyczne
* Wyzwiska- poniżają godność dziecka.
* Krzyk- jest reakcja na wykroczenie dziecka, szkodliwa i nieskuteczna kara.
* Izolacja dziecka- dziecko czuje sie opuszczone, przeżywa lek.
Kary pedagogiczne
• kara naturalna- dziecko nie posłuchało sie rodzica i zrobiło sobie krzywdę
• ukazywanie konsekwencji niewłaściwego zachowania - zaniedbany obowiązek- nie ma przyjemności
• tłumaczenie i wyjaśnianie- skuteczne jeśli jest umiejętnie zastosowane
• odmawianie przyjemności
• wyrażanie swego smutku i zawodu, dezaprobaty dla zachowania dziecka
• milczenie rodziców
• nagany słowne, pisemne w obecności karanego i wobec grupy
• czasowe odebranie przyznanego przywileju.
9.Warunki skuteczności kar i nagród.
Czynniki skuteczności karania:
- kary są zindywidualizowane
- Siła kary
- Synchronizacja kary - kara wczesna jest skuteczniejsza niż późna
- Kara aby była skuteczna musi być wymierzona we właściwym czasie
- unikanie nie jasnych wymagań wychowawczych
- możemy karać, by nauczyć powstrzymania się od wykonania zakazanej czynności lub by się nauczyć czynności nowej.
- Uzasadnienie kary
- Kar nie należy wymierzać w przypływie złego humoru czy samopoczucia
- Karać można tylko za takie czyny i zachowania, które są stale uważane za naganne
- Karać nie można w gniewie
- Kara powinna być sprawiedliwa, adekwatna do popełnionego przez dziecko negatywnego czynu, proporcjonalna do przewinienia, dostosowana do właściwości psychofizycznych dziecka.
- Skuteczność kary zależy od autorytetu osoby karzącej w oczach dziecka
- Jedynym celem karania powinna być poprawa winnego
- Kara ma poprawic winnego ale nie może wyrzadzac mu krzywdy.
- Kara jest skuteczna wówczas, jesli wyzwala w psychice karanego uczucia, które mogą spowodowac trwała poprawe: swiadomosc przewinienia, przekonanie o słusznosci kary, chec poprawy
Czynniki skuteczności nagradzania:
- Atrakcyjność nagrody - należy stosować różne nagrody
- Rozkład nagród - nagradzanie określonej czynności przy kolejnych jej pojawianiach się
- Opóźnianie nagrody - powinno być zmniejszane do minimum.
- powiedziec za co nagroda
- Nagradzając pochwała nawet niewielkie postępy dziecka, zachęcamy je do dalszych prób
- Nagradzając należy tylko dziecko, które na to rzeczywiście zasłużyło.
- Nagroda wzmacnia reakcje, za które została przyznana
- Brak nagród może być równie groźny jak ich nadmiar.
- Warunkiem skutecznego nagradzania jest dobra znajomość dziecka
- Nagroda powinna sprawić dziecku odczuwalną przez niego radość.
10.Czego należy unikać stosując kary?
- Kar nie należy wymierzać w przypływie złego humoru czy samopoczucia
- Karać nie można w gniewie
- niesprawiedliwości w wyznaczaniu kary
- unikać opóźniania kary
- nie wolno stosować kary odmawiając dziecku tego , co mu się należy
- Nie wolno też stosować kary, która ma na celu ośmieszenie dziecka, poniżanie go w oczach rówieśników czy rodzeństwa
- nie powinno się stosować kar, które ograniczają możliwość prawidłowego rozwoju
- Powinny one być adekwatne do przewinienia i krótkotrwałe
- karać za całokształt (karać całej klasy za to, że ktoś wybił szybę)
- stosować kar fizycznych, obrażać, wyśmiewać się
- zwlekać z karą (trzeba stosować od razu po przewinieniu gdy dziecko jest w fazie poczucia winy)
- karania zrzucać na inne osoby (np. jak przyjdzie ojciec to ci pokaże)
- skuteczna kara występuje wtedy gdy karze nas osoba do której mamy zaufanie, jest autorytetem
