Kinezyterapia W2 14.10.2008

Ćw Oddechowe

Oddychanie - Czynność anatomiczna polegająca na wymianie gazów między ustrojem a środowiskiem

Wyróżnia się:

• Oddychanie zew (płucne)- to wymiana O2 i CO2 między krwią naczyń włosowatych a atmosferą. Zależy od sprawności mechanicznej wentylacji i krążenia płucnego

• Oddychanie wew ( kom lub tk) - wymiana gazowa między krwią a komórkami.

W spoczynku ok. ¼ pęcherzyków nie bierze udziału i nie wszystkie naczynia włosowate biorą udział w wymianie gazowej. Podczas wysiłku biorą udział wszystkie pęcherzyki i naczynia.

Mechanizm oddychania

Klatka piersiowa stanowi pompę ssącą (rozciąganie sprężyny). Pod wpływem skurczu mm wdechowych jej objętość ulega ↑ a następnie powraca do wyjściowej postaci. Podczas rozszerzania zachodzą ciśnienia które powodują dostanie się powietrza do płuc w czasie wdechu.

Opory elastyczne

Opory nieelastyczne

Ruchy oddechowe kl piersiowej

Δ ciśnienia w kl piersiowej (opłucnej) Δ ciśnienia śródpiersia w drogach oddechowych

pokonanie oporów elastycznych

Ciśnienie w opłucnej jest ↓ od atmosferycznego a w czasie wdechu jest jeszcze ↓

Ciśnienie śródpłucne w przerwie między oddechami jest = ciśnieniu atmosf

Wdech - czynna praca mm wdechowych. Skurcz poszerza klatkę piersiową we wszystkich kierunkach. Najbardziej dolne partie najmniej śródpiersiowe, przykręgosłupowe oraz szczyty płuc. Ruch żeber dookoła osi wzdłuż osi szyjki żebra.

Tory oddychania

• Górnożebrowy - unoszą się 4 górne żebra

• Dolnożebrowy (brzuszny) - unoszą się dolne żebra ku górze i bokom

Udział mm

Spokojny wdech - przepona, mm międzyżebrowe zew (właściwe mm oddechowe)

Nasilony lub utrudniony wdech - mm pochyłe, mostkowo-obojczykowo-sutkowe (rezerwowe lub wspomagające przy ustabilizowanej głowie i odc C kręgosłupa)

Hiperwentylacja - (przyspieszenie i pogłębienie oddechów zależne od woli) mm zembate tylne górne, zembate przednie, podobojczykowy, dźwigacz łopatki, prostownik grzbietu, najszerszy grzbietu (ustabilizowana górna cz. tułowia)

Przepona - główny mm wdechowy. Przy prawidłowym oddychaniu zabezpiecza ponad 60% wdechu i oddziela j brzuszną od j klatki pier uwypuklając się kopulasto w str klatki piers.

Podczas wdechu kurczy się u spłaszcza przy spokojnym wdechu o ok. 2 cm a przy nasilonym o ok. 10 cm. Jeśli wzmocnimy osłabioną przeponę o amplitudę unoszenia klatki ok. 1 cm zyskamy 0,5 l więcej powietrza.

Zbudowana jest z mm poprzenie prążkowanych płaskich niepodlegających naszej woli ale mamy na nie wpływ poprzez ćwiczenia

Budowa :

Wydech -2x dłuższy niż wdech, akt bierny (nie do końca bo mm antagoniści) Nasilony lub utrudniony wydech wymaga użycia mm wydechowych

• właściwych: międzyżebrowych wew

• pomocniczych: prosty brzucha, skośny brzucha, poprzeczny brzucha, czworoboczny lędźwi, poprzeczne kl piersiowej (zembaty tylny dolny, zembaty przedni, najszerszy grzbietu)

Prawidlowa wymiana gazowa zależy od:

• Nie zaburzonej wentylacji pęcherzykowej (Va)

• Stałego przepływy krwi przez naczynia włosowate (perfuzji) QC

• Prawidłowego stosunku wentylacji pęcherzykowej do prefuzji (Vac/QC)

Wentylacja min (6-8 L)

Iloczyn objętości oddechowej i liczby oddechów w ciągu 1 min

MV = TV x f

W spoczynku pobieramy 0,25 l O₂ a wydychamy 0,2 l CO₂

Objętościowy stosunek wydychanego CO2 do pobieranego O2 u zdrowego, prawidłowo odżywionego człowieka wynosi 0,8 (ws oddechowy -RQ)

Ocena sprawności ukł oddechowego

Tolerancję wysiłku i pozycji ocenia się na podstawie tzw stopnia duszności

1. po wejściu na II p lub niemożność dotrzymania kroku osobie zdrowej w szybkim tempie na płaskim terenie lub pod górkę w wolnym tempie

2. po wejściu na I p lub niemożność dotrzymania kroku osobie zdrowej w tym samym wieku podczas normalnego chodzenia

3. po wejściu na 0,5 p lub chodzenie we własnym tempie po płaskim terenie

4. podczas ubierania się i toalety porannej

Sprawdzamy czy chory toleruje leżenie płaskie, musi korzystać z poduszki czy jedynie pozycja półsiedząca.

