Wykład 4
Kompetencje i czynności pedagogiczne nauczyciela wychowania fizycznego
KOMPETENCJA- kategoria podmiotowa, której nabywanie odbywa się w konkretnym układzie sytuacji typowych dla zróżnicowanych środowisk, w której odbywa się specjalizacja jednostki (piotrowski, 1980).
kompetencje zawodowe- zdolność do wykonywania czynności zawodowych w sposób zgodny ze standardami dla danego zadania zawodowego.
zdolność do stosowania wiedzy i umiejętności w nowych sytuacjach w ramach obszaru zawodowego i poza zasadniczymi zajęciami-
jest to posiadanie i rozwijanie odpowiednich umiejętności, wiedzy, właściwych postaw i doświadczeń w celu wypełnianiania funkcji zawodowych (szempruch, 2001).
kompetencje nauczycielskie- to struktura poznawcza złożona z umiejętności, wiedzy, dyspozycji i postaw nauczycieli niezbędnych dla skutecznej realizacji zadań wynikających z określonej koncepcji edukacyjnej
(goźlińska, szlosek, 1997).
Kompetencje nauczyciela wg Hammer:
Kompetencje specjalistyczne
Kompetencje dydaktyczne
Kompetencje psychologiczne
Kompetencje specjalistyczne
Wiedza i umiejętności w zakresie nauczanego przedmiotu
Książki i czasopisma
Szkolenia i konferencje
Wymiana doświadczeń
Niekompetentny nauczyciel to ten, który:
Nie wie, czego nie wie
Nie chce zapytać kogoś, kto wie
Boi się zapytać kogoś, kto wie
Jest przekonany, że wszystko wie i nie ma żadnych wątpliwości
Nie chce się rozwijać
Kompetencje dydaktyczne
Umiejętność właściwego rozplanowania zajęć w ciągu roku szkolnego, logicznego konstruowania lekcj, rozplanowania czasu na lekcji
Precyzowanie i operacjonalizacja celów (co konkretnie mają zrobić, umieć uczniowie i jak to można sprawdzić
Uwzględnianie cyklu uczenia się („przeżycie”, obserwacja, refleksja, uogólnienie, aktywne eksperymentowanie)
Znajomość technik zachęcania uczniów do aktywności
Umiejętność rozmieszczenia uczniów w klasie
Korzystanie z pomocy audiowizualnych
Opanowanie metod nauczania i dostosowywanie metody do tematu, celu i stylu uczenia się preferowanego przez daną grupę
Umiejętność atrakcyjnego prowadzenia lekcji
Kompetencje psychologiczne
Pozytywne nastawienie do ludzi
Umiejętność unikania najczęstszych przyczyn zakłóceń w komunikowaniu się
Umiejętność prawidłowego komunikowania się
Umiejętność motywowania uczniów
Budowanie zgranych zespołów
Elastyczność w dostosowywaniu stylu kierowania uczniami do stopnia ich dojrzałości
Umiejętność kontrolowania stresu
Pozytywne nastawienie do ludzi
Autentyczność
Ugruntowanie w sobie postawy szacunku dla innych
Uczciwość i sprawiedliwość, dotrzymywanie zobowiązań, tolerancja
Optymizm i pogoda ducha
Wiedza na temat własnych mocnych stron
Chwalenie osiągnięć uczniów
Zmniejszanie dystansu
Umiejętność unikania najczęstszych przyczyn zakłóceń w komunikowaniu się
Niepełna świadomość niektórych własnych motywów
Nieuwzględnianie możliwości uczniów
Sprzeczność języka ciała ze słowami
Przedwczesna interpretacja motywów
Filtr percepcyjny
Dialog
Umiejętność prawidłowego komunikowania się
Aktywne słuchanie
Przemawianie
Rozmawianie
Asertywność
Elastyczność w dostosowywaniu własnego stylu społecznego do stylu społecznego ucznia
Rozwiązywanie konfliktów i negocjowanie
standardy kształcenia nauczycieli na studiach pedagogicznych- przygotowanie do zawodu nauczyciela powinno prowadzić do nabycia kompetencji (menis, 2004)
DYDAKTYCZNYCH
WYCHOWAWCZYCH I SPOŁECZNYCH
KREATYWNYCH
PRAKSEOLOGICZNYCH
KOMUNIKACYJNYCH
INFORMACYJNO-MEDIALNYCH
JĘZYKOWYCH
rozwojowy charakter kompetencji nauczycielskich i swoistość tego zawodu pozwalają na wyróżnienie kompetencji (szempruch, 2000):
INTERPRETACYJNO- KOMUNIKACYJNYCH
KREATYWNOŚCI
WSPÓŁDZIAŁANIA
PRAGMATYCZNYCH
INFORMATYCZNO- MEDIALNYCH
KOMPETENCJE INTERPRETACYJNO- KOMUNIKACYJNE-
rozumienia i definiowania sytuacji edukacyjnych, zarówno werbalnych, jak i niewerbalnych. dotyczą one:
posiadania wiedzy o komunikacji interpersonalnej
nabycia umiejętnoci interpretacji różnych sytuacji edukacyjnych i dostosowania do nich własnego stylu porozumiewania się z uczniem
nabycia umiejętności nawiązywania i podtrzymywania kontaktu z uczniem,
umiejętności właściwego formułowania przekazów edukacyjnych
nabycia umiejętności posługiwania się stosownie do sytuacji pozajęzykowymi środkami wyrazu
doskonalenie poprawności, czytelności i estetyczności własnych zachowań językowych
KOMPETENCJE KREATYWNOŚCI- NAUCZYCIEL TAKI :