- Należy unikać stosowania wciąż tych samych kar
- Szczególnie szkodliwe jest stosowanie częstych, a jednocześnie surowych kar
11. Specyficzne cechy klasy szkolnej.
- Przynależność do zespołu jest przymusowa
- Wspólne działanie i sposób postępowania zespołu
- Szkoła jest zainteresowana przestrzeganiem norm istotnych z punktu widzenia celów jakie chce osiągnąć
- Klasa jest częścią struktury organizacyjnej szkoły. Wiele działań jest w niej z góry określonych poprzez rytm życia i działań szkoły jako całości.
- Klasowy zespół uczniowski traktowany jest jako duży...?
- Struktura nieformalna klasy w dużym stopniu może tworzyć się spontanicznie, w wyniku wzajemnych kontaktów uczniów.
- W zespole klasowym tworzą się mniejsze grupy koleżeńskie
- Głównym celem zespołu klasowego jest nauka.
- zespół klasowy oddziałuje nie jeden wychowawca, lecz wielu nauczycieli
- Klasa szkolna jest grupą względnie jednorodną (wiek, poziom rozwoju psychicznego i fizycznego miejsce zamieszkania uczniów).
- Uczestnictwo w życiu klasy trwa długo (kilka do kilkunastu lat)
- Klasa szkolna jest powiązana z innymi grupami na terenie szkoły
12. Czynniki wyznaczające miejsce jednostki w strukturze klasy.
- ogólna atrakcyjność dla innych członków zespołu,
- role pełnione w zespole oraz znaczenie (status), jakie pozostali członkowie rolom tym przypisują,
- miejsce w strukturze porozumiewania,
- zgodność lub niezgodność z normami grupowymi
- miejsce w strukturze przywódczej,
- stopień, w jakim wartościuje ona uczestnictwo w zespole,
- samopoczucie jednostki w zespole.
- to w jakim stopniu uczeń jest lubiany bądź nie lubiany
- wygląd zewnętrzny
13 Co wpływa na zajmowanie wysokiego miejsca w strukturze klasy?
Przyczyny zajmowania wysokiego miejsca w strukturze klasy:
Środowiskowe (odgrywają ważna role dobra materialne)
Osobowościowe (integracja, wygląd zewnętrzny, dojrzałość psychiczna i fizyczna)
14. Normy mające duże znaczenie w grupie.
Najważniejsze normy wyłaniające się w grupie:
Dotyczące zadania, regulujące metody i sposoby postępowania niezbędne do realizacji celu grupowego
Regulujące interakcje w grupie - powodujące przewidywalność zachowań poszczególnych osób i zapobiegające pojawieniu się konfliktów
Dotyczące postaw i przekonań, określające, jakie postawy są w grupie pożądane, jakie zaś są godne potępienia
Dotyczące zewnętrznych zachowań, np. regulujące sposób ubierania się, uczesania czy postępowania (normy te służą ułatwieniu identyfikacji jednostki z grupą)
Wśród uczniów klas starszych najczęściej pojawiają się normy dotyczące: koleżeńskości, kultury wzajemnych kontaktów i solidarności.
15. Podział norm w klasie szkolnej.
Janowski wyróżnia trzy kategorie norm w klasie:
- Normy o charakterze ogólno-ludzkim np. bądź uczciwy
- Normy szkolne związane z realizowanymi przez szkołę celami dydaktyczno-wychowawczymi np. nie podpowiadaj
- Normy regulujące współżycie uczniów w grupie (normy nieformalne) tzw. Normy koleżeńskie np. nie skarż.
16. Elementy składające się na spójność klasy.
• swoiste poczucie wysokiego znaczenia danej grupy, jej roli i odrębności od innych grup
• atrakcyjność tej grupy dla jej członków, możliwość doznawania satysfakcji płynącej z przynależności do grupy
• motywacja do osiągnięcia wspólnych celów, wartościowych dla wszystkich członków grupy
• akceptowanie przez wszystkich członków grupy obowiązujących w niej norm
• liczba związków przyjacielskich w grupie
• różne płaszczyzny więzi łączące uczestników grupy.
