• ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

• Definicja: są to przedmioty materialne lub ich wytwory oddziaływujące na różne receptory i umożliwiające wtórną rekonstrukcję procesu dziejowego na potrzeby związane z szeroko rozumianą edukacją historyczną

urozmaicają one przyswajanie wiedzy i pozwalają kształtować określone umiejętności

• Rodzaje podręczników:

• Syntezy : zawierają w pełni gotową wiedzę historyczna zarówno w odniesieniu do zamieszczonych opisów jaki uogólnień i sądów wartościujących

• Kompendia materiałowe: zawierają surowy materiał faktograficzny, ale w postaci uporządkowanej

• Podręczniki uniwersalne: są połączeniem dwóch powyższych postaci podręcznika

• Funkcje podręcznika:

• naukowo-informacyjna: dostarcza wiedzy

• metodologiczna: kształtuje poglądy na proces historyczny

• wychowawcza: kształtuje wartości moralne

• transformacyjna: kształtuje umiejętności w posługiwaniu się zdobyta wiedzą

• badawcza: wdraża do dostrzegania i rozwiązywania problemów

• samokształceniowa: wyrabia umiejętność samodzielnej pracy z tekstami

• autokontrolą: pomaga w utrwalaniu wiedzy oraz kontroli i ocenie osiągnięć ucznia

• Elementy składowe podręcznika:

• Część tekstowa: tekst podstawowy, teksty uzupełniające(źródła, ciekawostki, frag. literatury) teksty wyjaśniające( słowniki, wykazy pojęć)

• Elementy pozatekstowe: środki ikonograficzne( zdjęcia, ryciny, rysunki), symboliczne(mapy, schematy, taśmy chronologiczne)

• System informacji : wstęp i podsumowanie

• System sterowania przyswajaniem wiedzy: pytanie, zadania

• System utrwalania i kontroli: testy kontrolne

• Kryteria wyboru optymalnego podręcznika:

• Adekwatność zawartej w podręczniku wiedzy do zawartości określonego programu nauczania

• Zawartość merytoryczną

• Sposób strukturyzacji wiedzy prezentowanej przez podręcznik

• Poprawność językową treści podręcznika

• Atrakcyjność prezentowanych informacji( strona ilustracyjna, przejrzystość)

• Ogólna estetyka podręcznika i jakości jego wydania

• Zasady pracy z podręcznikiem:

• 3 etapy: wyjaśnienie zadania, pracę z podręcznikiem, podsumowanie

• Uczniowie powinni umieć czytać ze zrozumieniem

• Po lekturze tekstu zapytać uczniów o niezrozumiałe pojęcia, wyrażenia i wyjaśnić je

• Podręcznik wykorzystujemy przy następujących rodzajach ćwiczeń

• udzielanie odpowiedzi napytania związane z przeczytanym tekstem

• wyjaśnienie sformułowań użytych w tekście

• wykorzystanie informacji z podręcznika do tworzenia innych form przekazu treści, np. uzupełnianie tabelki, wykresów czy przygotowanie ustnych lub pisemnych wypowiedzi

• wyszukiwanie informacji za lub przeciw określonej tezie

• wydzielenie z tekstu najważniejszych informacji

• wykorzystanie zawartych w podręczniku innych Śródko dydaktycznych, np. mapa, tekst źródłowy, wykresy czy zdjęcia

• Mapy historyczne: jest środkiem dydaktycznym, w którym uporządkowane czasowo i przestrzennie informacje o wydarzeniach i zjawiskach historycznych, dotyczące określonego terytorium, przekazywane są za pomoca charakterystycznych znaków i symboli, umieszczonych na dwuwymiarowej płaszczyźnie

• Rodzaje map:

• Przekrojowe: przedstawiają wydarzenia historyczne, związane z różnymi sferami aktywności człowieka w sposób statyczny

• Rozwojowe: przedstawiają w sposób dynamiczny proces historyczny w dłuższej perspektywie czasowej; do lekcji powtórzeniowych i podsumowujących

• Problemowe: tematyczne; dotyczą jednego zagadnienia

• Indukcyjne: towarzyszom trzem wymienionym tu rodzajom map, występują na tzw. kartonach bocznych, są uszczegółowieniem problematyki głównej: bitwa, wojna, itp.

Oraz

• ścienne

• atlasowe

• w podręcznikach i zeszytach ćwiczeń,

• komputerowe

• foliogramy

• Etapy kształcenie umiejętności czytania z mapy

• Etap I : Postrzegania:

• uczniowie odbierają obraz mapy jako rozmieszczenie na niej linii, sygnatur punktowych, powierzchniowych; poznają jej tytuł i zastosowanie do konkretnego tematu lekcji.

