Mutacje Genowe- są następstwem zmiany nukleotydowej genu w stosunku do sekwencji pierwotnej:
1)Punktowe-jeden nukleotyd zostaje zastąpiony przez inny, nie musi to prowadzić do zmiany kodowanych przez triplety aminokwasów (degeneracja kodu genet) ale może jednak nastąpić podstawienie innego aminokwasu w peptydzie, : a)tranzycja- podstawienie w kodonie puryny inną puryną bądź pirymidyny inną pirymidyną; b)transwerjsa- zamiana puryny pirymidyną lub odwrotnie.[powodują zmiany sensu w peptydzie finalnym lub mutacje terminalne].
2,3) Delecje i Insercje- to mut.genowe związane ze zmianą długości nici DNA w obrębie genu. Ubytek [delecja] lub dodanie[inercja] jednej lub dwóch par zasad zazwyczaj zakłóca transkrypcję przez zmianę fazy ramki odczytu mRNA - mutacje zmiany fazy odczytu
Aberracje chromosomowe- mutacje dotyczące wielu tysięcy nukleotydów widoczne w mikroskopie świetlnym (min. 4 mln pz deledji lub insercji); 1)aberracje struktury chr. - powstaja w skutek pękania chromosomów; a)translokacje- przemieszczenie części materiału z jednego chromos. na drugi.; b)delecja - utrata części chromosomu; c)duplikacja- obecność dwóch kopii tego samego odcinka chromos.; d)inwersja- zjawisko odwrócenia jakiegoś odcinka chromosomu w ten sposób, że geny lezą na nim w porządku odwrotnym niż to było pierwotnie; e)powstawanie izochomosomu- jest to nieprawidłowy chromos. wykazujący selekcję jednego ramienia, a duplikacje drugiego.; 2)aberracje liczny chromosomów: a) aneuplodie: -monosomia(2n-1), -trisomia(2n+1), -polisomia, -nullisomia.; b) euplodia - jeśli w kom. somatycznych organizmu występuje genom pojedynczy lub zwielokrotniony, przy założeniu, że osobniki są diploidami (2n)[poliplodia- zwielokrotnienie całego euploidalnego genomu]. Uniparentalna disomia (UPD) - disomia jednorodzicielska- to taki układ somatycznych chromosomów organizmu, w którym oba autsomy danej pary pochodzą od tego samego rodzica.; dwie formy UPD: -uniparentalna heteronomia(UPHD) gdy dwa różne homologi pochodzą od jednego rodzica; -uniparentalna izodisomia(UPID) gdy ten sam homolog występuje dwukrotnie. [są konsekwencjami zaburzeń mejozy].
Cechy jakościowe- to każda cecha wyznaczona jedną parą genów dziedziczących się z regułami Mendla, której ujawnienie się nie ulega lub prawie nie ulega wpływom środowiska, opisuje sieje słownie. Cechy ilościowe - uwarunkowane są wieloczynnikowo i podlegają wpływom środowiska.
Dymorfizm płciowy - różnice dzielące zwierzęta na samce i samice. Rodzaje płaci:
1)płeć chromosomowa(cytogenetyczna) - ocenia się ją na podstawie sporządzonego kariotypu i rodzaju chromosomów płciowych, charakterystyczne dla danej płci i gatunku.
2)genetyczna - u ssaków określa się ją na podstawie obecności (u samców) lub braku (u samic) genu determinującego rozwój jąder(SRY).
3) chromatynowa - -||- obecności (u samic) lub braku (u samców) chromatyny X (płciowej)
4) gonadalna- na podstawia badania histologicznego gonad.
5) narządowa zewnętrzna - na podstawie badania zewnętrznych narządów płciowych.
6) fenotypowa - na podstawie badania wszystkich zewnętrznych cech płciowych drugo- i trzeciorzędowych danego osągnika.
Dzieworództwo- modyfikacja rozmnażania płciowego, z nie zapłodnionego jaja rozwija się organizm potomny. Cytologicznie wyróżnia się dzieworództwo diploidalne i haploidalne.; Dzieworództwo obligatoryjne - jaja rozwijają się wyłącznie bez zapłodnienia.; Dzieworództwo fakultatywne - jaja mogą się rozwijać bądź po zapłodnieniu bądź bez.; Dzieworództwo cykliczne- na przemian występują pokolenia rozmnażające się dzieworodnie i płciowo.
Obojnactwo prawdziwe(obligatoryjne)- polega na występowaniu u jednego osobnika zarówno gonad męskich jak i żeńskich, a więc obojnactwo umożliwia wytwarzanie gamet obu płci i może prowadzić do samozapłodnienia. (brak u ssaków). Pseudoobojnactwo - jest to obecność gonady męskiej lub żeńskiej bądź struktury gonadopodobnej; świadczącej o obecności regionu SRY lub DSS na chromosomach płciowych osobnika. Firmartinizm(jałowiactwo) u bydła - zjawisko maskulinizacju płodu żeńskiego w obecności męskiego bliźniaka, aby zaistniał muszą być spełnione warunki: 1)co najmniej podwójna owulacja i powstanie dizygotycznych bliźniąt; 2)zarodki muszą być różnej płci; 3)we wczesnym okresie rozwoju powinna zajść fuzja łożyskowa, prowadząca do zespolenia omoczniowo-kosmówkowego naczyń krwionośnych obu płodów. Odwrócenie płci- określa taką formę interseksualizmu, w której fenotyp zwierzęcia w zakresie jego cech grugo- i trzeciorzędowych jest odwrotny do jego płci genetycznej. Gonady przeważnie są zgodne z płcią genetyczną.