rozumie i zna swoistość działania pedagogicznego jako twórczego i niestandardowego
zna możliwości i bezpieczne granice w dokonywaniu twórczych zmian w pracy nauczyciela i szkoły
umie tworzyć i przekształcać elementy własnego warsztatu pracy (opracuje program autorski)
umie myśleć krytycznie oraz stymulować rozwój samodzielnego i krytycznego myślenia, samokształcenia, pracy nad sobą i swoich wychowanków
umie planować własną koncepcję doskonalenia i samokształcenia zawodowego
umie badać własną praktykę, dokonywać nad nią refleksji i tworzyć na tej podstawie własną wiedzę zawodową
łączą się z kompetencjami autokreacyjnymi
KOMPETENCJE WSPÓŁDZIAŁANIA- skuteczność zachowań prospołecznych nauczyciela i sprawność w integrowaniu zespołów uczniowskich. to:
posiadanie wiedzy o prawidłowościach współdziałania i rozwoju społecznym uczniów
rozumienie związkow między własnym stylem interakcyjnym a procesami społecznymi w grupie
umiejętnośc modyfikowania własnego stylu kierowania grupą wychowanków w zależności od stopnia ich rozwoju i dojrzałości
umiejętność rozwiązywania konfliktów przez negocjowanie i kompromis oraz kształcenie u wychowanków tej umiejętności
rozumienie potrzeby współpracy ze środowiskiem pozaszkolnym
KOMPETENCJE PRAGMATYCZNE - skuteczność nauczyciela w planowaniu, organizowaniu, realizacji i ewaluacji procesów edukacyjnych. to umiejętności:
rozpoznanie wyjściowego stanu warunków działania pedagogicznego
rozumienia potrzeby i umiejętności różnicowania projektów działania w kontekście wyników diagnozy, podmiotowych możliwości ucznia, materialno- kulturowych warunkow działania
realizowanie założeń edukacji integracyjnej
umiejętność opracowania własnego programu realizacji przedmiotu
rozumienie procesów ewaluacji szkolnej (różne techniki kontroli osiągnięć uczniów, ocena skuteczności działań własnych i ich korekta, dokumentowanie ich)
znajomość polskiego prawodawstwa oświatowego
KOMPETENCJE INFORMATYCZNO- MEDIALNE - wykorzystanie technologii informacyjnej i komunikacyjnej w doskonaleniu procesów edukacyjnych:
obsługa komputera, wideo i innego sprzętu technicznego
wykorzystanie nowoczesnej technologii do wspomagania procesu nauczania -uczenia się
tworzenie autorskich programów edukacyjnych i udostępnianie ich w sieci.
Czynności pedagogiczne nauczyciela wychowania fizycznego.
Czynność pedagogiczna nauczyciela to
„...jego zachowanie się ukierunkowane na osiągnięcie określonego skutku w postaci zadania zrealizowanego przez uczniów” (Poplucz)
Rodzaje czynności pedagogicznych
Czynności
Przygotowawcze
Motywujące
Informacyjne
Naprowadzające
Kontrolne
Korektywne
Zabezpieczające
Prospołeczne
Czynności motywujące
Wywołanie zainteresowania zadaniem - wykazanie jego ważności i przydatności
Indywidualne wywołanie potrzeby pracy nad zadaniem
Stosowanie pochwał, uwag i nakazów
Ocenianie wysiłku ucznia, zachęcanie do pokonywania trudności
Czynności informacyjne
Orientacja co do poziomu wiedzy
Podanie nowych informacji, podsumowanie wiadomości i powiązanie ich ze znanymi już
Kontrola stopnia zrozumienia i wyjaśnienia
Czynności naprowadzające
Stwierdzenie trudności lub niezdecydowania
Ustalenie istoty trudności
Podanie wskazówek, uwag, myśli, dodatkowych informacji
Czynności korektywne
Korygowanie synchroniczne
Korygowanie szybkie
Korygowanie opóźnione
Czynności zabezpieczające
Regulaminy - sali sportowej, basenu, lodowiska, itp.
Zabezpieczenie przyrządów
Ubezpieczanie uczniów podczas ćwiczeń
Systematyczne szkolenie uczniów w zakresie samoochrony
Zapobieganie wypadkowi
Czynności prospołeczne
Udzielanie rad, wskazówek wychowawczych
Podnoszenie poziomu samooceny i poczucia własnej wartości
Sprawiedliwe nagradzanie i karanie
Przejawianie postaw opiekuńczych i altruistycznych
BIBLIOGRAFIA
Kompetencje nauczyciela:
Hammer H. (1994) Klucz do efektywności nauczania. Poradnik dla nauczycieli. Wydawnictwo Veda
http://www.coveria.com.pl/nauczyciel/materialy/artykuly/artykul0009.htm
Role i powinności nauczyciela
Pawłucki A. (1996) Pedagogika wartości ciała. Wyd. AWF Gdańsk
Pawłucki A. (1992) Wychowanie jako kulturowa rzeczywistość. Na przykładzie wychowania dowartości ciała. Wyd. AWF Gdańsk
Ciesliński R (1991) Przygotowanie do zawodu i pozycja społeczna nauczycieli wychowania fizycznego. Wyd AWF Warszawa
Czynności nauczyciela
Strzyżewski S. (1999) Proces wychowania w kulturze fizycznej. WSiP Warszawa