Wykład VIII

30.11.2009

Antroporesja w regionach atrakcyjnych turystycznie

• Negatywne oddziaływanie turystyki i rekreacji na środowisko:

• Urbanizacja turystyczna - pojawienie się aglomeracji turystycznych

• Zmiany wywołane w środowisku naturalnym - zmiany w rzeźbie terenu, zmniejszenie pokrywy leśnej

• Antropopresja -

• Atrakcyjność turystyczna - zespół cech uznanych przez odwiedzających i potencjalnych turystów na pożądane i niezbędne dla odpowiedniego funkcjonowania turystycznego krajobrazu (cechy przyrodnicze).

W turystyce granice odporności środowiska określa się z pomocą wskaźników chłonności i pojemności turystycznej.

• Chłonność turystyczna - zdolność niezagospodarowanego środowiska przyrodniczego do przyjęcia określonej wielkości obciążenie ruchu turystycznego, którego wielkość maksymalna wyrażona będzie wskaźnikiem chłonności, tj. taką wielkością obciążenia na jednostkę powierzchni, która z jednej strony zapewni optymalną wartość wypoczynku, a z drugiej strony zaś stanowić będzie górny pułap dopuszczalnego obciążenia środowiska po granicę procesów dewastacji.

• Pojemność turystyczna - maksymalna zdolność obszaru zagospodarowanego do przyjęcia obciążeń ruchem osób, odpowiadająca sposobowi zagospodarowania i wielkości powierzchni w warunkach pełnego zaspokojenia komfortu psychofizycznego wypoczynku, płynącego z właściwego wykorzystania fragmentu środowiska geograficznego.

• Przepustowość turystyczna - liczba osób mogących korzystać z tych samych walorów w warunkach pełnego zaspokojenia komforty psychofizycznego wypoczynku, płynącego z właściwego wykorzystania fragmentu środowiska geograficznego w jednostce czasu (godz./doba/sezon)

• Kanalizacja ruchu turystycznego - działanie planowe zmierzające do ograniczenia negatywnych skutków turystyki poprzez równomierne rozproszenie ruchu turystycznego na obszarze fragmentu środowiska geograficznego lub też ukierunkowanie go na tereny posiadające większa odporność na negatywne skutki obecności turystów tj. cechujące się większym wskaźnikiem chłonności turystycznej.

• Wiele regionów i miejscowości w skutek przeinwestowania i wyeksploatowania staje się nieatrakcyjna dla turystów.

Miejsca te zatracają swój charakter, tracą zdolność samoregulacji (…)

• Przyczyny powstawania zagrożeń:

• Nadmierna koncentracja ruchu turystycznego na danym obszarze w określonym czasie

• Nieprawidłowo zlokalizowana baza turystyczna

• Złe formy organizacji wypoczynku

• Brak kultury turystycznej

• Dwie grupy szkód powodowanych przez turystów:

• Bezpośrednie zagrożenie dla przyrody i krajobrazu to m.in.:

• Niszczenie flory i fauny, przyrody nieożywionej (gleby)

• Hałas i zanieczyszczenia

• Pożary

• Zmiany krajobrazu, mikroklimatu i struktury biocenozy

• Pośrednie

• Synantropizacja flory i fauny

• Zmiana właściwości fizyko-chemicznych gleby oraz wód

• Zmiana w strukturze i funkcjonowaniu ekosystemów chronionych

• Obniżenie walorów dydaktycznych, naukowych i turystycznych

• Zabór ziemi i wody:

• Budowa obiektów i urządzeń turystycznych (kemping) pochłania wiele powierzchni gruntów (hotele, pola golfowe, parkingi, wyciągi narciarskie, baseny, szlaki piesze, drogi dojazdowe… itp.)