Ta skala zapewnia nam dobór odp ćw i pozycji drenażowej

Pułap tlenowy - max pochłanianie tlenu podczas max wysiłku fiz w jednostce czasu. Jest miarą ogólnej wydolności

Wielkość zależy od:

• wentylacji płuc

• pojemności dyfuzyjnej płuc

• max pojemności serca (minutowa)

• zdolności wiązania tlenu przez krwinki

• objętości krwi krążącej

• prawidlowej regulacji przepływu krwi przez tk

• zdolności pochłaniania O₂ przez tk

Max pochłanianie O2 jest u K o 20-30 % ↓ niż u M.

U M wynosi ok. 3 l O₂/min (46 ml/min/kl)

U K ok. 2,2 l O₂/min (39 ml/min/kl)

Po 20 r ż utrzymuje się na tym samym poziomie przez kilka lat potem ↓. Może ↑ przez trening fiz

Miara ogólna wydolności fiz

Mierzymy podczas max, trwającego kilka min wysiłku fiz lub pośrednio mierząc częśtość skurczów serca podczas wysiłku o ↓ intensywności i wykorzystując linijną zależność pomiędzy częśtością skurczów serca a pochłanianiem O₂ przez organizm

Cele rehabilitacji oddechowej

1. zapobieganie następstwom zmian w ukł oddechowym i ↑ ogólnej sprawności fiz

2. właściwe wykorzystanie rezerw oddechowych w przebiegu przewlekłej choroby ukł oddechowego

3. zapobieganie powikłaniom ostrej choroby ukł oddechwego (zapalenie płuc)

4. poprawa mechanizmów oddychania przez usuwanie wydzielin z dróg oddechowych

5. zapobieganie powikłaniom ze str ukł oddechowego w przebiegu innych chorób (postępowanie przed lub pooperacyjne)

Rola ćw oddechowych

1. jako przerywnik podczas wykonywania innych ćw celem dotlenienia i uspokojenia

2. poprawa spr oddechowej

1. profilaktyka zaburzeń oddychania

2. likwidacja tych zaburzeń przez zmianę lub poprawę toru i rytmu oddychania

Leczenie ułożeniowe - specjalne ulożenie całego ciała lub poszczególnych odcinków

Cel:

Zapobieganie zaburzeniom lub poprawa mechaniki oddychania, rozlużnianie, ułatwienie odpływu wydzieliny z drzewa oskrzelowego

Ułożenia:

• ściśle boczne

• boczne z rotacją ku przodowi lub tylowi

• boczne w leżeniu tyłem przodem lub bokiem tagrze z ewentualną rotacją - pozycja Trenderenburga

Drenaż ułożeniowy - tam gdzie zalega wydzielina w drzewie oskrzelowym. Segment oskrzela ustawiamy prostopadle do podloża bo wykorzystujemy grawitację. Istnieją właściwe pozycje dla każdego segmentu.

Wydzielina musi być dostatecznie płynna (leki, inhalatory, ↓ napięcia powierzchniowego, rozszerzenie oskrzeli)

2-3 x dziennie po 15 min do 1 h w zależności od tolerancji pozycji. W pozycji Trenderenburga do 30 min początkowo 10. Niestosujemy pozycji utrudniających pracę serca.

Ćw redresyjne przykurczonych ... m oddechowych - poprawiają zaburzoną mechanikę oddychania

Cel:

Wydłużenie mm dla ↑ ruchomości

Właściwe ćw oddechowe (czynne lub bierne)

• wydłużenie prawidlowe czynności oddychania

• usprawnienie narządu oddechowego (↑ sprawności i wydolności)

• ukształtowanie klat piers i współudział w kształtowaniu prawidlowej postawy

Bierne Ćw oddechowe

U osób niewykonujących poleceń, wpływają na głębokość i rytm oddechów oraz tor oddychania. Polegają na biernym ↑ amplitudy wdechu i wydechu poprzez uciśnięcia lub pociągnięcia klatki piersiowej, wykonywane w różnych ułożeniach, kilka razy dziennie, dzałanie głównie profilaktyczne.

Czynne ćw oddechowe

1. Statyczne - polegają na wykonaniu przez chorego wdechów i wydechów określonym torem i w określonym tempie. Mogą być prowadzone lub ćw przez pacjenta z objaśnieniem prawidlowego oddychania. Mogą być ułatwiane lub utrudniane poprzez:

1. Pozycje wyprostne ze stabilizacją obręczy barkowej

2. Pozycje skulne - utrudnienie

2. Dynamiczne - ćw wdechu i wydechu połączone z ruchami tułowia i kończyn. Ruchy mogą ułatwiać lub utrudniać ćw

Ćw odksztuszania i efektywnego kaszlu

• W przypadkach zalegania wydzieliny lub jako przygotowanie do zabiegu operacyjnego

• Nauka kaszlu przy użyciu minimalnego wysiłku

• Głęboki wdech, długi powolny wydech do granic możliwości

• Na koziołku

1

---