1. DEF KULTURY I ISLAM
-co to kultura
Kultura - pierwszą definicję kultury w 1871r. podał Edward Tylor. Mówił on, że cywilizacja (dla niego pojęcie tożsame z kulturą) jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, kulturę, sztukę, obyczaje, moralność, prawa i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa.
-co to znaczy islam
- dobrowolne poddanie się woli Boga; z arabskiego oznacza 'dobrowolne poddanie się woli Boga
-co to znaczy islam jako religia
Islam - dobrowolne poddanie się woli Boga.
Allah- słowo Bóg oddające znaczenie monoteizmu. Nie jesteśmy w stanie stworzyć liczby mnogiej dlatego jest symbolem tego, że w islamie Bóg jest monoteistyczny.
Muslim- osoba dobrowolnie akceptująca islamski sposób życia
Muzułmanin - osoba, która dobrowolnie akceptuje islamski sposób życia.
Koran (Al-Qur'an) - objawienie, święte pismo Muzułmanów. Jest tekstem, który stanowi podstawę do prowadzenia liturgii. Liturgia oparta jest na czytaniu fragmentów Koranu.
*Judaizm, chrześcijaństwo, islam - wiara w monoteistycznego boga Abrahama. Islamiści akceptują proroctwa głoszone, ale objawienie przekazywane ludziom za pomocą judaizmu i chrześcijaństwa, islam uważa za źle interpretowane przez ludzi, dlatego w pełni ich nie uznaje.
-co to znaczy islam jako system polityczny
Umma - zjednoczenie w imię islamu, z systemu kulturowego zostały stworzone ramy państwa. Od momentu śmierci Mahometa powstał problem z dziedziczeniem władzy. Miał córkę Fatimę, jego synowie umierali we wczesnym wieku niemowlęcym. Fatima została wcześnie wydana za mąż i zięć Mahometa został uznany przez część pewnego stronnictwa za jego dziedzica a przez innych nie. Dlatego powstały 2 nurty.
Dwa główne nurty:
Islam Sunnicki (sunna- tradycje) - zbiór tekstów ważnych dla muzułmanów, przypowieści. Związany z opcją wybierania proroka pośród kalifów.
Islam Szyicki- (szyi'a -stronnictwo) -sytuacja polityczna po śmierci Mahometa, wówczas islam podzielił się na dwa nurty. Władza pochodząca z generacji na generację w tzw. domu proroka.
-filary islamu-wyjasnic
Filary islamu:
Szahada - wyznanie wiary, najkrótsza modlitwa, deklaracje tożsamości religijnej
Salad- modlitwa (muzułmanin powinien modlić się 5 razy w ciągu doby: przed wschodem, po wschodzie, w południe, przed zachodem, po zachodzie). Jego życie powinno być podporządkowane porom modlitwy. Modlitwy są na co dzień odmawiane indywidualnie, a raz w tygodniu modlitwa zbiorowa w meczecie- nie jest jednak obowiązkowa.
Saum- post i abstynencja w miesiącu ramadan, jest to nazwa miesiąca kalendarzowego od wschodu do zachodu przestrzega się postu (jedzenie, używki, seks). Ma to związek z Mahometem, który zastanawiał się czy głosić słowo boże.
Zakat- jałmużna (dawanie drobnych, swoich prywatnych pieniędzy na rzecz gminy lub renowacje meczetów, szkoły religijne, dobrowolne opodatkowanie się, fundowanie stypendiów, sfinansowanie pielgrzymki do Mekki dla kogoś), forma pomocy socjalnej, wszystko na cel wspólnoty. Jest to ok. 2% dochodu rocznego.
Hadżdż- pielgrzymka do Mekki, Wielki hadżdż- pora świąt -pielgrzymka trwa 5 dni, mężczyźni obcinają włosy, szczególne uznanie tego, że coś się zmienia. Mały-… Filar niekonieczny, można go spełnić, ale nie trzeba.
-3 prawdy wiary islamu
Trzy podstawowe prawdy wiary:
Tauhid- jest tylko jeden Bóg
Risala- Mahomet był ostatnim prorokiem i wysłannikiem Boga
Akhira- wiara w istnienie życia po śmierci
-co to jest koran
Koran (Al-Qur'an) - objawienie, święte pismo Muzułmanów. Jest tekstem, który stanowi podstawę do prowadzenia liturgii. Liturgia oparta jest na czytaniu fragmentów Koranu.
