CHÓD jest to seria cyklicznych ruchów kkd i kkg oraz tułowia powodujących przesuwanie się środka ciężkości.

Cykl chodu są to czynności wykonywane przez idącego pomiędzy kontaktem pięty kd a powtórnym jej kontaktem z podłożem.

Fazy chodu:

Podporu zajmuje 60% czasu. Składa się na nią:

kontakt pięty z podłożem

„stopa płasko” inaczej ekscentryczne hamowanie

pełne obciążenie

propulsja czyli przetaczanie stopy

przenoszenia 40%

przyśpieszenie

przenoszenie właściwe

hamowanie

podwójnego podporu, gdy pięta jednej kd dotyka podłoża jednocześnie z palcami drugiej kd; nie ma jej w czasie biegania.

Tempo chodu:

Wolne 70 kroków/min

Średnie 90kroków/min, co daje prędkość ok.4 km/h

Bardzo szyki chód to 120kroków/min

Wpływ na tempo chodu ma samopoczucie, wzrost, zmęczenie, choroby, ból.

Wydajność chodu determinowana jest przez wyznaczniki chodu

1.określa boczne przemieszczenia miednicy w czasie chodu wynikające z naprzemiennego obciążania kkd

2.określa ustawienie miednicy i obu stawów biodrowych w płaszczyźnie czołowej podczas fazy obciążania właściwego jednej kończyny i przenoszenia drugiej

3. określa prawidłowe ustawienie miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie poprzecznej w fazie podwójnego podporu; ruchy w tej płaszczyźnie wynoszą 4-5°

4. określa wielkość zgięcia stawu kolanowego kończyny podporowej w fazie pełnego obciążenia; wynosi ona 20°

5. określa wymaganą wielkość skrócenia czynnościowego kd w fazie przenoszenia; odbywa się ono we wszystkich trzech stawach kd; aby było możliwe wymagane jest zgięcie w biodrze 20°, kolanie 60-65°

6. określa kątową wielkość zakresów ruchów w stawach skokowo-goleniowych w płaszczyźnie strzałkowej; zgięcie podeszwowe 15°, grzbietowe 25°

7. izometryczny- kroki oby kkd mają jednakową długość

8. izochroniczny- czas obciążania obu kkd jest równy

9. izotoniczny- prawidłowa koordynacja ruchów kkg i tułowia z pracą kkd; podczas wyrzucania do przodu lewej kd wyrzucana jest też prawa kg, aby zapobiegać ruchom skrętnym tułowia.

Wyznaczniki 1-6 są to kinematyczne wyznaczniki chodu.

Nie zachowanie wyznacznika 7, izometrycznego powoduje chód dostawny, dyskoordynację zachwiania równowagi, na skutek skracania fazy podporu na chorej kd.

Warianty chodu fizjologicznego:

• Kołyszący, charakterystyczny głównie dla kobiet, powolny z przesuwaniem bioder na boki

• Marynarski, na szerokiej podstawie, tak jakby szło się po niepewnym podłożu

• Majestatyczny, z energicznym wyrzucaniem kończyn dolnych do przodu

• Sztywny charakteryzuje się zmniejszeniem oscylacji ruchów miednicą i zakresów ruchów we wszystkich stawach kkd

• Drobnym krokiem u osób o krótkich nogach.

Przyczyny zaburzeń chodu:

