SKORUPIAKI

Podtyp: Crustaceomorpha (Branchiata) Skorupiaki

• głównie morskie, liczne słodkowodne, nieliczne lądowe (tylko środowiska o znacznej wilgotności)

• wielkość od 0,5 mm do 70 cm

• większość wolno żyjących, liczne gatunki pelagiczne; często podstawowy składnik zooplanktonu; osiadłe i pasożyty

• posiadają 2 pary czułków i 3 pary przysadek gębowych.

• Oskórek jest wysycany solami wapnia, nadaje mu dużą twardość

• Formy wolne posiadają skrzela, u form lądowych przynajmniej częściowo narządy oddechowe zachowują cechy skrzeli

• Skrzela związane z odnóżami zawsze zawiązują się za nich i wtórnie mogą się przemieszczać, formy bardzo małe nie posiadają skrzeli

• Układ krwionośny jest zawsze otwarty

• Układ wydalniczy tworzą gruczoły czułkowe lub gruczoły szczękowe (skorupkowe)

• Czasami występują 2 typy larw; wydzielają amoniak

• Głowa powstaje z 6 segmentów:

- akronu (przedczułkowego)- para oczu

- czułków pierwszej pary

- czułków drugiej pary

- żuwaczkowego

- szczęk pierwszej pary

- szczęk drugiej pary

• U większości skorupiaków z segmentami głowowymi w trakcie rozwoju zlewa się jeszcze 1 do 5 segmentów tułowiowych tworząc głowotułów, odnóża tych części nazywamy ( ) ?

• Tułów zbudowany jest z różnej liczby segmentów, na każdym segmencie para odnóży lokomocyjnych

• Odwłok może posiadać odnóża przystosowane do różnych funkcji (pływanie, kopulacja, przytrzymywanie jaj, potomstwa, wymiana gazów)

• Układ nerwowy składa się ze zwoju mózgowego położonego nad przełykiem (proto-, deuto-; i tritocerebrum), obrączki okołogardzielowej oraz brzusznego łańcuszka nerwowego; u form prymitywnych w formie drabinki z tendencją do zlewania się aż do występującego u krabów pojedynczego zwoju brzusznego

• Narządy zmysłów- występuje oko lub oczy naupliusowe, oczy złożone, statocysty, szczecinki czuciowe

• Większość rozdzielnopłciowa, często partenogeneza

• W rozwoju występują stadia larwalne jednakże u wielu skorupiaków przeobrażenie następuje jeszcze w osłonkach jajowych

Gromada: Branchiopoda- skrzelonogi

• drobne, głównie słodkowodne

• nie tworzy się u nich głowotułów

• liczba segmentów budujących ciało od kilkunastu do 50

• ciało podzielone na głowę, tułów i odwłok (słabo zaznaczona granica pomiędzy tułowiem a odwłokiem (brak głowotułowia)

• odnóża liściaste, pełnią funkcję lokomotoryczną i oddechową, także służą do odfiltrowania pokarmu

• narządy wydalnicze, gruczoły szczękowe

Przedstawiciele:

Triops cancriformis Przekopnica właściwa

Daphnia longispina Pchlica

Gromada: Branchiura Spiewki

• ektopasożyt ryb zarówno morskich jak i słodkowodnych

• niewielkie, silnie spłaszczone, ciało przykrywa karapaks

• odwłok zredukowany, nie segmentowany

• brak narządów oddechowych

• narządy wydalnicze- gruczoły szczękowe

Przedstawiciele:

Argulus foliaceus Spiewka karpiowa

Gromada: Copepoda Widłonogi

• wodne, większość morska, także przedstawiciele żyjący w wilgotnym mchu i na korze drzew

• gatunki wolno żyjące, także liczne pasożyty ( wtedy o uproszczonej budowie)

• ciało zbudowane z jednolitej głowy, segmentowanego tułowia i odwłoka

• liczba segmentów tworzących poszczególne tagmy są stałe i wynoszą (głowa- 6, tułów-6, odwłok-5)

• narządy wydalnicze, stadia larwalne mają gruczoły czułkowe, postacie dorosłe gruczoły szczękowe

Przedstawiciele:

Cyclops sp. Oczlik

Gromada: Cirripedia wąsonogi

• wyłącznie morskie

• osiadłe, także pasożyty i komensale

• postacie dojrzałe silnie zmienione morfologicznie

Przedstawiciele:

Sacculina carcini Worecznica rozłogowiec

Balanus balanoides Pąkla sakiewkowata

Gromada: Ostracoda Małżoraczki

• zarówno morza jak i wody słodkie

• wielkość od 2 mm, max 2 cm

• ciało okryte dwuklapowym karapaksem

• brak segmentacji

• głowa stanowi większość ciała

• odnóża tułowiowe w liczbie 1 lub 2 par

Przedstawiciele:

Cyprida sp. Małżoraczek

Gromada: Malacostraca Pancerzowce

• morskie, słodkowodne, a także lądowe, niewiele pasożytów, wiele gatunków jadalnych

• wielkość od kilku mm do kilkunastu cm

• ciało zbudowane z 21 lub 22 segmentów, podzielone na głowę lub głowotułów, tułów i odwłok

• u właściwych pancerzowców 1 do 3 pa odnóży tułowiowych przekształconych w szczękonóża

• mózg zawsze trójdzielny, brzuszna część układu nerwowego wykonuje różne stopnie koncentracji

• oczy najczęściej złożone

Przedstawiciele:

Porcellio scaber Prosionek

Astacus astacus Rak rzeczny

---