SZTUKA STAROŻYTNA
Jej częściami składowymi są: sztuka starożytnych Egipcjan, Greków i Rzymian.
Sztuka starożytnego Egiptu
Rozwijała się przede wszystkim na terenie Egiptu, lecz silny wpływ wywarła na sztukę basenu Morza Śródziemnego. Jej początki sięgają początku IV tysiąclecia p.n.e.
MALARSTWO :
głównie malarstwo ścienne, związane nierozerwalnie z architekturą∼
rysunki na papirusach∼
ARCHITEKTURA :
monumentalne budowle skalne∼
grobowce:∼
- mastaby
- piramidy
- grobowce wykuwane w skale
wielkie świątynie∼
RZEŹBA :
w kamieniu∼
w drewnie∼
posągi władców, dostojników i urzędników∼
RZEMIOSŁO ARTYSYCZNE :
naczynia∼
biżuteria∼
wyroby ze szkła∼
meblarstwo∼
CHARAKTERYSYCZNE CECHY
- SPEŁNIAŁA FUNKCJĘ PROPAGANDY WIZUALNEJ
- NIEPRZERWANA CIĄGŁOŚĆ, TRWAŁOŚĆ I
JEDNOLITOŚĆ FORM ARTYSTYCZNYCH
GŁÓWNE ZABYTKI :
- Sfinks
- piramida Cheopsa w Gizie
- świątynie w Luksorze i Karnaku
Sztuka starożytnej Grecji
Mianem tej sztuki określa się twórczość Greków na Półwyspie Bałkańskim, wyspach Morza Egejskiego, w Azji Mniejszej, południowej Italii, na Sycylii oraz wybrzeżach Morza Śródziemnego i Czarnego. Poprzedziła ją sztuka mykeńska.
Okres I - archaiczny
MALARSTWO :
malarstwo różnobarwne na ceramice∼
ARCHITEKTURA :
domy i małe świątynie w typie megaronu∼
początek budownictwa monumentalnego od VII w∼
RZEŹBA :
drobne figurki z terakoty∼
rzeżby z brązu i kości słoniowej∼
Okres II - klasyczny
MALARSTWO :
sztalugowe∼
ścienne∼
pojawiają się sceny rodzajowe i iluzjonizm∼
czerwonofigurowe zdobnictwo wazowe∼
ARCHITEKTURA :
synteza 3 porządków:∼
- jońskiego
- doryckiego
- korynckiego
miasta na∼
planie prostokąta
monumentaliza-∼
cja budowli użytko-
wych (stadiony, teatry)
nowy typ budowli∼
sakralnych - tolosy
RZEŹBA :
kanon postaci ludzkiej w ruchu∼
rzeźby w brązie, kamieniu, marmurze, granicie, alabastrze∼
akty kobiece∼
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- UMIAR
- HARMONIA
- LOGIKA
- JEDNOŚĆ KOMPOZYCJI
Okres III - hellenistyczny
MALARSTWO :
ścienne∼
sztalugowe ukazujące pejzaż, martwą naturę∼
ARCHITEKTURA :
rozkwit budownictwa użytkowego (np. latarnie morskie)∼
domy z perystylem∼
RZEŹBA :
pojawia się niesamowita ekspresja i realizm∼
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- RÓŻNORODNOŚĆ TEMATYCZNA
- BARDZIEJ LAICKA I UNIWERSALNA
Okres IV - rzymski
GŁÓWNE ZABYTKI i OSIĄGNIĘCIA :
- latarnia w Faros
- rzeźby: "Nike", "Grupa Laokoona", "Dyskobol"
GŁÓWNI TWÓRCY :
- Fidiasz (r)
- Myron (r)
- Parrasjas (m)
- Hippodamos (a)
Sztuka starożytnego Rzymu
Jest to sztuka państwa rzymskiego: miasta - Rzymu, prowincji oraz Italii. Najważniejszym ośrodkiem był Rzym, ale pełny obraz kanonów obowiązujących od VI w. p.n.e do początków V w. n.e dały miasta takie jak Pompeje i Herkulanum. Sztuka ta podatna była na różnorakie wpływy: w okresie królewskim dominowały wpływy sztuki etruskiej; w czasie republikańskim zaczęły napływać kanony greckie, a styl obowiązujący w cesarstwie był zlepkiem kultury hellenistycznej z tą, panującą na prowincjach rzymskich.
