Treść i alegoryczność "Odprawy posłów greckich" Kochanowskiego
Dramat ten nawiązuje do mitu o wojnie trojańskiej. Oto królewicz Aleksander, by zaspokoić swoją namiętność do Heleny, zaraża swój kraj na niebezpieczeństwo wojny. A dzieje się to przy milczącym przyzwoleniu króla Priama oraz zgodzie przekupionej i lekkomyślnej rady trojańskiej, która jest zresztą zadziwiająco podobna do polskiego sejmu. Jedynie Antenor, uosobienie mądrości i cnót obywatelskich, przeciwstawia się Aleksandrowi uważając, że Helenę należy zwrócić Grekom. Jego racja zostaje odrzucona, a greccy posłowie odprawieni z niczym (taki jest sens tytułu utworu). Mimo to Antenor pozostaje lojalnym obywatelem, który poddaje się woli większości i nadal służy swojej ojczyźnie. Właśnie ta decyzja czyni zeń bohatera tragicznego,. Antenor bowiem weźmie udział w niesprawiedliwej wojnie, która musi skończyć się klęską Trojan.
W roku 1578 w Ujazdowie wystawiono "Odprawę..." z okazji zaślubin czołowego polityka ówczesnej Polski Jana Zamoyskiego. Zaszczycili ją swoją obecnością najwyżsi dostojnicy państwowi i król Stefan Batory. Czasy były niespokojne, szykowano się do wojny z carem Iwanem Groźnym. Tragedia zawierała liczne aluzje do sytuacji Polski. Dlatego też końcowe zdanie bohatera utworu, Antenora ("Radźmy jako kogo bić; lepiej niż go czekać"), uznano za zachętę do działań wojennych.
Związek "Odprawy..." z tragedią grecką
Dramat antyczny |
"Odprawa posłów greckich" |
1. Jedność czasu, miejsca i akcji |
1. Jedność czasu, miejsca i akcji. Autor pierwszy próbował przeszczepić na grunt polski tragedię antyczną. Nie chciał uchylić zasadom. |
2. Ograniczona liczba aktorów, brak scen zbiorowych |
2. Ograniczona liczba aktorów. Obrady sejmu relacjonuje Helenie, wysłany przez Aleksandra poseł, ponieważ autor unikał scen zbiorowych |
3. Występują aktorzy i chór, czyli epejzodia przeplatają się ze stasimonami |
3. Poprawnie zbudowana tragedia klasyczna. Tekst jest podzielony na wystąpienia aktorów i chóru. Chór pełni rolę taką jak w dramacie antycznym: zapowiada, komentuje, uzupełnia wypowiedzi aktorów, stwarza nastrój |
4. Akcja postępowała stopniowo, aż do nieuchronnego, tragicznego końca |
4. Wypowiedzi postaci nie służą potęgowaniu napięcia, bo już na wstępie dowiemy się jaką odpowiedź otrzymali posłowie |
5. O tragizmie postaci decydował fakt, że wybór jakiego musiał dokonać bohater zawsze był tragiczny |
5. W "Odprawie..." można było uniknąć tragedii. Posłowie mogli zwrócić Helenę mężowi i wówczas nie doszłoby do wojny. Wybrali jednak drogę z tragicznymi następstwami, bo Troja została zburzona. Istniała więc możliwość wyboru. |
6. Bohaterowie tragedii uwikłani byli w sytuacje bez wyjścia (śmierć, konflikt sumienia) |
6. bohaterowie nie byli uwikłani w sytuację bez wyjścia. Mieli wyjście, aby uniknąć katastrofy. W "Antygonie" tragedia następuje w utworze, śmierć Antygony, Hejmona, Eurydyki, a w "Odprawie..." nikt nie ginie, ale zapowiedziana tragedia nastąpi. Będzie jeszcze większa, bo zginie Troja (proroctwo Kasandry) |
7. O losach starożytnych bohaterów decydowali bogowie lub przeznaczenie |
7. W tragedii Kochanowskiego bohaterowie sami dyskutują i podejmują decyzje. Troja musi zginąć, bo zgubę szykuje jej własne społeczeństwo. To przekupni posłowie za pozostawieniem Heleny, nie kierowali się troską o bezpieczeństwo kraju |
8. Cechą tragedii antycznej było oczyszczenie- katharsis |
8. Dialogi i monologi są bezrymowe. Wiersz biały |