WYKLAD 1
PODSTAWY FARMAKOKINETYKI -LOSY LEKÓW W ORGANIZMIE.
Terapia monitorowana-oznaczenie stężeń by można określić kolejna dawkę kolejnej porcji leku.
Farmakologia indywidualna.
1) wątroba-metabolizm
-białka wiążące leki (nośnikowe)zwykle albuminy.
Np. NLPZ-y wypierają leki hipoglikemizujące. OTC można kupić bez recepty.
Antybiotyki szeroko spektralne (tetracykliny)zaburzają florę saprofityczną jelit, przyspieszają pasaż i tabletka się nie wchłonie.
2) nerki- GFR- miara przesączania kłębuszkowego.
Ze stężenia G obliczmy jak pacjent przesącza .
Gdy klirens leku >przesączania to lek jest wydzielany w kanaliku.
Gdy klirens < przesączania-resorbowany.
3)niewydolność krążenia
(CDK- Chronic Kidney Disease)
-krążenie żylne upośledzające wchłanianie leku z jelit. Gdy mamy niewydolność nerek to szukamy innego leku p.o. bo mamy zmniejszone wchłanianie.
Farmakokinetyka- zajmuje się naturalnym ujęciem leków w organizmie z uwzględnieniem zmian stężenia leku we krwi, płynach tkankowych zależnych od wchłaniania, dystrybucji , biotransformacji , wydalania leku z organizmu.
Farmakologia lecznicza- badanie wpływu leków na potrzeby populacji.
Farmakoterapia - praktyczne zastosowanie tego.
Terapia empiryczna- antybiotykoterapia(najlepiej terapia celowana_ CZAS). Wybieramy antybiotyki , które najlepiej pasują do objawów pacjenta. Po 3 dniach się poprawia.
Terapia sekwencyjna - przejście z zastrzyków na tabletki. Mogą być leki pochodne bursztynianu- węglan - ale ten sam antybiotyk penicyliny domień. doustnie.
Farmakologia kliniczna - nauka medyczna mająca na celu wytworzenie farmakokinetyki do bezpiecznego …..
Farmakoekonomia - forma parenteralna jest droższa , dlatego forma doustna przynosi większą korzyść więc terapia sekwencyjna się opłaca.
ZADANIA FARMAKOLOGII KLINICZNEJ:
ustalenie schematu dawek leku( dobór dawki, sposób, drogi podania, przedziały czasowe między kolejnymi dawkami)
#ch. wrzodowa: leki prokinetyczne - metoklopramid 15 min. przed posiłkiem inaczej nie działa
modyfikacja wcześniej ustalonego schematu dawkowania
ustalenie przyczyn braku skuteczności działania leku
farmakoterapia indywidualizowana:
#dwa odczyny kwasowo- zasadowe znoszą się
#śpiączka cukrzycowa; żyłą przez wlew , są też pasy insulinowe - dobre silikonowe , lek z polietylenem- zwiąże insulinę i nie dojdzie do pacjenta
LOSY LEKÓW W ORGANIZMIE:
1)uwalnianie
2)wchłanianie(absorbtion)
3)dystrybucja(dystrybution)
4)metabolizm(metabolism)
5)wydalanie(exertion)
Tabletki warstwowe
- lek na stałym poziomie, ale zaburzenie perystaltyczne - brak działania
- wątroba - lek trafia z przewodu pokarmowego;
- dożylnie - lek trafia od razu do tkanek;
Wydalanie:
Procesy uwalniania:
Rozpad w postaci leku
Rozpuszczenie substancji leczniczej
Dyfuzja do miejsca wchłaniania
Dłuższe uwalnianie:
- tabletki kanapkowe
- plastry transdermalne
- leki z oleinami w psychiatrii
Rozpad postaci leku:
Stopień rozpadalności leku
- postacie leku
- wielkość cząsteczki
- czynniki farmakotechniczne
Rozpuszczalność leku
- wodnolipofilny - najlepszy
Stopień wchłaniania:
- lipofilne - kumulacja w tkankach. Np.: glikozyd nasercowy - gdy jest we krwi to od razu układ bodzcoprzewodzący, ale są dobre inotropowo-dodatnie.