MALARSTWO :
monumentalne malarstwo ścienne∼
ARCHITEKTURA :
pojawiają się nowe materiały budowlane: cegła wypalana, cement∼
zastosowanie sklepienia∼
monumentalne świątynie∼
budynki użyteczności publicznej (termy, akwedukty, łaźnie, teatry)∼
łuki triumfalne∼
domy z atrium oraz podmiejskie wille∼
piętrowe domy czynszowe∼
rezydencje cesarzy∼
mauzolea∼
RZEŹBA :
przewaga rzeźby portretowej∼
historyczne sceny w formie płaskorzeźby∼
GŁÓWNE ZABYTKI :
- willa Hadriana w Tivoli
- pałac Dioklecjana w Splicie
- mauzoleum Hadriana w Rzymie
- Panteon w Rzymie
- Forum Romanum
SZTUKA RENESANSU
Inaczej zwana sztuką odrodzenia. Powstała we Włoszech w XV w.
MALARSTWO :
pojawia się tempera, malarstwo olejne∼
fresk∼
portret, pejzaż∼
dążono do pełnoplastycznego odtworzenia postaci w trójwymiarowej przestrzeni∼
ARCHITEKTURA :
nowe układy przestrzenne budowli (centralne budole z kopułami)∼
nowożytne typy budowli świeckich - pałac miejski∼
stosowanie antycznych porządków architektonicznych i dekoracyjnych∼
rozkwit urbanistyki (miasta zakładane na regularnym planie geometrycznym)∼
RZEŹBA :
realistyczne popiersia portretowe∼
posąg konny∼
akty∼
medalierstwo∼
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- ODWOŁYWANIE SIĘ DO WZORÓW ANTYKU
- ZWROT KU NATURZE
- KULT CZŁOWIEKA WSZECHSTRONNIE
WYKSZTAŁCONEGO
GŁÓWNE ZABYTKI I OSIĄGNIĘCIA :
- kaplica zygmuntowska na Wawelu
- "Dama z łasiczką"
- "Mona Lisa"
- "Szkoła ateńska"
GŁÓWNI TWÓRCY :
- Leonardo da Vinci
- Donato Bramante
- Michał Anioł
- Raffaello Santi (Rafael)
SZTUKA BAROKU
Ten kierunek kultury europejskiej zapoczątkowany we Włoszech, później objął swym zasięgiem też niektóre kraje Ameryki Łacińskiej. Trwał od II poł. XVI w. do I poł. XVIII w.
MALARSTWO :
religijne o tematyce mistyczno-symboliczno-martyrologicznej∼
sceny mitologiczne, alegoryczne, historyczne∼
portret∼
pejzaż, martwa natura∼
tematyka rodzajowa∼
grafika (miedzioryt i akwaforta)∼
ARCHITEKTURA :
fasady parawanowe, wieże, kopuły, plany eliptyczne∼
typ pałacu między dziedzińcem a ogrodem∼
RZEŹBA :
sztukaterie∼
rzeźby w kamieniu i drewnie∼
pomniki, nagrobki, posągi∼
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- DYNAMIKA
- BOGACTWO
- EFEKTY ŚWIATŁOCIENIOWE
- ŁĄCZENIE ARCHITEKTURY, MALARSTWA I
RZEŹBY
GŁÓWNE ZABYTKI :
- Kolumna Zygmunta III Wazy w Warszawie
- Pałac w Wilanowie
- pałac wersalski
GŁÓWNI TWÓRCY :
- Rembrandt
- D. Zimmermann
SZTUKA ROKOKO
Ten styl europejski uważany jest często za ostatnią fazę baroku. Trwał w latach 1720-80.
MALARSTWO :
sceny fete galante i fete champetre∼
ARCHITEKTURA :
architektura wnętrz∼
RZEŹBA :
snycerstwo dekoracyjne∼
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- ZWIĄZEK Z KULTURĄ DWORSKĄ
- TENDENCJE SENTYMENTALNE
- SIELANKOWOŚĆ
- LEKKOŚĆ I WYKWINTNOŚĆ FORMY
- MOTYWY EGZOTYCZNE
GŁÓWNI TWÓRCY :
- J.H. Fragonard
- G. Boffrand
SZTUKA OŚWIECENIA
W epoce oświcenia sztuka nie miała jednolitego charakteru stylowego ani ideowego. Wpływały na nią rozbieżne poglądy filozoficzne, moralne i polityczne.
