12.04.2011

Wykład 4

1. Instrumenty finansowe:

• Innymi pojęciami posługuje się ustawa o obrocie instrumentami finansowymi, a inaczej ustawa o finansach publicznych

• Przyjmujemy klasyfikacje wg ustawy o obrocie instrumentami finansowymi

Instrumenty finansowe - klasyfikacja ustawowa:

• Pojęcie szersze niż papiery wartościowe

• Papiery wartościowe:

• Akcje

• Prawa poboru

• Prawa do akcji

• Warranty subskrypcyjne

• Kwity depozytowe - takie zblokowane akcje

• Obligacje

• Listy zastawne - emitowane przez baki hipoteczne (hipoteczne, publiczne)

• Certyfikaty inwestycyjne

• Instrumenty niebędące papierami wartościowymi - instrumenty wartościowe, wobec których nie powinno używać się pojęcia papier wartościowy:

• Instrumenty rynku pieniężnego:

• Bony skarbowe

• Bony pieniężne

• Bony komercyjne

• Certyfikaty depozytowe

• Jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych:

• Finansowe kontrakty terminowe:

• Forward

• Futures

• Swapy

• Opcje

• Pochodne instrumenty towarowe

• Maklerskie instrumenty finansowe - kupowane za pośrednictwem domów maklerskich:

• Papiery wartościowe

• Instrumenty rynku pieniężnego

• Jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych

• Derywaty

• Podział instrumentów według praw majątkowych w nich zawartych:

• Wierzycielskie - dłużne (Np. kredyt, obligacja)

• Udziałowe - własnościowe (Np. akcje, udziały)

• Pochodne (Np. swapy)

• Nowoczesne aktywa (instrumenty) finansowe - cechują się wysoką innowacyjnością (Np.

• sekurytyzacja aktywów - zjawisko znane na świecie, ale w Polsce jeszcze nie popularne, opłaca się jeśli sekurytyzuje się aktywa o wartości co najmniej 50 mln dolarów - przekształcanie aktywów podmiotu o sparametryzowanej charakterystyce w papiery wartościowe które stają się przedmiotem obrotu a których zabezpieczeniem (wykupu) są strumienie gotówki generowane przez te aktywa (wierzytelności),

• Podmioty biorące udział w sekutytyzacji:

• Aranżer - podmiot, który inicjuje program sekurytycacji (Np. przedsiębiorstwo, bank) żeby uzyskać gotówkę

• Spółka celowa - podmiot, na który aranżer przenosi aktywa (głównie wierzytelności), a spółka celowa na ich bazie emituje dłużne papiery wartościowe

• Pierwotni dłużnicy - podmioty, na których ciąży zobowiązanie wobec aranżera, ale realizacja płatności tych zobowiązań następuje na rzecz spółki celowej jako nowego właściciela, który nabył wierzytelności od aranżera.

• Inwestorzy - podmioty, które kupują wyemitowane przez spółkę celową dłużne instrumenty finansowe dostarczając w te sposób kapitału aranżerowi

• Agent płatniczy - najczęściej jest nim bank - organizuje emisję instrumentów finansowych, administruje płatnościami, które są związane z sekurytyzowanymi wierzytelnościami

• Agencje (Firmy) ratingowe - mają ocenić ryzyko, ograniczyć ryzyko związane z transakcją, (w przypadku kryzysu z 2008 roku nie sprawdziły się) badają:

• Spółkę celową

• Działalność aranżera

• Agenta płatniczego

• Jakość wierzytelności, które stanowią zabezpieczenie emisji

• Istnieją 2 rodzaje serurytyzacji:

• Pozabilansowa (właściwa) - oznacza, że aranżer sprzedaje wierzytelności (swoje aktywa) spółce celowej, gdy sprzedajemy aktywa spółce celowej następuje oddzielenie ryzyka kredytowego wierzytelności i aranżera.

• Bilansowa - niepolecana - spółka celowa przejmuje ryzyko sekurytyzowanych wierzytelności, a nie same wierzytelności.

• fundusze prime aquity, venture capital - fundusze inwestujące w przedsiębiorstwa o dobrej kondycji, ale wprowadzające na rynek nowy produkt lub usługę (nie wiadomo jaki będzie efekt)

• Odmianą bardziej ryzykowną jest fundusz venture capital - wchodzący do upadających pomiotów, aby utrzymać je na rynku - wchodzą z dużym kapitałem i doświadczeniem - po uzdrowieniu fundusze często przejmują firmy, które uzdrowiły.

• Są różne kryteria klasyfikacji:

• Źródło kapitału, którym dysponują:

• Finansowane przez rynek kapitałowy - kapitał ściągany bezpośrednio z rynku - prowadzą swobodną politykę inwestycyjną, dążąc do zysku.

