Tekst do samodzielnego przygotowania(1) Suture (wg tej teorii D. Dayan napisał „Widz wpisany w obraz”)
Odkrycie R. Bressona w filmach „Kieszonkowiec” i „Proces Joanny d'Arc”:
Suture (zszywanie)- zamknięcie wypowiedzi kinematograficznej zgodne z jej relacją do podmiotu (filmowego) rozpoznanego i umiejscowionego jako widz.
Początkowo reżyserzy nie pojmowali przyczyn ich głębokiej potrzeby suture w filmie, gdyż ujmowali oni obraz w kategoriach subiektywności mieszając podmiot filmowy z podmiotem filmowanym (suture nie dotyczy tzw. kina subiektywnego).
Bresson określił podmiot filmowy i tym samym umiejscowił podmiot filmowany jako PRZEDMIOT ZNACZĄCY i umiejscowił go w obrębie struktury i w mscu symbolicznym - jest to AKTOR w przedstawieniu, którego symboliczny wymiar odsłania się w procesie czytania i oglądania.
Proces „czytania” filmu a suture: właściwości obrazu są tłumione - obraz wkracza w porządek signifiantu i w proc. czytania zostają określ. właściwości, uwarunkowania i granice jego znaczących możliwości. Zrozumienie wymaga lektury obrazu z tym, czego mu brak, od czego współczesne kino nas odzwyczaiło - każdemu polu filmowemu śledzonemu przez kamerę, i wszystkim obiektom, które ujawnia głębia ostrości, zawsze towarzyszy inne pole - niewidoczne przez potencjalnego widza. Pole nieobecne - msce bohatera (NIEOBECNEGO), którego lokuje tam wyobraźnia widza.
W pewnym momencie wszystkie przedmioty pola filmowego łączą się, by ukształtować signifiant tej nieobecności. Obraz wkracza wtedy w porządek signifiantu, a nieokreślony odcinek filmu w dziedzinę nieciągłości, w „dyskretność”: Kino ucieka się do „dyskretnych” jednostek kinematograficznych by znaleźć drogę do dyskursu lingwistycznego, a Kinematograf zmierza do konstytuowania swoich wypowiedzi w jednostkach „dyskretnych”. [wg Bressona kinematograf to rodzaj pisma artystycznego, to sztuka filmowa albo film artystyczny, to prawda i natura; Kino to fałsz artystyczny i sztuczność, to prawie wszystkie filmy na świecie, skażone jest teatralnością - inscenizacja, dramaturgią i aktorami] - Oudart za Bressonem krytykuje ubogie znaczenie (absolutne) uformowane z całości obrazu kinowego, a honoruje „Proces Joanny d'Arc”(kinematografu):
Subiektywne kino - tutaj obrazy nie artykułują się wzajemnie, lecz pole filmowe artykułowane jest polem nieobecnym, wyobrażonym polem filmu (czyli ono się tutaj ujawnia w przeciwieństwie do kina fabularnego). Pojęcie SUTURE (zniesienie Nieobecnego i zmartwychwstanie w kimś) - w obrębie ramy wypowiedzi kinowej skonstruowanej na zasadzie ujęcie-przeciwujęcie (chęć ukrycia obecności kamery i próba zachowania „realizmu” widzenia - kamera pokazuje tyle, ile widzi nieuzbrojone oko), pojawienie się braku percypowanego jako Ktoś (Nieobecny) zostaje zniesione przez kogoś (czy coś) umiejscowionego w tym samym kadrze czy przestrzeni filmowej tego samego ujęcia. W rezultacie pole Nieobecnego staje się polem Wyobrażonego przestrzeni filmowej utworzonej przez dwa pola - nieobecne i obecne. Między tymi polami ma msce semantyczna wymiana, w rezultacie której pojawia się signifie.
Podwójny efekt suture - retroaktywny (poziom signifie, panuje nad wymianą semiotyczną pom. polem obecnym a wyobrażonym, reprezentując pole aktualnie zajęte przez pole poprzednie); antycypacyjny (poziom signifiant, gdy obecny filmowy segment zostanie ukonstytuowany jako znacząca jednostka przez Nieobecnego, to coś/ktoś zajmując jego msce antycypuje dyskretną naturę jednostki, anonsuje jej pojawienie się).
Ukos spojrzenia kamery (kamera nie zawsze patrzy w twarz bohatera, może spoglądać nań z boku) odsłania przez kogo i dla kogo działa operacja suture - chodzi o filmowy podmiot, widza i jego msce, jakkolwiek pozostaje ono puste, gdy znika on w polu filmowym - rola wyobrażonego podmiotu dyskursu filmowego. Widz nie jest Nieobecnym!!!
Ukrycie głębi, zlekceważenie suture (krytyka Bressona) w filmie „Na los szczęścia, Baltazarze” - wymiana dla Bressona jest tu tylko pom. dwoma obrazami, przedstawienie nie może się rozwinąć, bo suture jest niemożliwe (ukazał skutek wcześniej niż przyczynę w ujęciach).
Uczestnictwo widza - o pojedynczym kadrze z „Generała” - grupa żołnierzy przekracza most ujęty przez kamerę w planie ogólnym, z góry - nagle żołnierze nieprzyjaciela powstają w dole kadru - widz po chwili orientuje się, że żołnierze zajęli wzniesienie nad rzeką, które ukrywała pozycja kamery - odkrycie nierzeczywistości przestrzeni dzielącej obie grupy, ale odkrywa ramę kadru - odczuwa istnienie przestrzeni, którą ogranicza kadr (ukrywa). Widz uświadamia sobie istnienie Nieobecnego i to oznaczenie nieobecności bohatera, którego wyobraźnia widza stawia w mscu kamery. W międzyczasie pole filmowe, rozszerzone marzeniem widza, ulega ścieśnieniu. Jego przedmioty(dwie armie, stok, rzeka) formują znaczącą SUMĘ, zamykającą się w sobie jako niepodzielne znaczenie swego rodzaju absolutnego zdarzenia. Ale pozostaje wrażenie obecności innego pola i Nieobecnego.
Obrazy wg Bressona muszą mieć wartość wymienną - suture musi mieć swoje miejsce w ujęciach - wtedy jest możliwość wyłaniania się SYMBOLICZNEGO( a nie tylko bycia przestrzenią zdarzeń).
Ostatnie dwie strony o erotyzmie (odkrycie, że kino wypowiadając siebie mówi o erotyzmie i jest tą uprzywilejowana przestrzenią, gdzie erotyzm zawsze można oznaczyć, zawdzięczamy prawdopodobnie Langowi).
Jean-Pierre Oudart, Suture
1