-religijne prawo islamu
- koraniczne
Szariat - prawo religijne (koraniczne)
- jak nazywa sie slowo do okreslania prawa religijnego islamu
Szariat
2. JUDAIZM
-co to znaczy judaizm jak go okreslic czym jest
wierzenia, rytuały i instytucje związane z istnieniem Świątyni Jerozolimskiej do 70 r. n.e., a po jej zburzeniu z narodem żydowskim
-jaka roznica miedzy synagoga a swiatynia jerozolimska ?????????????????????????????????
Synagoga - bożnica, bóżnica (z języka starogreckiego synagoga - zgromadzenie, miejsce zebrań) żydowski dom modlitwy; w judaizmie miejsce modlitwy.
Jednak to nie jest świątynia - świątynie były dwie, obie zostały zburzone, gdy nadejdzie mesjasz zostanie odbudowana trzecia.
-jakie sa grupy etniczne spolecznosci zydowskiej
Etniczny podział społeczności żydowskiej
sefardyjczycy- niższa klasa średnia, około 20%, półwysep Izraelijski, Ameryka Południowa
aszkenazyjczycy- pochodzenie europejskie, USA, Kanada, ok.70%
mizrachim- ok.10 %
-ktora z tych grup uzywa jezyka jidysz a ktora ladino
sefardyjczycy- ladino
aszkenazyjczycy jidysz
-co to znaczy koszernosc produktow spozywczych
Halacha rozróżnia pokarmy dozwolone (kaszer) i zakazane (teref, trefne, „nieczyste”). Dopuszczone do spożywania jest mięso zwierząt posiadających „rozszczepione kopyto” i przeżuwających, stworzeń wodnych posiadających płetwy i łuski, niektórych gatunków szarańczy, niektórych gatunków ptaków. Nie dotyczy to jednak krwi oraz niektórych części (np. nerw kulszowy), które są zakazane. Dozwolone jest mleko i jaja pochodzące od zwierząt, których mięso jest koszerne, miód i inne produkty. Owoce powinny pochodzić z drzew mających co najmniej trzy lata.
Produkty mięsne nie mogą być spożywane razem z produktami mlecznymi - co wymusza stosowanie w kuchni prowadzonej według zasad kaszrutu dwóch kompletów garnków i innych sprzętów kuchennych oraz nakryć. Posiłki mleczne i mięsne powinna dzielić kilkugodzinna przerwa. Standardowo wynosi ona sześć godzin, aczkolwiek czas ten różni się do stopnia ortodoksji i miejsca zamieszkania. Duża część Żydów ultraortodoksyjnych twierdzi, że przerwa ta powinna trwać przynajmniej 24 godziny. Z kolei Żydzi mieszkający na terenach, gdzie popularne są potrawy mleczne (np. Holandia) twierdzą, że wystarczającym odstępem jest jedna godzina. Kwestia ta nie jest sprecyzowana w prawie żydowskim.
Pokarmy, które można łączyć i z mięsem, i z mlekiem są oznaczane jako parwe. Niektóre produkty, aby były koszerne, nie mogą być wytwarzane lub sprzedawane przez nie-żydów, np. wino. Odrębną kategorią pokarmów i napojów są dopuszczone do spożywania w czasie świąt Pesach (kaszer le-Pesach); nie mogą one zawierać „chamecu”. Wszystkie produkty i napoje powinny być produkowane pod nadzorem rabinatu, który sprawdza przestrzeganie tych reguł i wydaje stosowne certyfikaty.
-co to jest szabat
Szabat - „sobota”- święto żydowskie, zaczyna się w piątek wieczorem (to noc poprzedza dzień); celebruje się zachowania rodzinne, nie wolno w tym czasie pracować, a konkretniej „zabronione są czynności kreacji” - bo Bóg odpoczywał siódmego dnia - czyli właśnie w sobotę. (Jedynym dniem posiadającym swoją nazwę jest właśnie sobota, reszta to w dosłownym tłumaczeniu dzień pierwszy, dzień drugi...) Czas na relacje rodzinne, modlitwę i podkreśleniu związku z Bogiem. Tego dnia nie używa się pieniędzy, nie nosi się ich a nawet się o nich nie mówi
-jak nazywa sie slowo do okreslania prawa religijnego zydowskiego
Halacha
3.BUDDYZM
-kto byl tworca buddyzmu
Siddhārtha Gautama
-kiedy powstal ten system religijny
Pojawił się w Indiach w V w. p. n. e. (Tajlandia, Laos, Kambodża, Sri Lanka, Birma
-czy okreslenie mnich buddyjski jest takie samo jak mnich chrzescijanski czy sklada sluby wieczyste
Instytucja mnicha buddyjskiego różni się zasadniczo od instytucji mnicha w europejskim kręgu kulturowym. Przywdzianie habitu nie wiąże się ze ślubami wieczystymi -mnichem można zostać na okres roku, miesiąca..., zależnie od potrzeb psychicznych i czasowych możliwości. Dotyczy to również najważniejszych osobistości życia politycznego
-czy istnieja zenskie formy buddyjskich klasztorow
Są klasztory dla mężczyzn (większy prestiż) i dla kobiet.