• Finansowane ze środków publicznych - mniej niezależne, zazwyczaj nakazuje się im promowanie pewnych inwestycji

• Finansowane kapitałem instytucji komercyjnych - dawcą kapitału może być Np. bank, przedsiębiorstwo, fundusz inwestycyjny

• Zasięg terytorialny działalności funduszu:

• Regionalne - w określonym regionie

• Krajowe - cały kraj i wszystkie branże na terenie kraju

• Globalne - fundusze międzynarodowe (często wybierają sobie jakiś konkretny region świata)

• Przedmiot aktywności inwestycyjnej:

• Uniwersalne

• Specjalistyczne - finansowanie konkretnej branży itp.

• Forma organizacyjna:

• Umowne - przeważają na świecie, składają się z dwóch podmiotów, jeden odpowiada za pozyskiwanie kapitału dla funduszu, drugi odpowiada za politykę inwestycyjną - łączy je umowa (stąd nazwa)

• Statutowe - jeden podmiot posiada całkowita kontrolę nad działalnością funduszu

• Metoda pozyskiwania kapitału przez fundusz:

• Otwarte - pozyskuje kapitał przez sprzedaż nieokreślonemu inwestorowi w sposób ciągły jednostek uczestnictwa (często zmienia się struktura kapitałodawców), trudniej utrzymać stabilność finansową funduszy (działają jak FI otwarte)

• Zamknięte - emitują udziały, akcje skierowane do określonej grupy, tworzy się je na określony okres czasu (działają jak FI zamknięte)

• nowe (nietypowe) konstrukcje prawne funduszy inwestycyjnych - można tworzyć specjalne konstrukcje, we wszystkich mogą się pojawić:

• fundusze parasolowe - fundusze z wydzielonymi subfunduszami, każdy może realizować własną politykę inwestycyjną, ale osobowość prawną ma tylko fundusz, subfundusze nie posiadają osobowości prawnej.

• fundusze podstawowe i powiązane - fundusz podstawowy emituje jednostki uczestnictwa, bądź certyfikaty inwestycyjne, dla funduszy z nim powiązanych, ich polityka inwestycyjna musi być spójna, realizują jednorodną politykę inwestycyjną, ale mogą coś różnicować (Np. opłaty)

• fundusze z różnymi kategoriami jednostek uczestnictwa

• dodatkowo mogą działać tzw.: fundusze funduszy - tylko w specjalistycznych otwartych - fundusz inwestycyjny tworzy portfel inwestycyjny, złożony wyłącznie z tytułów uczestnictwa w innych funduszach, może kupować jednostki w TFI

• Tylko dla funduszy zamkniętych:

• Fundusze aktywów niepublicznych - fundusze, które muszą, co najmniej 80% swoich środków zainwestować w aktywa niepubliczne (bardziej ryzykowne).

• Fundusze portfelowe - zamknięte działające jak otwarte, ciągle emituje się certyfikaty inwestycyjne.

• Fundusze sekurytyzacyjne - fundusz inwestycyjny pełni funkcje spółki celowej i emituje certyfikaty inwestycyjne na bazie wierzytelności.

• transakcjie split readindu - kontrakt na różnicę pomiędzy najwyższym i najniższym notowanie instrumentu finansowego w danym czasie (momencie czasu) wyznaczoną przez firmę, która oferuje usługi split readingu. Przeprowadza się je głównie na:

• kursach walutowych

• akcjach

• indeksach giełdowych

• towarach

• asset menagement - zarządzanie aktywami - nie mylić z

• „prima makingiem” polegającym na tym, że bank zarządza aktywami finansowymi

• „asset management” - zarządzanie aktywami finansowymi i nie finansowymi.

• Doradców inwestycyjnych jest w Polsce niewielu, - około 300, ale dużo zarabiają ok. 40 000, - musza zdawać egzamin państwowy przed KNF

• Doradca finansowy - każdy się może tak nazwać, nie ma uregulowania prawnego

• Przeprowadzanie transakcji na rynku finansowym to ryzyko:

• Trzeba sobie z tego zdawać sprawę

• Nie jest to jedno ryzyko, ale szereg ryzyk

• Ryzyko można podzielić na:

• Jakościowe - trudniej przewiedzieć jego wystąpienie:

• prawne - częste zmiany w prawie,

• organizacyjne - ryzyko błędów ludzi

• Ilościowe:

• Kredytowe - ryzyko, że Emitent nie wywiąże się ze zobowiązań, które zaciągnie, aby się go ustrzec trzeba mierzyć zdolność do regulacji zobowiązań

• Rynkowe - ryzyko niekorzystnej zmiany ceny instrumentu finansowego:

• Walutowe - zmian kursu waluty

• Ryzyko zmiany stopy procentowej

• Ryzyko zmiany ceny papieru wartościowego (Np. akcji)

• Trzeba zarządzać właściwie ryzykiem, należy je:

• Monitorować

• Mierzyć

• Kontrolować

• Ograniczać

3