1. Ból. Powoduje utykanie, zaburzenia wszystkich wyznaczników chodu, skrócenie fazy podporu na bolesnej kd.

2. Zmniejszenie siły mięśni. Pośladkowego średniego powoduje opadanie miednicy na stronę zdrową w fazie podporu( dodatni objaw Trendelenburga), tułów kompensacyjnie przechyla się w stronę przeciwną(objaw Duchenna), obustronne uszkodzenie tych mięśni powoduje chód kaczkowaty; uszkodzenie zginaczy grzbietowych stopy powoduje wysokie unoszenie kolan, aby nie zaczepić opadającą stopą o podłoże ani nią „nie klapać”, jest to chód brodzący, bociani lub koguci. Uszkodzenie mięśnia pośladkowego wielkiego powoduje nagłe cofnięcie się tułowia i miednicy ku tyłowi na początku fazy podporu, zaraz po dotknięciu piętą podłoża, wysuniecie chorego biodra ku przodowi oraz mocne wyprostowanie kd w kolanie w środkowym okresie fazy podporu. Obustronne porażenie tego mięśnia uniemożliwia chodzenie po schodach. Porażenie mięśnia czworogłowego uda przy normalnym chodzie może być niewidoczne, natomiast przy szybkim chodzie następuje nagły wyprost kolana przy dotknięciu piętą podłoża oraz na początku fazy podporu udo cofa się; utrudnia ono bieg, gdyż brak jest wyrzutu podudzia oraz występuje powłóczenie stopą. Porażenie mięśnia trójgłowego łydki powoduje opadanie miednicy po stronie chorej w fazie podporu, powłóczenie miednicą, przeprost w fazie podporu w kolanie; jest to chód szczudłowy, bez propulsji; utrudniony jest chód pod górę.

3. Zaburzenia napięcia mięśniowego; spastyka powoduje, że chód jest sztywny i często poważnie zaburzony

4. Ograniczenia ruchów w stawach: biodrowym powoduje zwiększone unoszenie miednicy i rotację tułowia; kolanowym- chód obwodzący(zataczanie kółek chorą kończyną) oraz unoszenie miednicy po stronie chorej; skokowym- najkorzystniejsze jest ograniczenie z ustawieniem stopy w pozycji pośredniej, końskie ustawienie- chód bociani, piętowe- chód szczudłowy.

5. Skrócenie rzeczywiste kkd do 2 cm nie zaburza znacząco chodu, powoduje jednak poważne zaburzenia postawy i napięcia układu mięśniowego

6. Zaburzenia koordynacji

7. Zaburzenia równowagi, np. chód móżdżkowy(zataczającego się)

Pionizacja

Ćwiczenia przygotowujące:

1. Kształtujące układ krążenia ćwiczenia bierne, czynno-bierne, czynne; zmiana ułożenia kończyn, masaż

2. Kształtujące odruchy postawy; podparcia poprzez działania na stopach; statycznych poprzez zmiany ułożenia stóp, kkd, tułowia; nastawczych- zmiana nastawienia pacjenta.

3. Wzmacniające siłę mięśniową

4. Ćwiczenia równoważne

Etaty pionizacji na łóżku:

1. półsiady

2. siad prosty początkowo bierny poprzez unoszenie podgłówka łóżka, następnie czynne

3. siad na krawędzi łóżka ze spuszczonymi nogami

4. siad na fotelu, krzesła a następnie na taborecie.

5. stanie z pomocą kul i z oparciem o ścianę

6. stanie tylko z pomocą kul

7. stanie bez kul z trzymaniem się ściany, drabinek

8. stanie samodzielne.

Zasady pionizacji:

• Czas pierwszego razu każdego etapu 3-5 minut

• Utrzymywanie jednego etapu do 30 min bez objawów ubocznych i można przejść do następnego etapu

• Stała kontrola i obserwacja pacjenta

• Stałe przebywanie z pacjentem

• Kontrola tętna i częstości oddechów

• Odwracanie uwagi chorego od pionizacji(emocje mogą przyśpieszać tętno)

Pionizacja na stole pionizacyjnym:

• Kąt nachylenia stołu przy pierwszym podejściu(wyjściowy) 30°

• Ustalenie czasu

• Stopniowe zwiększanie kąta nachylenia i czasu trwania

• Prawidłowy sposób zakładania i zdejmowania pasów stabilizacyjnych(miednica, kolana, klatka piersiowa)

• Stopniowo można uwalniać pasy; początkowo ten z klatki piersiowej, następnie ze stawów kolanowych a na końcu ten z miednicy(biodrowy), lecz gdy istnieje możliwość samoasekuracji.