Zaistniały natomiast liczne przemiany instytucjonalne :
- akademizacja nauczania i profesjonalizacja twórczości artystycznej
- kształtowanie się świeckich form mecenatu prywatnego i publicznego
- organizacja nowych sposobów odbioru sztuki (muzea, wystawy publiczne)
- wydzielenie się nauki o pięknie i estetyce
- powstanie naukowej historii sztuki i archeologii
- powstanie krytyki artystycznej
CHARAKTERYSTYCZNA CECHA
- CHĘĆ DOTARCIA DO ŹRÓDEŁ I POWROTU
NIESKAŻONEGO STANU NATURALNEGO IDĄCA W
PARZE W ZAKWESTIONOWANIEM WARTOŚCI
CYWILIZACJI
SZTUKA KLASYCYSTYCZNA
Zwana krócej klasycyzmem. kierunek w literaturze, sztuce i muzyce. Nurt ten wystąpił już w XVII w., lecz najpełniej zaczął kształtować się w XVIII w.
II poł. XVIII w. nazwana została epoką wczesnego klasycyzmu. We Francji stylem Ludwika XVI, w Wielkiej Brytanii - Georgian Style lub stylem Adamów, w Polsce stylem Stanisława Augusta. W I poł. XIX w. wyróżnia się styl empire i regencji.
MALARSTWO :
tematyka historyczna, mitologiczna i alegoryczna∼
portret∼
ARCHITEKTURA :
centralne plany budowli∼
portyki, fronty∼
stosowanie klasycznych porządków architektonicznych i detali∼
nowe typy budowli: szkoły, kamienice, domy bankowe i handlowe∼
RZEŹBA :
tematyka historyczna, alegoryczna∼
portretowa∼
architektoniczna (fryzy, tympanony)∼
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- NAWIĄZANIE DO ANTYCZNEJ SZTUKI GRECKIEJ
I RZYMSKIEJ ORAZ PÓŹNEGO RENESANSU
- DOSKONAŁOŚĆ
GŁÓWNE ZABYTKI :
- Łazienki w Warszawie
- Brama Brandenburska
GŁÓWNI TWÓRCY :
- D. Merlini
- M. Bacciarelli
- J.A.D. Ingres
SZTUKA ROMANTYZMU
Romantyzm to szeroki i wieloznaczny termin stosowany do różnych przejawów sztuki. Trwał w latach 1760-1850. Nie ma cech odrębnego stylu, jest raczej wyrazem podstawy uczuciowej i artystycznej.
Źródłami nowych tematów stały się mitologie celtyckie, germańskie, ludowe podania, narodowe legendy, poezja nieklasyczna i współczesna.
MALARSTWO :
wyobrażenia fantastyczne∼
symbolika∼
nowa ranga malarstwa pejzażowego i historycznego∼
ARCHITEKTURA :
nieregularne budowle epoki historyzmu∼
stylizowane naturalne założenia ogrodowe (parki krajobrazowe)∼
RZEŹBA :
typowa romantyczna tematyka∼
dynamiczna forma∼
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- ODRZUCENIE PRZEKONANIA O RACJONALNYM
CHARAKTERZE SZTUKI
- ZWROT KU INTUICJI I WYOBRAŹNI
- RÓŻNORODNOŚĆ FORM ARTYSTYCZNYCH
GŁÓWNI TWÓRCY :
- P. Michałowski
- E. Delacroix
- F. Goya
SZTUKA REALISTYCZNA
Odnosi się praktycznie tylko do malarstwa. Kierunek artystyczny w XIX w. Występował też momentami w innych epokach.
Obrazy przedstawiały głównie życie codzienne, pejzaże, martwe natury, sceny rodzajowe i obyczajowe.
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- ODTWARZANIE NA PODSTAWIE BEZPOŚREDNIEJ
OBSERWACJI
- PRZECIWSTAWIAŁ SIĘ AKADEMIZMOWI
GŁÓWNI TWÓRCY :
- J.F. Millet
- J. Chełmoński
- A. i M. Gierymscy
IMPRESJONIZM
Kierunek w malarstwie i rzeźbie. Trwał od ostatniego trzydziestolecia XIX w. do początków XX w. Był reakcją na akademizm. Na impresjonizm wpłynęło malarstwo romantyzmu i barwny drzeworyt japoński. Nazwa wzięła się od tytułu obrazu Claude'a Moneta "Impresja - wschód słońca", zaprezentowanego na wystawie w Paryżu.
Tematyka obrazów impresjonistów to: pejzaż, martwa natura, rzadziej kompozycje figuralne.
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- MALARSTWO PLENEROWE UTRWALAJĄCE
BEZPOŚREDNIE WRAŻENIA ZMYSŁOWE
- SWOBODNA TECHNIKA
- NOWA KONSTRUKCJA OBRAZU
- SZKICOWOŚĆ
GŁÓWNI TWÓRCY :
- C. Monet
- A. Renoir
- E. Degas
POSTIMPRESJONIZM
Postimpresjonizm to zjawisko występujące we Francji w latach 1896-1905. Stanowiło odwrót od impresjonizmu, choć ten kierunek odznaczył swoje piętno na twórczości wielu postimpresjonistów. Charakterystyczne dla postimpresjonizmu była różnorodność poszukiwań artystycznych poszczególnych malarzy i grup.