• Ćwiczymy umiejętność rozpoznawania i nazywania różnych map historycznych, przyporządkowanie map do tematów

• Etap II :Rozróżnienie

• Wstępna analiza treści historycznej mapy, operując wewnętrznym językiem mapy

• Uczniowie wyodrębniają znaki powierzchniowe, punktowe i liniowe oraz identyfikują ich znaczenie

• Ćwiczymy: analizowanie legendy mapy i systemu znaków, mogą również sami uzupełniać legendę przykładowych map, kolorować wskazane przez nauczyciela elementy

• Etap III : Rozpoznawanie

• uczniowie identyfikują użyte na mapie sygnatury z oznaczonymi przez nie obiektami, faktami i zjawiskami historycznymi

• informacje odczytane z mapy zostają włączone w kontekst historyczny powiązane z dotychczasową wiedzą

• Ćwiczenia: bardziej skomplikowane: odszukanie miejsc na mapie, udzielanie odpowiedzi na pytania związane z mapą oraz zadania wymagające zbudowania narracji ustnej lub pisemnej na podstawie mapy

• Podręcznik wykorzystujemy przy następujących rodzajach ćwiczeń:

• odnajdywanie informacji na mapie

• porównanie map

• wykorzystywanie map konturowych

• samodzielne wykonywanie całych mapek lub ich części

• wykorzystywanie mapy jako źródła informacji

• wykorzystanie mapy do opracowania innych materiałów: tabeli, kalendarium wojskowego

PODZIAŁ ŹRÓDEŁ HISTORYCZNYCH: a) Źródła niepisane- 1. Zabytki architektury, 2. Przedmioty codziennego użytku i inne wytwory kultury materialnej (broń, narzędzia, ozdoby), 3. Źródła ikonograficzne (obrazy, rzeźby, zdjęcia). b) Źródła pisane: 1. Źródła opisowe (narracyjne): *relacje historiograficzne (roczniki, kroniki), *pamiętniki, dzienniki, wspomnienia, relacje, * listy, biografie, hagiografie, autobiografie, dzieła literackie, publicystyka. c) Źródła aktowe: 1. Źródła normatywne (konstytucje, statuty, kodeksy praw, dekrety, manifesty, programy), 2. Akta (umowy, wyroki sądowe, zaświadczenia, pokwitowania). d) Źródła materialne e) Źródła statystyczne f) Źródła kartograficzne:(mapy).

• Źródła historyczne: to wszelkie ślady istnienia ludzkiego w przeszłości, które służą do poznania i rekonstrukcji faktów historycznych.

• Podział Źródeł:

• Według Johanna Droysena:

• Właściwe: kroniki, pamiętniki, diariusze, czasopisma, gazety, pieśni, mity, dzieła historiograficzne

• Zabytki : pomniki, inskrypcje, monety, wizerunki monarchów

• Pozostałości : to co pozostało, ale bez świadomości utrwalenia ich twórców

• Według Gerarda Labudy:

• ergotechniczne: odbijające bezpośrednio gospodarczą strone aktywności człowieka, źródła materialne i demograficzne

• socjotechniczne: odzwierciedlające oddziaływania międzyludzkie, społeczne

• psychotechniczne: odzwierciedlające stan ludzkiej świadomości

• Tradycyjny podział

• Pisane:

• opisowe: historiograficzne, pamiętnikarskie, publicystyczne, epistolograficzne

• dokumentacyjne( NORMATYWNE) : traktaty, konstytucje, akta sądów, opisy majątków,

• niepisane:

• ikonograficzne

• kartograficzne

• architektoniczne

• audiowizulane

• Krytyka źródeł historycznych

• zewnętrzna:

• ustalenie miejsca i czasu powstania źródła

• ustalenie autora

• sprawdzenie autentyczności źródła

• sprawdzenie oryginalności tekstu

• Wewnętrzna :

• analizowanie treści tekstu

• ustalenie wiarygodności przekazu

• ŹRÓDŁA HISTORYCZNE W PRAKTYCE HISTORYCZNEJ:

• Źródła wykorzystywane w szkole są najczęściej już opracowane na potrzeby konkretnej grupy wiekowej:

• Pierwotne: w postaci nadanej lub przewidzianej przez autora ( źródła domowe, muzealne, archiwalne)

• Pochodne: źródła informacji opracowane na podstawie źródeł pierwotnych

• Etapy kształcenia kompetencji źródłoznawczych:

• Dostrzeganie, rozpoznawanie i nazywanie źródeł

• Stawianie pytań na podstawie treści i odnajdywanie odpowiedzi pośrednich i bezpośrednich

Krytyka zewnętrzna i wewnętrzna - analiza