TYPOLOGIA SŁOWNIKÓW ( jedno z kluczowych zagadnień metaleksykografii) to wyodrębnienie ich typów, modeli, wzorów, które będą stanowiły punkt odniesienia dla wszystkich elementów całego zbioru.

Nie istnieje jedna uniwersalna typologia słowników językowych; zastosowanie różnych kryteriów prowadzi do rozmaitych podziałów, np.

• dzielimy je m.in. ze względu na:

1. JĘZYK OPISU

1. słowniki jednojęzyczne, w których opisu jednostek danego języka dokonuje się przy użyciu wyrażeń tego samego języka;

2. słowniki przekładowe, w których opis pojawia się w postaci ekwiwalentów danego wyrażenia w innym języku (innych językach):

- dwujęzyczne (bilingwalne);

- wielojęzyczne (multilingwalne).

2. ZAWARTOŚĆ

1. słowniki ogólne (ogólno-definicyjne) - ich celem jest przekazanie możliwie jak najbardziej wszechstronnej informacji o całym zasobie leksykalnym znanym ogółowi rodowitych użytkowników danego języka, a więc o znaczeniu (znaczeniach) wyrazów, pochodzeniu, fleksji, cechach składniowych, związkach frazeologicznych i przysłowiach, w jakich się pojawiają z ilustracją użycia w postaci przykładów itp.;

2. słowniki specjalistyczne, inaczej wyspecjalizowane, w których opis dotyczy tylko fragmentu zasobu faktów językowych lub wybranych aspektów ich funkcjonowania, ale jest w tym zakresie bogatszy, bardziej szczegółowy.

Wśród słowników specjalistycznych możemy wyróżnić m.in. słowniki:

• frazeologiczne;

• etymologiczne ;

• fleksyjne (odmiany wyrazów);

• składniowe;

• historyczne;

• poprawnościowe:

- ortograficzne;

-ortoepiczne (poprawnej polszczyzny);

• wyrazów obcych;

• synonimów (wyrazów bliskoznacznych);

• antonimów;

• homonimów;

• gwarowe;

• odmian językowych języka pisarzy;

• rymów;

• frekwencyjne;

• skrótów;

• onomastyczne (nazw własnych).

3. PRZEZNACZENIE

1. słowniki popularne - pisane z myślą o szerokim kręgu odbiorców, nie dysponujących wykształceniem filologicznym;

2. słowniki naukowe (czasami zwane też akademickimi) - będące de facto naukowymi opracowaniami określonych zagadnień przyjmującymi formę słownikową.

4. ADRESATA

1. słowniki dla rodowitych użytkowników języka;

2. słowniki dla uczących się języka jako obcego ( w metaleksykografii nazywane pedagogicznymi).

5. PODEJŚCIE DO MATERIAŁU JĘZYKOWEGO

1. słowniki opisowe (deskryptywne) - charakteryzujące jednostki języka na podstawie tego, jak są (były) faktycznie używane;

2. słowniki normatywne (preskryptywne) - ograniczające się do rejestracji zjawisk językowych zgodnych z obowiązującą normą językową.

6. ZASIĘG CZASOWY SŁOWNIKA

1. słowniki synchroniczne - opisujące funkcjonowanie słownictwa w jednym okresie rozwoju, np. 2. połowie XX wieku, ale też i np. w XVI wieku;

2. słowniki diachroniczne - ukazujące zmiany słownictwa z biegiem czasu ( np. słownik etymologiczny).

7. FORMĘ UTRWALENIA

1. słowniki tradycyjne (papierowe):

- rękopiśmienne,

-drukowane;

2. słowniki elektroniczne (komputerowe).

2

---