GŁÓWNI TWÓRCY :
- Paul Cezanne
- Paul Gauguin
FOWIZM
Fowizm jest to kierunek w malarstwie francuskim, jedna spośród kilku, reakcja przeciwko impresjonizmowi.
Nazwa wzięła się od nazwy wystawy prac "Cagedes Fauves" ("Stado dzikich bestii").
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- KOMPOZYCJA Z PŁASKICH PLAM
- BARWNOŚĆ
- RYSUNEK GRANICZĄCY Z DEFORMACJĄ
GŁÓWNI TWÓRCY :
- H. Matisse
- R. Duty
EKSPRESJONIZM
Kierunek w sztuce, literaturze, muzyce, teatrze, filmie na początku XX w. Istniał głównie w Niemczech. Opozycja wobec impresjonizmu, estetyzmu i naturalizmu.
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- POSZUKIWANIE PRAWD ABSOLUTNYCH I UNIWERSALNYCH
- TENDENCJE MISTYCZNE, PACYFISTYCZNE
- DYNAMICZNY KONTRAST
- GROTESKA I KARYKATURA
GŁÓWNI TWÓRCY :
- Vincent van Gogh
- James Ensor
ABSTRAKCJONIZM
Zwany inczej sztuką abstrakcyjną, bezprzedmiotową lub nieprzedstawiającą. Jeden z kierunków sztuki plastycznej XX wieku.
Główne nurty to abstrakcja organiczna i geometryczna.
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- GRA LINII, KOLORU, BRYŁ, PŁASZCZYZN
- REZYGNACJA Z PRZEDSTAWIANIA
OBSERWACJI NATURY
SURREALIZM
Zwany inaczej nadrealizmem. Awangardowy kierunek w sztuce, filmie oraz literaturze.
MALARSTWO :
kolaż∼
fumaż∼
formy naturalistyczne∼
formy bliskie abstrakcji∼
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- TWORZENIE WIZJI RZECZYWISTOŚCI NADREALNEJ
- INTERPRETACJA STANÓW PODŚWIADOMOŚCI
- GROTESKA, CZARNY HUMOR, PARODIA, NONSENS
GŁÓWNI TWÓRCY :
- S. Dali
- M. Duchamp
- J. Miro
KUBIZM
Kierunek w malarstwie i rzeźbie, zapoczątkowany we Francji. Sztuka XX wieku.
Dzieli się na 3 fazy :
I okres - prekubistyczny
II okres - kubizm analityczny:
- odrzucenie perspektywy
- rozbicie przedmiotu na elementy zgeometryzowane
III okres - kubizm syntetyczny:
- synteza przedmiotu przez swobodne zestawienie różnych elementów (m.in. kolaż)
- maksymalnie zgeometryzowany rysunek
GŁÓWNI TWÓRCY :
- P. Picasso
- G. Braque
DADAIZM
Awangardowy ruch literacko-artystyczny. Rozwijał się w latach 1916-1923 w Szwajcarii, Francji, Niemczech. Wyrósł na podłożu buntu przeciwko wojnie oraz współczesnej cywilizacji mieszczańskiej. Polega na swoistym infantylizmie, stąd też nazwa tego kierunku ( dziecięce "dada' - zabawka). Dadaizm wyraża bezsens i chaos rzeczywistości.
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY
- WŁASNA KONCEPCJA SZTUKI
- SWOISTY PRYMITYWIZM I INFANTYLIZM
- STOSOWANIE TECHNIKI KOLAŻU I
FOTOMONTAŻU
GŁÓWNI TWÓRCY :
- M. Duchamp
- F. Picabia
... - ART
Pop - Art
Tendencja w sztuce współczesnej, powstała na początku lat 60. XX wieku w USA.
Polega na tworzeniu kompozycji z gotowych przedmiotów, często poruszających się. Częste zastosowanie efektów dźwiękowych. Pop-Art wyróżnia różnorodność środków i technik. Zamierzeniem jest naśladowanie stylu reklam i komiksów.
Op - Art
Termin wprowadzony w 1964 roku w USA dla odmiany sztuki abstrakcyjnej. Celem Op-Artu jest wywołanie optycznej iluzji, złudzenia ruchu i/lub przestrzenności poprzez odpowiednią kompozycję i dynamikę barw i rytmów. Op-Art ma różnorodne zastosowanie: od okładek płyt, gazet; poprzez obrazy, aż po zastosowanie na tkaninach (ubrania i meble).