-co to jest nirvána
nirwana - unicestwienie cierpienia, które osiąga się poprzez gromadzenie zasług w długim cyklu śmierci i odrodzenia. Natura odrodzenia zależy od karmy. Większość ludzi jedynie zmierza do odrodzenia w nowym, lepszym życiu, nie umie jednak określić, czym jest stan nirwany.
-jakie sa szkoly buddyjskie
Obecnie wyróżniamy 3 różne szkoły buddyzmu:
• hinajana (mały wóz) - elitarna, duży nacisk na naukę i medytację,
• mahajana (wielki wóz) - charakter popularny,
• mantrajana (wóz formuł magicznych) - wyodrębniła się z mahajany, powstała pod wpływem tantryzmu. Rozwinięty kult śakti (pierwiastka żeńskiego) i bodhisattów.
Istotą nauki wszystkich szkół są 4 prawdy:
• dukkha - wszystko jest cierpieniem, cierpienie stoi u początku życia ludzkiego;
• samudaya - przyczyną cierpienia jest pragnienie;
• nirodha - wyzwolenie od cierpienia poprzez unicestwienie pragnień;
• magga - droga do unicestwienia cierpienia (tzw. 8−częściowa droga środka): dobre rozumienie, dobre zamiary, dobra mowa, dobre działanie, dobre życie, dobry wysiłek, dobry umysł, dobre skupienie.
4.TAOIZM
Taoizm (czasem zapisywany jako daoizm) to tradycyjny chiński system filozoficzny i religijny. Stworzenie filozofii taoistycznej przypisuje się Laozi w VI wieku p.n.e., taoizm religijny powstał w II i III wieku n.e. Za najważniejsze księgi taoizmu uważa się Daodejing oraz Zhuangzi.
Taoizm był jednym, obok konfucjanizmu, z dwóch najważniejszych systemów filozoficzno-religijnych w Chinach. Taoizm religijny - w przeciwieństwie do względnie ortodoksyjnego konfucjanizmu - był jednak otwarty na zapożyczenia z innych wierzeń. W różnych okresach otwierał się na elementy konfucjanizmu, szamanizmu, buddyzmu, chrześcijaństwa i manicheizmu.
-jakie sa rodzaje taoizmu
1 taoizm filozoficzny Taoizm filozoficzny (daojia) to jeden z głównych (obok konfucjanizmu i buddyzmu) kierunków klasycznej filozofii chińskiej. Związany jest nierozerwalnie z pojęciem dao. Dao jest esencją wszechświata, stanowiącą podłoże wszelkich zmian. Nie może być opisane słowami (a jeżeli - jak głosił Zhuangzi - to tylko za pomocą paradoksów), gdyż ciągle się zmienia, ponadto każdy opis jest jedynie przybliżeniem rzeczywistości. Można jednak poprzez rozwój duchowy osiągnąć stan mędrca taoistycznego i tym samym harmonię z dao.
2. Taoizm religijny - to rdzenna religia powstała przez połączenie filozofii taoistycznej z wierzeniami ludowymi i magicznymi. Głosi m.in. jedność zasad yin i yang, których wzajemne dopełnianie się w dao stanowi podstawę harmonii świata.
3. taoizm higiena i joga
-co jest istota tego systemu filozoficznego
W przeciwieństwie do konfucjanizmu taoizm kładł nacisk na wolność, spontaniczność i sceptycyzm wobec konwencji. Postawę intelektualno-kontemplacyjną stawiał wyżej niż konwencjonalną naukę. Kontynuacją klasycznego taoizmu był neotaoizm filozoficzny, rozwijający się od początku naszej ery. Miał charakter synkretyczny, łączył refleksję nad klasyczną myślą taoistyczną z dociekaniami dotyczącymi kosmicznych pierwiastków: żeńskiego yin i męskiego yang.
-co jest glownym celem etycznym taoizmu
Celem Taoizmu jest osiągnięcie tao, wyrzeczenie się świata, zespolenie z naturą. W taoizmie nie ma żadnych dogmatów- każdy człowiek musi znaleźć własną drogę. Nie ma też narzuconych przykazań, których należałoby przestrzegać.
