OPIS I ANALIZA
realizacji wymagań określonych w
§8 ust.2, pkt.4 a
Opracowanie i wdrożenie programu działań edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych odpowiednio z oświatą, pomocą społeczną lub postępowaniem w sprawach nieletnich
Wykorzystując moje doświadczenie, wiedzę a przede wszystkim potrzeby naszej placówki opracowałam i wdrożyłam własne programy:
Program nauczania zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej dostosowany do pracy z dziećmi z autyzmem
Program został pozytywnie zaopiniowany przez Radę Pedagogiczna w dniu 30.08.2012r. i został wpisany do szkolnego rejestru programów pod numerem 4/30/08/2012
Program koreluje z obowiązującą podstawą programową wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach określoną w Rozporządzeniu MEN z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z dnia 15.01.2009 Nr 4 poz. 14) i jest modyfikacją „Programu zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej w szkole podstawowej masowej lub szkole podstawowej specjalnej dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim” R. Naprawa, A. Tanajewska, E. Korzeniewska
Człowiek jest istotą społeczną. Tylko wśród ludzi, poprzez ich oddziaływania i wzajemną współpracę może postępować prawidłowy rozwój jednostki. Są jednak tacy, którzy izolują się od świata zewnętrznego, nie dbają o pozytywne relacje z innymi. Bardziej bezpieczni czują się w świecie przedmiotów niż osób, często mają skłonność do agresji, autoagresji, przestrzegania rytuałów w codziennych czynnościach. Trudno się z nimi porozumieć - ich mowa jest zaburzona, reakcje nieadekwatne do bodźca. Opisane wyżej cechy zostały nazwane zjawiskiem autyzmu.
Planując nauczanie dziecka czy osoby z autyzmem musimy wziąć pod uwagę fakt, że proces kształcenia będzie miał wiele znamion terapii a nawet rehabilitacji, gdyż część jego celów powinna dotyczyć pokonania deficytów i dysharmonii rozwojowych poważnie obniżających możliwości ucznia. Dobry program edukacyjny w przypadku uczniów z autyzmem winien pełnić rolę dwojaką, tj. terapeutyczną a zarazem kształcącą.
Znając specyfikę pracy dzieci z autyzmem podjęłam się modyfikacji programu nauczania zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej dostosowując go do możliwości i potrzeb moich uczniów.
Jak twierdzi Ivaar Loovas: "Dzieci autystyczne mają zdolność uczenia się tak jak inni ludzie, o ile znajdują się w specjalnie przystosowanym do ich potrzeb środowisku. Środowisko to składa się z miejsc, w których dziecko przebywa na co dzień, a różni się od normalnego tylko na tyle, aby stało się dla niego bardziej funkcjonalne. Istotna jest więc organizacja przestrzeni, polegająca na ograniczeniu bodźców rozpraszających uwagę dziecka".
Modyfikacji poddałam przede wszystkim metody i zasady pracy. Bo jak pracować z dzieckiem autystycznym, który spostrzega świat inaczej niż my.
Jest wiele metod terapii, jednak analizując każdą z nich można zauważyć wspólne zasady, którymi terapeuta musi kierować się w pracy z dzieckiem i które podkreśliłam w swoim programie:
Pracę należy rozpocząć od odnalezienia wzorców zachowań typowych dla danego dziecka.
Trzeba sprawdzić czym interesuje się dane dziecko, przekształcić te zainteresowania i wykorzystać je.
Opracować odpowiedni system motywacji i stosowanie pozytywnych wzmocnień,
Należy zapewnić dziecku stabilne, uporządkowane, bezpieczne otoczenie. Dziecko autystyczne po prostu nie może funkcjonować, gdy wokół niego zbyt wiele się zmienia. Należy wszystkie czynności przy dziecku i dla dziecka wykonywać w ustalonej kolejności
Trzeba być uważnym obserwatorem. Zwracać uwagę nie tylko na to, co skłania dziecko do odpowiedzi motorycznych, lecz także na to, co je drażni.
