STOSUNEK PRAWNY -stosunek społeczny uregulowany przez normy prawne. Wynika z pewnego zdarzenia prawnego -zdarzenia z którym norma prawna wiąże skutek prawny w postaci zmiany lub ustania zdarzenia prawnego.
Może być:
stosunek faktyczny -uświadamiany sobie przez strony np. zawarcie umowy
stosunek normatywny -nieuświadamiany sobie przez strony; powstaje automatycznie bez udziału woli stron z chwilą zaistnienia określonych faktów prawnych np. zostanie spadkobiercą.
DWUSTRONNY -np. małżeństwo
WIELOSTRONNY - np. spółka z wieloma podmiotami
Elementy stosunku prawnego:
Fakty prawne -każde zdarzenie, które powoduje powstanie, ustanie lub zmianę treści stosunku prawnego, tj. ZDARZENIE, KTÓRE WYWOŁUJE SKUTKI PRAWNE.
Zdarzenia prawne -kategoria faktów prawnych, które nie zależą od woli człowieka np. urodzenie czy śmierć.
Działania -kategoria faktów prawnych, które zależą od woli człowieka, ludzkie zachowania. Obejmują działania i zaniechania.
Czyny -działania, które nie zmierzają do wywołania skutków prawnych, ale je z mocy prawa wywołują np. wykroczenie drogowe.
Akty -działania podejmowane po to by skutki prawne wywołać np. zawarcie umowy.
Czyny zgodne z prawem -tylko te czyny które wywołują skutki prawne.
Czyny niezgodne z prawem -czyny niedozwolone (delikty), każdy czyn wyrządzający szkodę.
Wina -przesłanka odpowiedzialności za szkodę, która polega na niedołożeniu należytej staranności wymaganej w danej dziedzinie stosunków społecznych.
Czyny niezgodne = PRZESTĘPSTWA:
Zbrodnie - czyn zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata lub karą surowszą
Występki -czyn zagrożony karą grzywny powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.
wykroczenia -wszystkie pozostałe
FP dzielimy na Z i D, a D na C (zgodne i niezgodne) i A (akty tworzenia pr, stosowania i czynności pr.)
Czynność prawna -każde oświadczenie woli przynajmniej jednej ze stron zmierzające do wywołania skutków prawnych:
jednostronne
dwustronne
2. Podmioty stosunku prawnego
jednostki, grupy, organizacje
osoba fizyczna -każdy człowiek od chwili urodzenia do śmierci. Można ją scharakteryzować na podstawie dwóch przymiotów:
zdolność prawna -zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków
zdolność do czynności prawnych -zdolność do nabywania praw i obowiązków za pośrednictwem własnych działań (zależy od wieku i od tego czy nie jest ubezwłasnowolniona); jest stopniowalna:
brak zdolności do czynności pr (osoby, które nie ukończyły 13 lat oraz ubezwłasnowolnione całkowicie np. chora psychicznie; osoba pełnoletnia z chwilą zawarcia związku małżeńskiego)
ograniczona zdolność (od 13 do 18 lat oraz ubezwłasnowolnione częściowo (tylko osoby pełnoletnie) - ustala się dla nich kuratele)
pełna zdolność -ukończone 18 lat i nie są ubezwłasnowolnione
osoba prawna -każda jednostka organizacyjna, której przepisy prawne przyznaj zdolność prawną. Mogą nabywać prawa i obowiązki niezależnie od osób fizycznych wchodzących w jej skład (tylko sp. zo.o. i S.A., Szkoły Wyższe)
Osoby prawne typu 1)korporacyjnego i 2)fundacyjnego
Ad2) ludzie związani z korporacją przez członkostwo, tworzą jej majątek poprzez udziały i składki. Organizują cele gospodarcze jak i polityczne.
Ad2) fundator wyposaża fundacje w majątek i określa sposób i cele jej działania np. przedsiębiorstwa, banki, muzea.
Treść stosunku prawnego
uprawnienia i obowiązki stron stosunku ->więź pomiędzy stronami (vinculum iuris) jedna ze stron może czegoś żądać, druga jest zobowiązana do czegoś.
uprawnienia -rozszerzają sferę wolności adresata; mogą być 1) proste (prawo do korzystania z rzeczy) i 2) złożone (szereg uprawnień złożonych)
Przedmiot stosunku prawnego
Rzeczy- tj. tylko przedmioty materialne ->ruchome i nieruchome (grunty, budynki i ich części); nieruchomości zbywalne tylko poprzez akt notarialny
Inne przedmioty materialne -ciecze, gazy kopaliny
Niematerialne -dobra o charakterze intelektualnym
WYKŁADANIA (proces rozumowania) -interpretacja prawa, proces ustalania właściwego znaczenia przepisów prawnych albo produkt tej czynności.
egzegeza prawnicza (tj. naukowe wyjaśnienie)
interpretacja prawa
Przedmiotem wykładni NIE są NORMY tylko PRZEPISY PRAWNE.
Stosujemy gdy:
niejasność tekstu
clara non sunt interpretanda -nie stosuje się wykładni tego co jasne
potrzeba przeprowadzania wykładni prawa wynika z:
niejednoznaczności języka naturalnego i języka prawnego
błędów popełnionych przez ustawodawcę
niejednoznaczności i nieostrości wypowiedzi normatywnych celowo wprowadzanych przez ustawodawcę
Podział wykładni:
autentyczną - dokonuje ten organ, który jest autorem danego aktu prawnego
legalną -ma moc wiążącą i jest dokonywana przez organ specjalnie do tego uprawniony (w Polsce nie występuje)
praktyczną -na potrzebę konkretnej sprawy przez sąd i organizacje administracyjne
doktrynalną -dokonana przez prawników nie ma mocy wiążącej