5.KONFUCJANIZM
-czym charakteryzuje sie konfucjanizm co jest istota systemu filozoficznego
głosi poszukiwanie harmonijnego ładu w przyrodzie i społeczeństwie.
Owy ład miał wiązać odrębne i antagonistyczne składniki świata w jedną całość.
Uznaje się, że Chińczyków charakteryzowało poszukiwanie zdroworozsądkowej mądrości zwanej „Mądrością życia”. Celem Mądrości życia była ochrona ludzkiego życia przed bezwładem i bezsensem.
Istotne jest tu skupienie się na hierarchii i porządku w sferze prywatnej(rodzina) jak i społecznej i politycznej.
-kim byl konfucjusz
KONFUCJUSZ (MISTRZ KONG)- urzędnik i nauczyciel; prowadził własną szkołę
-jaka jest rola jednostki w konfucjanizmie
Jednostka, czyli konkretny człowiek, rozwija się w ściśle ustalonym kierunku, według ustalonego schematu, którego celem jest zasadniczo przestrzeganie obyczajów i prowadzenieżycia w zgodzie z cnotami. Tym samym jest ściśle podporządkowana tradycji, którą należy rozumieć jako drogę przodków; wartość, która ugruntowała się w kulturze. Tu Weiming, jeden z najwybitniejszych znawców konfucjanizmu z Uniwersytetu Harvardatwierdzi, że
im głębiej jednostka wniknie we własne ja tym bardziej staje się zdolna do rozumienia prawdziwej natury swojego ludzkiego powiązania z innymi.
Zauważa też, że jednostka jest określona przez siećstosunków społecznych, a o jej godności stanowią relacje międzyludzkie
-konfucjanizm a system spoleczny (zaleznosc jakie na podst konf. Zostaly wprowadzone w chinach na przestrzeni wieku)
System odniesień w społeczeństwie, jest paralelny do systemu rodzinnego. Na czele państwa stoi władca, którego legitymizacja następowała dzięki dziedziczności, a jej potwierdzeniem - co ciekawe - była przychylność nieba. Dlatego tradycyjniecesarz miał przydomek (tianzi)
天子
, to znaczy syn nieba. Relacja władcy do podwładnych ipodwładnych między sobą jest określona przez ren, omówioną już cnotę humanitarności. Tymsamym xiao i di znane ze stosunków rodzinnych zostają ugruntowane w szerszej i bardziejfundamentalnej zasadzie: „wystarczy miłować ludzi”. Powinnością cesarza było przede wszystkimkochać swoich podwładnych, a powinnością podwładnych kochać siebie wzajemnie i swojego władcę.
społeczeństwo winno być oparte na pięciu związkach zależności i wzajemnych zobowiązaniach:
- Dobroć księcia oznacza lojalność poddanego,
- Miłość ojca wywołuje przywiązanie syna,
- Życzliwość starszych oddawana jest szacunkiem młodszych,
- Sprawiedliwość męża powoduje posłuszeństwo kobiety,
- Wierność przyjacielowi skutkuje wzajemnością tegoż przyjaciela.
6.HINDUIZM
-czym jest hinduizm określenie zbiorcze na grupę wierzeń religijnych, wyznawanych głównie na Półwyspie Indyjskim, -system religijny i społeczny
-kasty spoleczne w indiach powstale na bazie hinduizmu
Podstawą wyznania jest kasta i rodzina. Cztery podstawowe kasty to:
1) bramini - kapłani,
2) kszatrije - rycerze, władcy, ziemiaństwo,
3) wajsowie - handel, rzemiosło,
4) siudrowie - rolnicy, chłopi.
7.JĘZYK
-cechy parasegmentalne jezyka
Cechy parasegmentalne języka - trzy rodzaj wokalizacji:
1. wokalizacje charakteryzujące - śmiech, płacz, krzyk, wzdychanie, ziewanie, jęczenie
2. wokalizacje wartościujące - wysokość i siła głosu, tempo i barwa, rezonans
3. wokalizacje segregujące - odgłosy typu `acha', `oh', `hm', itd.
-jezyk jako kod
Język jako kod - zbudowany jest według określonych reguł; może być rozumiany przez różnych ludzi w różnych kontekstach.
-dlaczego uwazamy ze jezyk jest kodem
Język to system hierarchicznie zorganizowanych znaków językowych. Natomiast znakiem nazywamy jakąś rzecz wtedy, kiedy zacznie ona "coś" oznaczać. Znak musi zatem posiadać wartość informacyjną, musi wnosić coś więcej niż znaczenie samo w sobie. Znak koncentruje uwagę odbiorcy, wspomaga zdolność symbolizowania. Np.: dym może oznaczać pożar, choć jest dymem samym w sobie. Znak nie może istnieć bez Nadawcy i Odbiorcy, ponieważ każdy znak oprócz tego, że jest, to jeszcze do czegoś odsyła.
