CHOROBY GRUCZOŁÓW ŁOJOWYCH I POTOWYCH

1. choroby gruczołów łojowych

1. Łojotok Seborrhoea

E: prawdopodobnie czynnikami etiologicznymi są zakażenia drożdżakowate, głównie pityrosporum ovale. Czynnikami usposabiającymi są:

wrodzona skłonność osobnicza nadmierne rogowacenie ujść mieszków włosowych

zaburzenia wewnątrzwydzielnicze hiperandrogenizm i nadmierne wytwarzanie progesteronu u kobiet

zaburzenia układu nerwowego

objawy i przebieg: w okolicach łojotokowych: owłosiona skóra głowy, czoło, nos, fałdy nosowo-policzkowe, okolice zauszne, okolica mostka i międzyłopatkowa.

2. Łupież łojotokowy Pityriasis seborrhoica

objawy i przebieg: u młodzieży najczęściej typu zwykłego. Jeśli ogniska złuszczania są bardzo nasilone rozległe, wytwarzają się nawarstwione, białe, ściśle przylegające hiperkeratotyczne strupy, imitujące grzybicę. W łupieżu tłustym występują uwarstwione żółtawe strupy i objawy stanu zapalnego, powodujące trwałe wypadanie włosów. Łupież zwykły może również występować na skórze nieowłosionej.

RR:

łupież zwykły owłosionej skóry głowy grzybica powierzchowna skóry owłosionej

łupież tłusty owłosionej skóry głowy łuszczyca skóry głowy

łupież biały pityriasis alba wyprysk

leczenie: w przypadku łupieżu tłustego stosujemy kremy i płyny przeciwgrzybicze - Nizoral, ketokonzol

3. Trądzik pospolity Acne vulgaris

E: osobnicza skłonność do nadmiernego wydzielania łoju i rogowacenia ujść mieszkowych. Skłonność ta jest uwarunkowana genetycznie (AD z różną penetracją genów). Nadmierne wytwarzanie mas rogowych i ich nie oddzielenie się powoduje powstanie ZASKÓRNIKÓW (comedo).

Rola bakterii: beztlenowe bakterie Propionibacterium acnes wytwarzają enzymy lipolityczne, powodujące hydrolizę triglicerydów łoju z powstaniem wolnych kwasów tłuszczowych, które mają działanie drażniące.

Rola hormonów: androgeny kom. gruczołów łojowych mają receptory dla androgenów, preparaty antyandrogenowe zmniejszają wydzielanie łoju, androgeny zaostrzają trądzik

objawy i przebieg: wykwitem pierwotnym jest zaskórnik. Wyróżniamy:

1. zaskórniki zamknięte - drobne, białe, dobrze widoczne przy naciągnięciu skóry, niekiedy z zaznaczonym w części środkowej otworkiem, przez który przy ucsku wydobywa się kaszkowata treść

2. zaskórnik otwarty - ciemno zabarwione na szczycie (utlenianie się keratyny i łoju, nagromadzenie melanny); wtórnie w wyniku ucisku i stanu zapalnego powstają wykwity grudkowo-krostkowe oraz torbiele ropne. Czop zawiera liczne Propionibacterium

umiejscowienie: okolice łojotokowe

Odmiany kliniczne:

1. trądzik młodzieńczy (acne juvenilis): zmiany są zwykle słabo nasilone, przeważają zaskórniki i wykwity grudkowe, umiejscowione zazwyczaj na twarzy i plecach, nasilają się w okresie pokwitania

2. trądzik ropowiczy (acne phlegmonosa): obok zmian typowych tworzą się torbiele ropne; gojenie następuje przez bliznowacenie (blizny są wciągnięte, nierówne)

3. trądzik skupiony (acne conglobata): występowanie głębokich nacieków i torbieli ropnych, niekiedy zlewających się, oraz licznych i bardzo dużych zaskórników; gojenie przez mostkowanie nierówne i przerosłe blizny; najczęściej u mężczyzn; obok miejsc typowych również okolice pachowe, pachwinowe i pośladki