Blokowanie RAA
- ACE - 10%
- ściana naczyniowa i mięśnie sercowe- 90%, lokalne tkankowe receptory sa hamowane stąd lepsze litofilne
- ANGu - włóknieje mięśniówka - hipokinetyczne miejsca i asynchronia, więc stosować ACE, hamuje to niekorzystny proces.
- rozpuszczenie substancji termicznej (dyspersja)
bardzo słaba rozpuszczalność - lek nierozpuszczalny
ograniczona rozpuszczalność;
rozpuszczalność bardzo dobra - lek w roztworze
- lek podaje się w glikosomach i wraz z chylomikronami przeskoczy barierę enteralną,
- lub sprzęgany hygrofilnym rdzeniem - gdy coś ma taki rdzeń to znaczy że substancje są źle rozpuszczane więc należy wziąść inny nośnik.
Wchłanianie leku w:
- skórze
- jamie ustnej
-odbytnic
- żołądku
- oskrzelach
-jelitach
-pochwie
Czasem dobrze, że lek się nie wchłania.
Astma
β-mimetyk lub sterydy w małej dawce w aerozolu;
gdy lek nie przekracza 2000 μg to się nie wchłonie i będzie działał tylko na same oskrzela
GKS
hamują odporność miejscową humoralną i komórkowa
cyklozamid - działa tylko na błonę śluzowa oskrzeli bo tam są esterazy wydobywające steryd, a nie działa na jamę ustną.
mamy odrębność enzymatyczną tkanki i dzięki temu to działa
wchłanianie- transport leków przez błony biologiczne
Właściwości fizykochemiczne leków, stopień rozpuszczalności w tłuszczach, stopień jonizacji wielkocząsteczkowych
leki wymagające ATP do transportu nie będą działały w długu tlenowym (hipoksji)
Mechanizm transportu
- dyfuzja bierna,
- transport przez tworzenie par jonowych
- transport konwekcyjny (przenikanie przez błony)- bakterie modyfikują sobie błony (pory)i
β-laktamy nie działają i dodatkowo mają β-laktamazy. Dlatego podajemy inhibitory enzymatyczne
β-laktamaz by penicyliny działały.
- transport przenośnikowy (aktywny i ułatwiony)
- pinocytoza.
Dostępność biologiczna:
Ułamek dawki substancji leczniczej dostająca się do krążenia ogólnego przy pozanaczyniowym podaniu leku oraz szybkość z jaką zachodzi ten proces.
Czynniki wpływające na dostępność biologiczna:
- związane ze stosowanym lekiem: postać chemiczna i fizyczna, wielkość cząsteczki, substancje pomocnicze
- związane z organizmem: wiek, choroby, stan wypełnienia przewodu pokarmowego, rodzaj pokarmów, rytm dobowy, inne leki.
* Nifedypina - by zmniejszyć ciśnienie tętnicze wymaga karkazyne, to stabilizuje nifedypine, ale istotnie kurczy oskrzela.
Efekt pierwszego przejścia
Zmniejsza się ilość leku po jego wchłonięciu z przewodu pokarmowego, a przed dojściem do krążenia ogólnego.
- ile wątroba metabolizowała leku po podaniu? Np.: 80mg - doustnie, 5mg - parenteralnie, dłuższy efekt pierwszego przejścia, gdy różnica mała to mamy efekt.
Kompartment:
- kinetycznie jednolity obszar z zespołu tkanek lub narządów, których lek lub jego metabolit jest rozmieszczony w sposób jednolity , i w których procesy farmakokinetyczne są funkcją jego stężenia lub jego metabolitów - objętość dystrybucji leku Vd.
- charakteryzują pozorną objętość płynów organizmów, w których będzie (w stanie stacjonarnym) miał takie samo stężenie jak we krwi (objętość organizmu, do której dociera lek)
4