Zwracać uwagę na to co się mówi. Używać krótkich, prostych zdań, patrząc prosto na nie,. autysta uczy się odczytywać całe ciało. Trzeba być ekspresyjnym.
Opracować plan codziennych zajęć i każdorazowe zapoznanie ucznia ze strukturą dnia, odwoływanie się do niego przy zmianie form aktywności (np. tablica obrazkowa). Plan dnia powinien uwzględniać potrzebę rutynowych, przewidywalnych czynności i stopniowo korygowany poprzez rezygnację ze sztywnych zachowań i wprowadzanie niewielkich zmian.
Wyraźnie zaznaczać koniec określonej aktywności, zabawy, zadania zanim przejdzie się do następnej czynności. Należy mieć świadomość, że pewne zmiany w zachowaniu mogą odzwierciedlać niepokój wywołany przez choćby drobną zmianę rutynowych działań,
Podstawą pracy na lekcji są plany aktywności czyli obrazkowa, bądź pisemna lista czynności, które musimy lub chcemy wykonać. Forma i rodzaj planu aktywności zależą od wieku i możliwości dziecka. Im starsze dziecko, tym plan aktywności bardziej złożony i rozbudowany. Plany dla dzieci małych, nie umiejących czytać mają charakter albumów ze zdjęciami nagrody lub aktywności, czynności do wykonania.
Modyfikacji poddałam również system oceniania. Bieżąca ocena dziecka z autyzmem odbywa się za pomocą systemu żetonowego. Budowanie motywacji dziecka do podejmowania pożądanych przez nas działań, polega na stosowaniu wzmocnień pozytywnych poprzez bezpośrednie nagradzanie dziecka nagrodami biologicznymi i społecznymi lub stosowanie wtórnego systemu motywacji. Stworzenie odpowiedniego, indywidualnie dobranego systemu motywacyjnego jest niezbędnym warunkiem skutecznego procesu terapeutycznego i edukacyjnego.
Program adaptacyjny
Rozpoczęcie nauki szkolnej oraz wybór odpowiedniej szkoły jest ważnym i trudnym momentem zarówno w życiu dziecka jak i ich rodziców. Dziecko wchodzi w nowe środowisko, staje przed szeregiem nieznanych sytuacji. Od ustosunkowania się dziecka do szkoły, od jego osiągnięć w pierwszych latach nauki, od jego wiary we własne umiejętności zależy nie tylko jego kariera szkolna, ale także obraz własnej osoby, poczucie własnej wartości, wiara we własne możliwości, umiejętność współdziałanie w grupie oraz radzenia sobie w różnych sytuacjach. Dzieci przekraczające pierwszy raz próg szkoły zderzają się z nową sytuacją, nowymi osobami i obowiązkami. Próbując ułatwić dzieciom moment przejścia do nowego środowiska, a rodzicom zapoznanie się z ofertą naszej Placówki wraz z koleżanką opracowałam Program Adaptacyjny celem którego jest:
umożliwienie rodzicom wcześniejszego zapoznania się z Ośrodkiem, metodami pracy, dostępnymi pracowniami
zapoznanie rodziców z metodami postępowania w trudnych sytuacjach
obniżenie lęku rodziców związanego z nieznajomością nowego środowiska oraz sposobu pracy z jego dzieckiem
zapewnienie poczucia bezpieczeństwa dzieciom w poznaniu nowego środowiska poprzez obecność opiekuna/rodzica
poznanie zasad funkcjonowania szkoły
Program przyjął formę działania cyklicznego (w tym roku odbyła się II edycja). Dzięki szerokim działaniom promocyjnym oraz włączeniem się innych nauczycieli program spotkał się z dużym zainteresowaniem w środowisku lokalnym. W spotkaniach uczestniczą dzieci z deficytami rozwoju, różnymi dysfunkcjami wymagające wsparcia i pomocy w zakresie rozwoju ruchowego, emocjonalnego, umysłowego i społecznego wraz z członkami rodziny w zależności od stopnia zainteresowania.