4. trądzik bliznowcowy (acne koloidea): polega na tworzeniu się bliznowców w obrębie wykwitów trądzikowych, często towarzyszy trądzikowi ropowiczemu lub skupionemu

5. trądzik z obawami ogólnymi o ciężkim przebiegu (acne fulminaris): występuje wyłącznie u młodych mężczyzn, wykwity typu trądziku ropowiczego lub skupionego, z rozpadem i objawami krwotocznymi; leukocytoza, wysokie OB., gorączka i bóle stawów

6. trądzik wywołany:

trądzik zawodowy (chlor, oleje, dziegcie)

trądzik polekowy (steroidy, leki wydzielające przez gruczoły łojowe i powodujące ich drażnienie np. witamina B12, jod, barbiturany)

trądzik kosmetyczny (pudry, róże)

trądzik niemowlęcy wykwity grudkowe i ropne, bez zaskórników

RR:

trądzik różowaty rosacea

ropne zapalenie mieszków włosowyh folliculitis

leczenie:

1. ogólne: tetracykliny 500-1000mg/dziennie przez 10-20 dni lub 250-500mg/dziennie przez kilka miesięcy; duże dawki witamin z grupy B; również erytromycynę i minocycynę w takich dawkach co tetracykliny; witamina PP 100-1200mg/dziennie przez 6 miesięcy; w postaciach krostkowych i ropowiczych kwas witaminy A (Roaccutane) w dawkach 0,2-0,8mg/kg masy ciała/dobę przez 3-4 m-c. działanie teratogenne!!!

2. miejscowe: tylko aerozole, zawiesiny, pudry lub pasty, a nie maści!!! W zmianach nasilonych zapalnych, grudkowych, krostkowych aerozole lub roztwory zawierające tetracyklinę, erytromycynę, neomycynę, klindamycynę

1. trądzik różowaty Rosacea

E: czynniki usposabiające: zaburzenia naczynioruchowe związane z układem nerwowym wegetatywnym, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, zaburzenia wewnątrzwydzielnicze

objawy i przebieg: w okresie początkowym zmiany mają charakter rumieniowy, z przemijającym zaczerwienieniem skóry twarzy (okres rumieniowy); w dalszy przebiegu objawy naczyniowe utrwalają się w postaci teleangiektazji, a także pojawiają się wykwity grudkowe i krostkowe (okres grudkowo-krostkowy).

W rzadkich przypadkach dochodzi do zmian przerostowych nosa (rhinophyma - odmiana przerosła). Umiejscowienie: środkowa część twarzy; u 50% powikłania oczne zapalenie spojówek, brzegów powiek, rzadziej rogówki. Choroba trwa kilka lat, u kobiet zaostrzenia podczas miesiączki

RR:

toczeń rumieniowaty (DLE)

trądzik pospolity

lupoid prosówkowy rozsiany twarzy

leczenie:

1. leczeniu ogólnym zaleca się usuwanie czynników mogących mieć znaczenie przyczynowe (niedokwaśność soku żołądkowego, zaburzenia hormonalne), metronidazol 250-500mg/dobę w ciągu kilku tygodni; tetracykliny, Roaccutane tak jak w trądziku pospolitym

2. leczenie miejscowe: krem metronidazolowy 0,75-2%; w rhinophyma zabieg chirurgiczny

2. choroby gruczołów potowych

1. Pocenie się nadmierne

E: pierwotne, na podłożu emocjonalnym, lub objawowe w nadczynności tarczycy, cukrzycy, gruźlicy

Leczenie: śroki parasympatykolityczne np. Bellergot 1-2 tabl. Lub atropina

2. Potówki Miliaria

E: czynnik predysponujący - przegrzanie, w potówkach czerwonych odgrywa rolę zakażenie bakteryjne i zaczopowanie masami rogowymi przewodów potowych, z wtórnym odczynem zapalnym.

Leczenie: miejscowo stosuje się zasypki zawierające 5-10% kwasu borowego i papki z mentolem

---