• Stała kontrola i obserwacja pacjenta: tętno, częstość oddechów

• Stałe przebywanie z pacjentem

Pierwsza pionizacja powoduje szereg zmian w organizmie oraz umożliwia:

• Kształtowanie równowagi

• Zaopatrzenie w niezbędny sprzęt ortopedyczny

• Wyrównanie długości kończyn

• Wzmocnienie siły mięśni kkd

Nauka chodzenia

1. Nauka kroku podstawowego; chód w barierkach, z pomocą balkoników, o kulach

2. Chód po podłożu o różnej twardości

3. Chodzenie z pokonywaniem różnych wysokości(schody)

4. Nauka padania

Etapy nauki padania:

• Opad o prostym tułowi na ścianę na kkg

• Upadek na kilka warstw materacy

• Upadek w przód na pojedynczy materac

• Upadek w przód na twarde podłoże

• Upadek ze zmianą kierunku ciała w trakcie wykonywania tej czynności

• Upadki w wybranym kierunku z wyborem momentu utraty równowagi przez fizjoterapeutę

• Upadki niespodziewane w niewiadomym kierunku

Zasady nauki padania

• Nie bronić się przed upadkiem za wszelką cenę

• W momencie zachwiania równowagi od razu odrzucić od siebie kule

• Każdy upadek należy tak kontrolować, aby wylądować w leżeniu przodem

• Siłę uderzenia należy amortyzować przez ugięcie stawów łokciowych przy odpowiednio ustawionych na podłożu dłoniach

• Samodzielnie wstawać z pozycji leżenia przodem poprzez unoszenie miednicy i cofanie się na kkg

Zasady asekuracji pacjenta:

• W momencie utraty równowagi bezpiecznie sprowadzić pacjenta na podłoże

• Instruktor porusza się z tyłu za pacjentem lub z tyłu i z boku; przy schodzeniu ze schodów przed pacjentem

Etapy chodu:

1. Kontakt pięty z podłożem- w stawie skokowym i kolanowym rozpoczyna się zginanie, staw biodrowy lekko zgięty i rozpoczyna się ruch prostowania

2. Ekscentryczne hamowanie- staw skokowy zgięty ok. 15°, kolanowy 20° a biodrowy 15-20°

3. Pełne obciążenie- staw skokowy w pozycji zerowej(pośredniej), kolanowy w wyproście 0°, biodrowy również 0°

4. Przetaczanie stopy- oderwanie pięty od podłoża; początkowo staw skokowy zgięty 15°, kolanowy rozpoczyna ruch zgięcia, biodrowy w przeproście 20°.W momencie odrywania palców od podłoża staw skokowy zgięty 20°, kolanowy 40°, zaś biodrowy wyprost 20°

5. Przyśpieszenie- stopa w pozycji zerowej, staw kolanowy zgięty 40°, biodrowy w wyproście 15°

6. Przenoszenie właściwe- staw skokowy w pozycji pośredniej, zgięcie w stawie kolanowym 65° oraz w biodrowym 25°

7. Hamowanie- staw skokowy w pozycji zerowej, kolanowy w pełnym wyproście 0°, biodrowy zgięty 25°; pięta ma kontakt z podłożem.

Wartości kątowe niezbędne do rozpoczęcia nauki chodzenia to zgięcie w stawie kolanowym ok. 65°, w biodrowym wyprost 15° i zgięcie 25°

Mięśnie biorące udział w chodzie:

Faza podporu: mięsień pośladkowy wielki, zginacze uda(dwugłowy uda, półścięgnisty, półbłoniasty), przywodziciele uda(wielki długi, krótki),pośladkowy średni i mały; prostownik kolana(czworogłowy), zginacze kolana, piszczelowy przedni, prostowniki palców, prostownik palucha, trójgłowy łydki

Faza przenoszenia: bardzo ważne są mięśnie tułowia, skośne brzucha, unoszące miednicę, biodrowo-lędźwiowy, czworoboczny lędźwi; tę fazę zapoczątkowuje mięsień krawiecki.

---