Chromosomowa teoria Morgana: 1)geny mają swoje lokus w chromosomach; 2)geny występujące w tym samym chromosomie tworzą grupę genów sprzężonych; tyle jest więc grup genów sprzężonych u zwierzęcia danego gatunku ile ma par chromos.; 3)uszeregowanie genów w chromos. jest liniowe; 4)może występować wymiana odcinków miedzy chromosomami homologicznymi i tym samym znajdujących się na nich genów (crossing-over); 5)częstotliwość jest wprost proporcjonalna do odległości między nimi.
Markery genetyczne - cechy jakościowe organizmu, które dziedziczą się według reguł Mendla a także można je zauważyć lub oznaczyć w prostych testach biochemicznych lub immunologicznych, oraz mogą być wykorzystane jako znaczniki cech ilościowych lub innych cech jakościowych trudnych do oznaczenia.
Główny układ zgodności tkankowej (MHC) - to grupa genów blisko ze sobą sprzężonych, których produkty- histoglobuliny są strukturalnymi białkami powierzchniowymi błon komórkowych, tworzącymi charakterystykę zgodności tkankowej organizmu. MHC zawiera 100 genów zgrupowanych w 3 klasach i 4 rodzajach: geny V -zmienności (są ich setki), geny D - różnorodności (dziesiątki), geny J - łączące (kilka), geny C - stałości (jeden).
Populacja w sensie genetycznym- liczna grupa zwierząt tego samego gatunku, bytująca w danym czasie na danym obszarze i rozmnażająca się w warunkach normalnych bez ograniczeń. Panmiktyczna - to populacja zwierząt w warunkach normalnych rozmnażających się losowo, co oznacz że kasydy osobnik jednej płci ma taką samą szansę na pozostawienie potomstwa. Frekwencja genotypów- stosunek liczbowy danego genotypu do liczby wszystkich genotypów występujących w badanej populacji.
Prawo Hardy'ego-Weinberga - w panmiktycznej płciowo rozmnażającej się, nieskończenie dużej populacji, przy allelicznej formie genu oraz identycznej przeżywalności gamet i genotypów, wyjściowa frekwencja alleli i genotypów pozostaje taka sama w ciągu pokoleń potomnych.
Frekwencję genów zmieniają: 1)Selekcja- pozostawienie do rozrodu tylko wybranych przez hodowcę osobników, frekwencja ich alleli w hodowli wzrośnie.; 2) migracja- wprowadzenie osobników do stada (frekwencja ich alleli wzrośnie) lub usunięcie osobników ze stada (frekwencja alleli maleje); 3) mutacja genu w kierunki jego nieletalnego allelu, którego frekwencja wzrasta jeśli mutant pozostawi potomstwo.; 4) dryf genetyczny- przypadkowa zmiana frekwencji genu, której kierunku ani wielkości nie można przewidzieć, jeśli mutant okaże się lepiej przystosowany lub będzie preferowany przez hodowcę jego gen może zwiększyć frekw. Frekw. genotypów zmieniają: Kojarzenia nielosowe- łączenie osobników według podobieństwa fenotypowego (zmienia frekw. genotypów ale nie zmienia frekw. genów) lub genotypowego (przy kojarzeniach krewniaczych, skutkiem jest wzrost genotypów homozygotycznych kosztem heterozyg.)
Kojarzenie krewniacze- łączenie osobników spokrewnionych ze sobą w stopniu wyższym, niż wynosi średnia spokrewnienia populacji, do której należą. Depresja imbredowa- jest to zjawisko spadku średniej wartości genotypowej cechy ilościowej w populacji w odniesieniu do średniej wartości tej cechy w pokoleniu poprzednim. Ujawnia się w skutek stosowania kojarzeń krewniaczych w stadzie, dotyczy cech ilościowych: tempa wzrostu, poziomu produkcji, płodności.
Heterozja i efekt heterozji mają się do siebie jak przyczyna i skutek. Efekt heterozji - przeciwieństwo depresji imbredowej, dotyczy cech ilościowych, zjawisko trudne w ocenie (brak odniesienie). Ogólnie jest to wzrost wartości fenotypu cechy ilościowej w stosunku do wartości tej cechy zmierzonej u lepszego z rodziców.
Wskaźnik pokrewieństwa(R)- jest miarą genetycznego podobieństwa osobników. Spokrewnienie ich wynika z posiadanie wspólnego przodka lub kilku wspólnych przodków. Wskaźnik inbredu(F)- wyraża względną intensywność chowu w pokrewieństwie, która jest spowodowana pochodzeniem osobnika po spokrewnionych ze sobą rodzicach.
Operon- zbiór wspólnie transkrybowanych i regulowanych genów, geny są położone obok siebie i wspólnie ulegają transkrypcji, tworzy się jeden mRNA, na którym powstają kolejne produkty translacji, poza genami operon składa się z: Promotora(miejsce przyłączenia polimerazy RNA); Represora(czynnik hamujący); Operatora(miejsce przyłączenia białka regulatorowego). Występuje tylko u prokariota. Operon reprymowalny (stale włączony) dla szlaków metabolicznych np. operon tryptofanowy. Operon indukowany (stale wyłączony)- wymagający indukcji w postaci pojawienia się źródła pokarmu, który wymaga rozkładu enzymatycznego; charakterystyczny dla szlaków katabolicznych, np. op. laktozowy. Gen regulatorowy- koduje białko zwane regulatorowym(represor lub aktywator). Sekwencja regulatorowa- fragmenty DNA, który reguluje ekspresję genu, przyłączają się do niego białka regulatorowe np.; promotory, enhancery, represory.