• Infrastruktura - powstawanie w pobliżu atrakcyjnych krajobrazowo obiektów

• Obiekty wypoczynkowe - usytuowane u stóp szczytów górskich, na śródleśnych polanach, brzegach mórz i jezior

• Hotele i inna infrastruktura - turystyczna potrzebuje jej dużych ilości (dla indywidualnych potrzeb turystów i do ich obsługi - sprzątanie, posiłki, rozrywka)

Odbija się to m.in. na środowisku i życiu mieszkańców mniejszych wysp, gdzie są ograniczone zasoby wody

• Ubożenie krajobrazu:

• Zabudowa prowadzi do urbanizacji terenów, wskutek czego powstają wielkie miasta

• Zagęszczenie obiektów turystycznych (np. wysokich hoteli - bloków na plażach), szpeci naturalny krajobraz i walory estetyczne terenu

• W regionach turystycznych buduje się obiekty niepasujące do otoczenia - dewastujące naturalny krajobraz

• Degradacja gleby:

• Wzmożony ruch turystyczny (zwiększona zwięzłość)

• Konsekwencja: zmiana właściwości infiltracyjnych i przemieszczania materii

• Skutek: powstawanie charakterystycznej mikrorzeźby - rynny, bruzdy ściekowe, wały przeciwśnieżne, tarasy, niecki powstające przez wydeptywanie

• Szkody w przyrodzie ożywionej:

• Turyści zbaczający ze szlaków depczą roślinność, łamią drzewa, zrywają rośliny i niszczą grzybnie

• Fragmentacja lasu spowodowana narciarstwem lub inwestycjami turystycznymi, ujemnie oddziałuje na ptaki (dziuplaki i inne ssaki drapieżne)

• Szlaki narciarskie, wyciągi i kolejki przecinają trasy wędrówek zwierząt, ograniczając ich przestrzeń życiową i liczbę ostoi. Niektóre gatunku mogą w ten sposób całkowicie wyginąć

• Szkody w środowisku społeczno-kulturowym

• Akulturacja - przejmowanie obyczajów i wzorców od przyjezdnych

• Komercjalizacja kultury miejscowej (religia, idee i obyczaje wystawione są na sprzedaż)

• Zanik autentycznej kultury miejscowej (powstanie kiczu, pseudopamiątek, wykorzystywanie świadomości o rdzennej kulturze regionu i kosmopolityzm architektury)

• Niszczenie struktur społecznych i wspólnot lokalnych

• Wzrost konsumpcjonizmu miejscowej ludności

• Pogorszenie jakości życia mieszkańców

• Wzrost zjawisk patologicznych: utrudnienia komunikacyjne (kłopoty z zakupami, brud, hałas, zanieczyszczenia środowiska, transfer chorób, wzrost przestępczości, prostytucji, alkoholizmu, narkomanii)

• Niszczenie zabytków, wykopalisk archeologicznych, zbiorów muzealnych, dzieł sztuki (efekt przekroczenia granic pojemności turystycznej i dewastacyjne zachowanie turystów)

• Zagrożenia środowiska spowodowane przez pola golfowe:

• Rodzaje pól

• Części pola golfowego

• Użytkowanie

• Stan zdrowotności drzew - 5-stopniowa skala wg Pacyniaka 1992

1. Drzewa zupełnie zdrowe, beż żadnych ubytków i obecności szkodników

2. Drzewa z częściowo obumierającymi cieńszymi gałęziami w wierzchołkowych partiach korony, z obecnością szkodników roślinnych lub zwierzęcych

3. Drzewa, które mają w 50% obumarła koronę i kłodę lub strzałę, jak również zaatakowane w znacznym stopniu przez szkodniki

4. Drzewa w 70% z obumarła koroną i kłodą albo strzałą i dużymi ubytkami tkanki drzewnej

5. Drzewa mające ponad 70% obumarła koronę i kłodę lub strzałę z licznymi dziuplami, w tym także drzewa martwe

• Inna, 6-stopniowa skala:

0. Drzewo martwe lub obumierające, wskazane do usunięcia

1. Drzewo bardzo poważnie chore lub uszkodzone

2. Drzewo znaczni uszkodzone lub zagrzybione, bardzo duży posusz korony lub uszkodzenia kłody

3. Drzewo z posuszem korony, połamane gałęzie, uszkodzenia mechaniczne

4. Drzewo prawie zdrowe, mały posusz lub deformacja korony, może być obecna jemioła

5. Drzewo zdrowe o prawidłowym pokroju i kształcie pnia