17. Cechy osób wywierających wpływ w klasie szkolnej.
- uczniowie lubiani i cieszący się wysokim uznaniem swych kolegów/koleżanek
- uczniowie, mogą dopomóc klasie w zaspokajaniu potrzeby i realizowaniu upragnionych jej dążeń
- przyjacielskie,
- wykazują wyższy poziom pożądanych zachowań społecznych,
- potrafią inicjować kontakty z rówieśnikami,
- posiadają umiejętność rozwiązywania problemów i konfliktów klasowych.
- mają zazwyczaj dobre warunki środowiskowe, dbają o wygląd zewnętrzny i higienę osobistą,
- są koleżeńskie, towarzyskie, pewne siebie,
- zdyscyplinowane i posłuszne, w nauce osiągają najczęściej bardzo dobre wyniki.
- posiadają cechy podziwiane przez inne dzieci
- cieszy się uznaniem i jest grupie potrzebna
18.Etapy rozwoju zawodowego nauczyciela
- wybór zawodu nauczyciela - motywacja do studiowania
- profesjonalny start - nauczyciel początkujący, stażysta
- profesjonalna adaptacja - pierwsza lata wykonywania zawodu nauczyciela
- profesjonalna stabilizacja - czyli doświadczony nauczyciel, nauczyciel ekspert
- wypalenie zawodowe
19.Najczęstsze problemy początkujących nauczycieli.
- utrzymanie dyscypliny w klasie
- motywowanie uczniów
- przyzwyczajenie się do indywidualnych cech uczniów
- oceniania osiągnięć uczniów
- rozwijanie relacji z rodzicami
- nieodpowiednie pomoce i materiały
- organizowanie pracy uczniów w klasie
- rozwiązywanie problemów indywidualnych uczniów
- zbyt wielkie obciążenie nauczaniem
- relacje z kolegami z pracy
20.Scharakteryzuj kompetencje dydaktyczne nauczycieli.
- umiejętność właściwego zaplanowania zajęć ( materiału) w ciągu roku
- konstruowanie lekcji, rozplanowanie czasu lekcji
- precyzowanie i operacjonalizacja celów
- uwzględnienie cyklu uczenia się
- znajomość technik motywowania uczniów
- umiejętność rozmieszczenia uczniów w klasie
- opanowanie metod
- uczenie się preferowanego przez daną grupę…. ?
- umiejętność atrakcyjnego prowadzenia lekcji
21.Scharakteryzuj kompetencje psychologiczne nauczycieli.
a) pozytywne nastawienie do ludzi
- autentyczność- ugruntowanie w sobie szacunku do innych
- uczciwość i sprawiedliwość - tolerancja
- chwalić osiągnięcia uczniów - zmniejszać dystans
b) umiejętność unikania zakłóceń w komunikowaniu się
- dialog
c) umiejętność prawidłowego komunikowania się
d) umiejętność motywowania uczniów
e) budowanie zgranych zespołów
f) elastyczność stylu kierowania klasą szkolną
- autokratyczny - demokratyczny- liberalny
g) umiejętność kontrolowania stresu
22. Co decyduje o mistrzostwie pedagogicznym?
- wartości moralne
- kompetencje (wiedza, umiejętności, sprawności, dyspozycje do wykonywania zawodu)
- samokształcenie
- stopień awansu zawodowego
- cechy osobowości
- doświadczenie zawodowe
- prestiż
- warsztat pracy
- autorytet
- postawy zawodowe nauczyciela
- talent pedagogiczny
23. Bariery występujące w procesie rozwoju mistrzostwa pedagogicznego.
- wewnętrzne -pozbawienie krytycznej refleksji, nie ma odwagi przeciwstawiania się do wzorców, problemy z samym sobą
- zewnętrzne - fizyczne, brak odpowiedniego zaplecza, programów, programy ograniczające, podręczniki, dyrektor - te bariery można pokonać