Każdy ze znaków czyni niezbędnym istnienie drugiego znaku. Takie znaki, które warunkują swoje wzajemne istnienie, tworzą system znaków. Jeden bez drugiego istnieć nie może. Ważne jest jeszcze to, że jeden znak różni się od drugiego. Takie przeciwieństwo w językoznawstwie nazywa się opozycją.
Znaki mogą spełniać różne funkcje. Mogą być nadawane przez Nadawcę, w celu oddziaływania na Odbiorcę - są to sygnały. Nadawca wysyłając je celowo, sam musi je odbierać aby kontrolować swój sygnał. Są to więc znaki dla obu stron - Nadawcy i Odbiorcy - są zatem zwrotne, tworzą kod dwustronny.
-jakie sa 3 najwazniejsze funkcje jakie jezyk spelnia w kulturze
Trzy najważniejsze funkcje języka:
1. Informacyjna - przekazywanie treści i wiedzy
2. Ekspresyjna - informowanie o postawach, uczuciach, emocjach
3. Dyrektywna - oddziaływanie na innych, aby podjęli określone działania
-teorie znaczeniowe -rodzaje komunikacji niewerbalnej
Cztery teorie znaczenia:
1. Teoria asocjacjonistyczna - ma podstawy w empiryzmie brytyjskim; znaczenie powstaje w wyniku łączenia słowa z przedstawieniami lub ideami na zasadzie praw kojarzenia zachodzącego w naszym umyśle; słowa i rzeczy kojarzone są ze sobą i takie znaczenie jest słowom przypisane; element językowy, czyli ciąg dźwięków kojarzony jest ze stanami emocjonalnymi.
2. Teoria konotacyjna - twórca John Mill; wprowadza pojęcie konotacji jako synonimu znaczenia, nazwy; łączenie nazwy z tym, co istnieje obiektywnie poza rzeczywistością językową.
3. Teoria fenomenologiczna - interpretuje znaczenie jako przedmiot idealny lub abstrakcyjny; nie jest on częścią stanu emocjonalnego, skojarzeń, elementem świata fizykalnego
4. Teoria kontekstualna - charakter językowy (znaczenie uzyskiwane przez szyk wyrazów, konstrukcję zdania) lub pozajęzykowy (aspekty niewerbalne i społeczne np. wiarygodność mówiącego).
-kategorie ruchow ciala wg eckmana i frizena?
Pięć kategorii ruchów ciała wg Ekmana i Friesena:
1. emblematy - takie ruchy ciała, które dają się łatwo zwerbalizować np. potakiwanie głową
2. ilustratory - ruchy ciała, które łączą się z komunikatem werbalnym, uzupełniają lub precyzują go
3. regulatory - ruchy ciała regulujące ruch podczas rozmowy lub interakcji
4. adaptory - niezamierzone ruchy ciała będące reakcją na znużenie lub stres
5. afektacje - wszelkie zachowania odzwierciedlające intensywność stanów emocjonalnych.
8.PORTUGALIA
-co to jest luzotropikazlim
luzotropikalizm- charakterystyczne otwarte podejście portugalskie do ludzi pochodzących z terytoriów kolonialnych. Pojawił się za sprawą Freire'a (portugalski antropolog). Zachęcanie do zawieranie związków mieszanych, rodzin w koloniach. Portugalska kolonia w Indiach- część Indii, która należała do Portugalii- małżeństwa mieszane między Portugalczykami a kobietami indyjskimi (sprzeczne z prawem angielskim). Nastawienie Portugalii do imigrantów z byłych kolonii- j,nie odnajduje się tam rasizmu
-jaka role pelnil w histori portugalii salazar ?????????????
dr Antonio Oliveira Salazar- dyktator portugalski, władza od 1933 roku do 1968- (1974- bo ze względu na zdrowie ustąpił z funkcji premiera, ale na tę funkcję został powołany jego zastępca, czyli państwo funkcjonowało do 74 jako forma dyktatury). Coimbra- miasto w którym jest uniwersytet.
António de Oliveira Salazar - portugalski polityk, profesor ekonomii. W latach 1932-1968 pełnił funkcję premiera, a także ministra finansów (1928-1940) i ministra wojny (1936-1944). Twórca tzw. Nowego Państwa (Estado Novo), w którym sprawował władzę dyktatorską.