Analiza systemowa

System - zbiór obiektów, ich atrybutów (cech) oraz relacje pomiędzy tymi obiektami / atrybutami. Jeżeli zachodzi relacja pomiędzy atrybutami dwóch obiektów, to zachodzi relacja pomiędzy tymi obiektami.

Obiekt (definicja "goal-seating") - lista atrybutów, które zostały umyślnie wybrane w określonym celu. Dana grupa obiektów jest systemem, jeżeli kryteria doboru ich atrybutów są jednakowe.

Środowisko (otoczenie) systemu - obiekty znajdujące się poza systemem. Między obiektami w otoczeniu systemu oraz między obiektami w systemie i poza nim także zachodzą relacje. Może to wynikać z bliskości fizycznej otoczenia systemu. Im odległość między systemem a jego otoczeniem jest większa, tym mniejsze jest oddziaływanie między nimi. Relacje pomiędzy systemem, a jego otoczeniem powinny być jednostronne. Jeżeli są dwustronne, to obiekt spoza systemu należy do systemu włączyć.

Przykład:

System - pole buraków

Obiekt - burak

Radiacja i opady - otoczenie systemu

Budowana jest zależność M = M(T) (przyrost biomasy zależy od radiacji i opadów). Przy zmianie obszaru systemu z jednego pola na cały region zmieniają się relacje między obiektami i ich skala.

Analiza - dotyczy obiektów rzeczywistych.

Synteza - dotyczy obiektów fikcyjnych.

Tworzenie systemu celowego obiektów rzeczywistych lub fikcyjnych:

1. Określenie celu, czyli ustalenie, co należy osiągnąć po zanalizowaniu lub zsyntetyzowaniu systemu.

2. Ustalenie atrybutów związanych z celem.

3. Ustalenie przynależności obiektów do systemu.

4. Zdefiniowanie otoczenia (środowiska) systemu

5. Decyzja, które obiekty spoza systemu należy do systemu włączyć ze względu na ich silne oddziaływanie z obiektami systemu.

Ten sam obiekt może być jednocześnie elementem systemu i elementem otoczenia innego systemu.

Środowisko - dopełnienie wyróżnionego systemu do całej przestrzeni, czyli zbiór wszystkich obiektów (wraz z ich atrybutami i relacjami między nimi), które ze względu na kryteria przynależności do systemu nie zostały do niego włączone.

Przykład systemów i ich środowisk:

Ja => Rodzina => Plemię => Naród => Rasa => Ludzie => Ludzie i zwierzęta wyższe

Dobór kryteriów, czyli wyznaczenie granicy między systemem i środowiskiem ma decydujące znaczenie dla klasyfikacji i rozpoznania obiektów w określonych sytuacjach. Wraz ze zmianą kryteriów zmienia się położenie granicy między systemem a środowiskiem.

Rodzaje obiektów środowiska:

- niezależne od obiektów systemu (człowieka) - cały Wszechświat,

- częściowo zależne od zachowania się ludzi - środowisko przyrodnicze,

- całkowicie zależne od zachowania się ludzi - środowisko cywilizacyjne (wewnętrzne).

Granice między trzema wymienionymi kategoriami obiektów środowiska przesuwają się nieustannie w czasie, odzwierciedlając ekspansję biologiczną i cywilizacyjną populacji ludzkiej. Pewne obiekty środowiska pozostając przez tysiąclecia poza istotnym oddziaływaniem ze strony człowieka są obecnie silnie modyfikowane.

Człowiek korzystając ze środowiska pobiera duże ilości masy i energii i pozostawia odpady, przez co zniekształca środowisko. Zmieniające się przy tym własności środowiska wpływają na intensywność oddziaływań między populacją ludzką a środowiskiem.

Problem - każda sytuacja lub stan powodujący dyskomfort, niepokój, ból. Może być rzeczywisty lub wyimaginowany (fikcyjny). Problemy powodowane są przez ludzkie niedbalstwo, lenistwo, niekompetencję, nieuwagę, niezgodne z przepisami działanie.

Powyższy schemat istnieje tylko w sytuacji pokoju w warunkach demokratycznych.

Grupa ekspertów (analityk systemu) metodą detektywistyczną sprawdza czy problem istnieje, bada historię problemu, analizuje problem i podaje decydentowi możliwości jego rozwiązania, a także wskazuje winowajcę problemu. Podaje decydentowi listę wariantów rozwiązań problemu.

Wariant "0" - nic nie rób i czekaj aż problem sam się rozwiąże. Zaletą tego wariantu jest brak kosztów. Jest stosowany, gdy nie stać decydenta na inny wariant. Służy do porównania z innymi wariantami.

Problem

środowiskowy

Przyczyna

problemu

Grupa ekspertów

Narzędzia do analizy sytuacji

Decydent

Nosiciel problemu

---