Wykład 7 Głowa i szyja 21.03.2014
Ząb
Korona
Pokryty przez: szkliwo (enamel) - substancja o kolorze białym
Korzeń
Pokryty przez: cement - żółtawa, o chropowatej powierzchni
Na granicy szkliwa i kostniwa wyróżniamy szyjkę zęba, której budowa może być trochę różna w zależności od tego, jak szkliwo przechodzi w kostniwo. Szkliwo może nachodzić częściowo na kostniwo, szkliwo może się skończyć, a kostniwo jeszcze się nie zaczyna → powstaje mała przestzreń gdzie odsłonięta jest zębina. W tych miejscach bardzo często mogą powstawać ubytki.
Główną masę zęba stanowi zębina (dentinum) położona głębiej od szkliwa i kostniwa.
U osób młodych górna pow. dziąseł znajduje się na wysokości szyjki, ale wraz z wiekiem dziąsłą się u ludzi obniżają → szyjki i części korzenia mogą się uwidocznić.
Korona zęba:
Definicja anatomiczna: część zęba pokryta szkliwem
Definicja kliniczna: część zęba która wystaje powyżej dziąsła.
Wewnątrz zębiny występuje przestrzeń zwana jamą korony. Tam znajduje się miazga (pulpa)
Naczynia krwionośne
Rozgałęzienia nerwów
Jama korony przedłuża się w kanał korzenia otwierający się na wierzchołku zęba i staje się otworem wierzchołkowym. W tym miejscu naczynia i nerwy dostają się do wnętrza zęba.
Zęby są dosyć mocno umocowane w obrębie zębodołu. Przebiegają tam włókienka więzozrostu tworzące rodzaj połączenia: wklinowanie.
Uzębienie człowieka:
Dwupokoleniowe
Różnokształtne
Zęby mleczne (deciduous) różnią się liczbą od zębów stałych. Wszystkich zębów mlecznych jest 20. W uzębieniu stałym występują 32 zęby.
Zęby:
Jednokorzeniowe: siekacze, kły
Dwukorzeniowe: przedtrzonowce górne i dolne
Trójkorzeniowe: trzonowce górne
Ząbkowanie:
Siekacz przyśrodkowy 6-8 miesiące
Siekacz boczny 8-12 miesiące
Pierwszy trzonowiec 12-16 miesiące
Kły 15-20 miesiące
Drugi trzonowiec 20-40 miesiące
Jednoroczne dziecko ma zwykle 8 zębów. Półroczne 16 zębów, dwu i półroczne ma pełne uzębienie mleczne. Wymiana uzębienia mlecznego na stałe zwykle od 6 do 13 roku życia, a ząb mądrości wykłuwa się zwykle między 17 a 35 rokiem życia. Jako pierwszy w 6 roku życia wyrzyna się pierwszy ząb trzonowy zwykle najpierw dolny i funkcjonuje w ciągu kilku lat z trzonowcami mlecznymi.
Korona zęba posiada 6 powierzchni, z których jedna jest korzeniową, a przeciwległa powierzchnią żucia.
Wyróżniamy więc powierzchnię łączącą się z korzeniem oraz 5 powierzchni wolnych:
Żucia
Wargową lub policzkową
Podniebienną lub językową
2 powierzchnie styczne - mezjalną i dystalną lub przednią i tylną (trzonowce)
Siekacze:
Kształt dłuta z krawędzią sieczną
Guzki zębowe na pow podniebiennej/językowej. Szczególnie dobrze widoczny na pow. bocznego siekacza górnego.
Otwór ślepy - zagłębienie w koronie pod guzkiem
W siekaczu dolnym przyśrodkowym trudno jest zastosować cechy Muhleitera. Normalnie korzenie zębów - ich wierzchołki - zaginają się w stronę miejsca, z którego pochodzi. Jeśli chodzi o siekacz przyśrodkowy, to ma on wyprostowany korzeń, więc ciężko powiedzieć z której strony pochodzi.
Kły:
Na koronie występuje wierzchołek żucia.
Kieł górny jest najdłuższym zębem. Jego korzeń sięga do dna zatoki szczękowej. Może się zdarzyć, ze przy usunięciu tego zęba może nastąpić wyłamanie części ściany dolnej zatoki szczękowej.
Przedtrzonowce:
Zęby dwuguzkowe: jeden guzek po stronie policzkowej, drugi po stronie językowej.
Trzonowce (molars):
3-5 guzków - zęby wieloguzkowe
Z 5 guzków: 2 po stronie językowej, 3 po stronie policzkowej
Nieraz występuje guzek nieprawidłowy (tuberculum anomale Carabelli) na powierzchni podniebiennej w zębie trzonowym górnym I lub II. Jest to cecha atawistyczna.
Korzenie: 2 po stronie policzkowej, 1 po stronie podniebiennej.
Trzonowiec trzeci - jeden korzeń.
Trzonowce dolne: 2 korzenie - jeden korzeń położony jest mezjalnie, drugi dystalnie.
Cechy Muhleitera
Cecha korzenia - wierzchołek wskazuje stronę, z której pochodzi
Cecha kąta - określanie kątów w obrębie korony. Między pow. mezjalną a sieczną i dystalną a sieczną mamy kąty. Kąt przyśrodkowy jest mniejszy od dystalnego.
Cecha krzywizny - przekrój poprzeczny zęba ma kształt elipsy, z częścią dystalną - bardziej wypukłą i stroną mezjalną - bardziej płaską.
Zgryz, zwarcie - płaszczyzna między górnymi a dolnymi zębami, gdzie zachodzi żucie.
Unerwienie zębów:
Czuciowe: z n. trójdzielnego, z 2 (dla górnych) i 3 (dla dolnych) gałęzi → n. podoczodołowy → n. zębodołowe (3 gałęzie), górne odchodzą jeszcze przed wejściem n. podoczodołowego przed wejściem do oczodołu. Wcześniej, w obrębie wyrostka zębodołowego nerwy tworzą splot zębowy mieszając włókna, następnie unerwiają zęby.
Unaczynienie:
t. szczękowa końcowa od t. szyjnej zewnętrznej → t. zębodołowe górne tylne
→ t. podoczodołowa → t. zębodołowe górne przednie