Spotkania w I edycji odbywały się dwa razy w miesiącu począwszy od stycznia do czerwca. Każde spotkanie umożliwiało zapoznanie z inną metodą pracy wykorzystywaną w czasie zajęć w trakcie roku szkolnego.
Plan spotkań:
- styczeń - spotkanie organizacyjne, zapoznanie rodziców z założeniami i celami Programu, harmonogramem spotkań, osobami prowadzącymi, strukturą i bazą
luty - maj - spotkania tematyczne - aktywny udział dzieci i rodziców w zajęciach (muzykoterapia, Integracja Sensoryczna, Ruch Rozwijający Weroniki Sherborne, Metoda Dobrego Startu, Pedagogika Zabawy KLANZA, Edukacja przez ruch - Dziamska, zajęcia sportowe, kynoterapia, arteterapia)
czerwiec - zakończenie - wspólna zabawa - włączenie do obchodów Dnia Dziecka
Spotkania w II edycji odbywały się w miesiącach marzec, kwiecień i maj, raz w tygodniu Oferta programu została rozszerzona o zajęcia hipoterapię.
„ Mów i działaj, czyli zintegrowany program logopedyczno - rewalidacyjny dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie”
W roku szkolnym 2009/2010 rozpoczął się i trwał od 01.01.2010r. do 30.11.2010r. program zajęć rewalidacyjnych realizowany w ramach projektu „Mów i działaj, czyli zintegrowany program logopedyczno-rewalidacyjny dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie” objęty programem operacyjnym Kapitał Ludzki i współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
Byłam współautorką innowacyjnego programu nauczania pod tym samym tytułem. Celem głównym projektu było nabywanie i rozwijanie kompetencji komunikacyjnych w stopniu umożliwiającym dzieciom skuteczne porozumiewanie się z innymi ludźmi oraz nauczenie odpowiednich zachowań werbalnych w konkretnych sytuacjach społecznych. Uczniowie rozwijali funkcje związane z kształtowaniem i rozwijaniem mowy jak myślenie, kojarzenie, spostrzeganie, różnicowanie, czytanie. Uczniowie mogli praktycznie zastosować nabyte umiejętności komunikacyjne w zupełnie nowym środowisku poprzez udział w wyjściach do sklepu, biblioteki czy tez na jednodniowej wyciecze do miasteczka westernowego do Rudnika k/ Grudziądza.
Projektem objęto 40 uczniów klas podstawowych i gimnazjalnych. Zajęcia odbywały się w 8 grupach 5-osobowych. Wyznaczono III poziomy grup, biorąc pod uwagę wiek i predyspozycje dziecka.
Uzyskane efekty:
zdobycie umiejętności opracowywania programów własnych
udział dzieci w projekcie rewalidacyjnym pozwolił uczniom rozwinąć kompetencje komunikacyjne, rozwinąć funkcję poznawcze, nauczyć się odpowiednich zachowań werbalnych w konkretnych sytuacjach społecznych, rozwinąć funkcję związane z kształtowaniem i rozwijaniem mowy, wzbudzić motywację do komunikowania się
pozyskanie dużej kwoty pieniędzy na zakup środków dydaktycznych dla szkoły.
podniesienie jakości pracy szkoły
reklama i promocja Placówki w przedszkolach
współpraca z nauczycielami wczesnego wspomagania i Poradnią Psychologiczno - Pedagogiczną
spotkania z rodzicami, rozmowy indywidualne, zapoznanie zainteresowanych rodziców z ofertą Placówki, dostarczanie materiałów z zakresu edukacji i psychologii
wzmocnienie dorosłego w roli rodzica
przedstawienie dzieciom zajęć jako coś atrakcyjnego poprzez łączenie form i metod pracy.